Quảng Bình - Miền đất Danh nhân và Di sản: Kỳ VI: Tuyên Hóa - Khúc tình ca vẹn nghĩa trọn tình (Phần II)

Đường 15A – Huyền thoại trường sơn, đường mòn Hồ Chí Minh

Trên đường 15A đi qua các xã Lâm Hóa; Trung Hóa; Thượng Hóa có các di tích lịch sử (cầu Ka Tang, Khe Ring, đèo Đá Đẽo). Trước đều thuộc của huyện Tuyên Hóa nhưng sau được tác ra và giời 3 địa điểm này thuộc vào 2 huyện phía tây Quảng Bình đó là Tuyên Hóa và Minh Hóa. Di tích cầu Ka Tang thuộc địa phận xã Lâm Hóa, H.Tuyên Hóa; Di tích Khe Rinh thuộc địa phận xã Trung Hóa, H.Minh Hóa; Đèo Đá Đẽo thuộc địa phận xã Thượng Hóa, H.Minh Hóa. Nhưng chúng ta vẫn có thể đi qua hết 3 di tích này, vì nó nằm ngay trên tuyến đường chiến lược 15A trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Để đến vơi các di tích này được thuận tiện nhất dù đi ra hay đi vào, chúng ta sẽ theo tuyến đường Hồ Chí Minh (hay còn được gọi là đường chiến lược 15A trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước).

Dừng chân ở Km 865+529.54 là đến với di tích cầu Ka Tang, đây là công trình do đội cầu 4, đội cầu 10 của Bộ GT-VT đảm nhiệm xây dựng từ năm 1962 đến tháng 8 năm 1964 mới xong. Cầu Ka Tang là chiếc cầu đầu tiên được xây dựng bằng bê tông, cốt thép trên tuyến đường 15A.

Cầu Ka Tang là trọng điểm địch đánh phá đầu tiên trên tuyến đường 15A vì khối lượng vận chuyển hàng hóa qua đây rất lớn và nằm ở địa điểm trung tâm: Gần trục vượt khẩu 12A, gần Tổng kho R. Vì vậy, ngay từ những ngày đầu của cuộc chiến tranh phá hoại ra miền Bắc, đế quốc Mỹ đã cho máy bay đánh phá trọng điểm này với mức độ đánh phá rất ác liệt, đánh ban ngày lẫn ban đêm, vùng miền Tây Quảng Bình lúc này không lúc nào ngớt tiếng bom nổ.

Còn ở Km 901+396.89 là di tích cầu Khe Rinh, Khe Rinh chịu tác động trực tiếp của các cơn lũ thượng nguồn vì đi qua đoạn này một bên là vùng đá vôi hiểm trở và một bên là khe suối.

Giặc Mỹ biết được đây là đoạn đường độc nhất không thể mở đường tránh, vì thế địch ra sức đánh phá ác liệt, nhằm cắt đứt đoạn đường này. Tháng 9/1967 là thời gian mà địch đánh phá ác liệt nhất tại trọng điểm Khe Rinh. Những tháng trước đó, địch chỉ đánh thăm dò, thả bom tọa độ này ngày 3 lần, nhưng đến tháng 9 chúng đánh cả ngày lẫn đêm (trung bình 10 trận trong 1 ngày và kéo dài liên tục suốt 75 ngày đêm) nhằm cắt đứt con đường này. Dù đã đánh phá ác liệt và làm cho tình trạng tắc đường kéo dài hàng tuần, nhưng địch đã không ngăn được tinh thần, ý chí của các chiến sỹ TNXP luôn luôn đảm bảo cho mạnh máu giao thông thông suốt chi viện kịp thời cho tiền tuyến lớn miền Nam.

Ở Km 926+747.54 là di tích đèo Đá Đẽo, đường 15A đi qua đèo Đá Đẽo dài khoảng 10km, địa hình ở đây đa dạng, gồm đồi núi, thung lũng xen kẽ và bị chia cắt bởi 1 đồi núi cao. Một bên là vực sâu, có các vùng cua gấp, sườn núi có độ dốc ngang lớn. Vì vậy, ơ đây không thể làm đường tránh khi địch đánh bom. Biết được địa hình ở đây như vậy nên trong chiến tranh phá hoại, đế quốc Mỹ đã sử dụng nhiều loại bom để đập nát khu vực này. Chúng dùng thủ đoạn là thả bom bên vách núi làm sập từng mảng đổ xuống đường, hay đánh vào những chỗ đất đồi làm cho đất tơi ra và tạo ra những hố bom chồng lên hố bom gây ra tắc đường. Ở chốt giữ trọng điểm này có TNXP N.73, thực hiện chủ trương “bốn trước”, các đội tổ chức khai thác đá dự trữ để khi cần là có để ứng cứu đường ngay.

Với tinh thần chiến đấu, phục vụ chiến đấu, kiên cường bám trụ đảm bảo giao thông của lực lượng TNXP đã đảm bảo “lưu lượng” xe trên tuyến 15A vẫn đạt 300 xe/ ngày để chi viện kịp thời cho miền Nam.

Tại di tích lịch sử đường 15A ngoài việc có giá trị lịch sử tiêu biểu và đặc biệt quan trọng, thì đây cũng là nơi chứng kiến những tấm gương anh dũng trong chiến đấu, cần cù trong lao động sản xuất. Quả cảm, mưu trí, sáng tạo của các lực lượng tham gia bảo vệ đường 15A lịch sử. Với khẩu hiệu: “Đánh địch mà đi, mở đường mà tiến”, “Sống bám đường, chết kiên cường dũng cảm” các anh chị đã hy sinh cả xương máu, hiến dâng cả tuổi thanh xuân của mình để bảo vệ con đường. Chính những tinh thần, ý chí mãnh liệt của các anh chị đã luôn luôn đảm bảo con đường 15A được thông suốt, vận chuyển kịp thời một khối lượng vật chất, vật lực khổng lồ cho các chiến trường, góp phần giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.

Di tích Quốc Gia Hang Lèn Hà.

Cũng trên tuyến đường Hồ Chí Minh huyền thoại đi qua địa phận H.Tuyên Hóa, có 1 di tích lịch sử cách mạng mà chúng ta cũng không nên bỏ lỡ. Đó là di tích Quốc Gia Hang Lèn Hà, nơi 13 cán bộ, chiến sỹ đã hy sinh vào năm 1972.

Di tích Quốc Gia Hang Lèn Hà (LH) nằm ở khu vực núi Lèn Hà, thuộc bản Hà, xã Thanh Hóa, H.Tuyên Hóa, Quảng Bình. Ở đây là nơi ghi dấu những chiến công oanh liệt với bao thử thách khó khăn, gian khổ và hy sinh của cán bộ, chiến sỹ Trạm Thông tin A69, đại đội 9, Trung đoàn 134, Binh chủng thông tin trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trên địa bàn tuyến lửa Quảng Bình. Nơi đây đã chứng kiến sự hy sinh anh dũng của 13 cán bộ chiến sỹ Trạm cơ vụ A69 và ngày 2/7/1972. Các anh, chị đã hiến dâng tuổi thanh xuân để bảo vệ mạch máu thông tin liên lạc thông suốt, kịp thời, góp phần vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ Quốc.

Di tích Quốc Gia Hang Lèn Hà có giá trị lịch sử tiêu biểu và đặc biệt quan trọng, ghi dấu những chiến công thầm lặng, vẻ vang của cán bộ, chiến sỹ Trạm cơ vụ A69. Trong đó, có giá trị to lớn trong công tác giáo dục truyền thống yêu nước, đấu tranh cách mạng, tinh thần “Quyết tử cho Tổ Quốc quyết sinh” của thế hệ trẻ Việt Nam lúc bấy giờ, là tấm gương sáng soi đường cho mọi thế hệ hôm nay và mai sau vững bước trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa.

Đến với Tuyên Hóa chúng ta được đi lại con đường lịch sử đầy thiêng liêng của cha ông đi trước, cùng với đó ở đây còn có nền văn hóa bản địa truyền thống rất đặc sắc.

Phạm Trung.