Kỳ 1: Có hay không việc “chạy đua” thu ngân sách, “vội vã” tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất khi chưa đủ điều kiện?

Ngày 14/04/2021, ông Nguyễn Xuân Đại - Giám đốc trung tâm phát triển quỹ đất huyện Ứng Hòa - ký quyết định số 130/QĐ-TTPTQĐ về việc phê duyệt hồ sơ mời thầu gói thầu thi công xây lắp của công trình: Đầu tư xây dựng HTKT đấu giá QSĐ khu Cống Ao, thôn Tử Dương, xã Cao Thành.

Sau đó, UBND huyện Ứng Hòa xây dựng phương án đấu giá QSD đất ở khu đất trên. Ngày 14/10/2021, bà Hoàng Thị Vân Anh, phó chủ tịch UBND huyện Ứng Hòa ký quyết định số 3095/QĐ-UBND về việc phê duyệt điều chỉnh dự án. Theo đó, điều chỉnh Khu đấu giá đất Cống Ao với 50 thửa, tổng diện tích 5283,2m2 thành 50 thửa có diện tích 5289,9m2.

Trước khi tổ chức đấu giá QSD đất, trung tâm phát triển quỹ đất huyện Ứng Hòa được giao làm chủ đầu tư, lựa chọn nhà thầu xây lắp để hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật của dự án.

Ngày 4/5/2021, ông Nguyễn Xuân Đại ký quyết định số 145/QĐ-TTPTQĐ về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu xây lắp HTKT dự án trên. Theo đó, đơn vị trúng thầu là Công ty cổ phần xây dựng Đại Phú Phát (Công ty Đại Phú Phát). Giá trúng thầu là hơn 14,2 tỷ đồng. Thời gian thực hiện hợp đồng là 450 ngày. Như vậy, nếu đúng tiến độ dự án thì phải sang giữa năm 2022 dự án mới hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật.

“Vội vã” tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất?

Theo mục b, khoản 2, điều 8 của Thông tư liên tịch số 14/2015/TTLT-BTNMT-BTP của Bộ tài nguyên và môi trường – Bộ tư pháp có quy định: Quyết định đấu giá quyền sử dụng đất được thể hiện bằng văn bản và có những nội dung chính sau đây: Danh mục, vị trí, diện tích thửa đất, hạ tầng kỹ thuật, tài sản gắn liền với thửa đất (nếu có), mục đích, hình thức và thời hạn sử dụng đất được quyết định đấu giá.

Như vậy, với dự án đấu giá QSD đất khu Cống Ao này, UBND huyện Ứng Hòa ra quyết định đấu giá QSD đất nhưng hạ tầng kỹ thuật chưa hoàn thiện liệu có đúng quy định của pháp luật hay không?

Trong văn bản xây dựng phương án đấu giá QSD đất khu Cống Ao có quy định quyền và trách nhiệm của Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Ứng Hòa. Ở mục 9b nêu: “Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Ứng Hòa có trách nhiệm nghiệm thu, kiểm tra kích thước, diện tích các ô đất trên thực địa sau khi đã đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật…”.

Với dự án này, trên thực địa, HTKT chưa hoàn thiện còn ngổn ngang vật liệu. Việc kiểm tra, nghiệm thu HTKT tất nhiên là chưa thể tiến hành. Vậy tại sao UBND huyện Ứng Hòa đã “vội vã” tổ chức đấu giá QSD đất đối với khu đất trên?

Gần đây, xuất hiện nhiều hiện tượng: Để hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách và lấy nguồn vốn trả nợ đầu tư xây dựng cơ bản, những tháng cuối năm 2021, nhiều địa phương  đã "ồ ạt" tổ chức đấu giá đất, "chạy đua" với thời gian bất chấp các quy định của pháp luật.

Điều đặc biệt, nhiều khu đất được đưa ra đấu giá có nơi còn chưa làm xong cơ sở hạ tầng như: đường, điện, nước, cống thoát nước khu dân cư, cây xanh… Mặt bằng đấu giá đất chưa hoàn thiện nhưng do áp lực "chạy đua" hoàn thành các chỉ tiêu về thu ngân sách và trả nợ đầu tư xây dựng cơ bản nên các huyện, thành phố vẫn triển khai cho đấu giá.

Nghị định 43/2014/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đất đai cũng đã quy định: “Chủ đầu tư dự án phải hoàn thành việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng gồm các công trình dịch vụ, công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội theo quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 đã được phê duyệt; đảm bảo kết nối với hệ thống hạ tầng chung của khu vực trước khi thực hiện việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho người dân tự xây dựng nhà ở; đảm bảo cung cấp các dịch vụ thiết yếu gồm cấp điện, cấp nước, thoát nước, thu gom rác thải”.

Với tình trạng dở dang, ngổn ngang của hệ thống hạ tầng chưa hoàn thành sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến giá trị các lô đất được tổ chức đấu giá, điều này gây thiệt hại cho nguồn thu ngân sách.

Ghi nhận thực tế cho thấy, ngay sau khi các cá nhân và tổ chức trúng đấu giá các lô đất của dự án này đã rao bán trên các sàn giao dịch bất động sản và mạng xã hội với giá chênh lên đến hàng trăm triệu đồng.

Sự “vội vã” trong tổ chức đấu giá không những không tuân thủ hết quy định của pháp luật mà còn có nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.

Nhà thầu Đại Phú Phát có dấu hiệu thi công ẩu, không đúng hồ sơ thiết kế

Công ty cổ phần xây dựng Đại Phú Phát là nhà thầu “quen mặt” với thành tích trúng liên tiếp nhiều gói thầu đầu tư xây dựng cơ bản có vốn đầu tư công trên địa bàn huyện Ứng Hòa. Trong năm 2020, đã có nhiều cơ quan báo chí phản ánh về tình trạng nhà thầu này trúng hàng chục gói thầu tại Ứng Hòa có tổng mức đầu tư hàng trăm tỷ đồng.

Đặc biệt hơn, trong nhiều gói thầu mà công ty Đại Phú Phát trúng tại đây có nhiều dấu hiệu của việc gian lận hồ sơ dự thầu (E-HSDT) (TC điện tử Doanh nghiệp và thương hiệu sẽ nêu tại kỳ 2).

Quay trở lại dự án trên, sau khi xuống tìm hiểu thực tế dự án, PV nhận thấy có nhiều dấu hiệu Công ty Đại Phú Phát thi công ẩu, không đúng hồ sơ thiết kế được phê duyệt, dùng sai vật liệu…

Dấu hiệu sai vật liệu, vật liệu không đạt chuẩn và không đúng với yêu cầu của hồ sơ mời thầu (E-HSMT)

Trong yêu cầu của E-HSMT có nêu: “xây hố van, hố ga bằng gạch đất sét không nung 6,5x10,5x22cm, vữa xi măng M75”. Vậy nhưng, kích thước hình học của loại gạch này trên thực tế lại không phải như vậy, bé hơn so với yêu cầu. Hơn nữa, về hình thái cũng không được đảm bảo, bề ngoài gạch “xấu” có nhiều viên vỡ cạnh, không đồng đều?

Theo yêu cầu của E-HSMT và theo bản vẽ thiết kế, ở hạng mục giao thông, vỉa hè phải được lát bằng gạch Terrazzo có kích thước 300x300x30mm. Có nghĩa là độ dày viên gạch phải đạt 3cm, nhưng trên thực tế loại gạch này có kích thước độ dày bé hơn yêu cầu.

Cũng tại hạng mục này, đất đắp nền phải là đất đồi đằm chặt k=0,95 (tối thiểu). Thực tế cho thấy vật liệu đất cũng có dấu hiệu không đảm bảo, không đúng thiết kế. Nhiều vị trí đắp đất đồi lẫn quá nhiều đá hộc to, thậm chí có chỗ giống như trạc thải?

Song chắn rác và khung bằng gang đúc, tải trọng 250KN. Khung có chiều dài 900mm, song chắn 870mm. Thực tế, PV quan sát không thấy chỉ số tải trọng song chắn được ghi trên bề mặt?

Ngoài ra, các vật liệu đất đắp nền, đắp nền giao thông, nắp hố ga cũng được yêu cầu chi tiết, cụ thể trong E-HSMT và quy định chi tiết trong bản vẽ thiết kế được phê duyệt. Thế nhưng, thực tế cho thấy, các loại vật liệu này cũng có dấu hiệu không được đảm bảo. Mắt thường có thể quan sát thấy việc đất nền san lấp lẫn nhiều loại khác nhau, nhiều chỗ có lẫn đá hộc lớn không đảm bảo được độ đằm chặt?...

Dấu hiệu của thi công ẩu

Mặt đỉnh kè đá hộc được thiết 40cm nhưng thực tế nhiều chỗ chỉ rộng 37cm không đạt yêu cầu. Theo thiết kế kè đá, cứ 15m có 1 khe lún rộng 20mm được chèn bao tải tẩm nhựa đường.

Một số hạng mục chưa hoàn thiện, chưa được nghiệm thu đã có dấu hiệu xuống cấp. Miệng hố ga nhiều chỗ đã nứt vỡ. Ông nhựa thoát nước kè được bố trí cách nhau 3m nhưng nhiều ống đã vỡ.

Trên công trường thi công, vật liệu được để ngồn ngang, công nhân không có bảo hộ lao động, không có rào chắn, cảnh báo công trường… Trong gói thầu này, tất cả các mục về thí nghiệm vật liệu, lán trại, nơi tập kết vật liệu… đều đã có chi phí. Vậy nhưng, dường như các vấn đề này không được nhà thầu Đại Phú Phát chú trọng.

Trước những dấu hiệu sai phạm tại dự án “Khu đấu giá QSD đất khu Cống Ao, xã Cao Thành, huyện Ứng Hòa, để đảm bảo vốn đầu tư công được đầu tư hiệu quả và đảm bảo chất lượng các công trình, đề nghị UBND TP. Hà Nội, Công an TP. Hà Nội, UBND huyện Ứng Hòa tiếp nhận thông tin phản ánh. Đồng thời nhanh chóng vào cuộc xác minh làm rõ những dấu hiệu trên.

Nhiều dấu hiệu sai phạm trong đấu thầu và triển khai thi công dự án sẽ tiếp tục được Tạp chí điện tử Doanh nghiệp và thương hiệu thông tin đến bạn đọc ở kỳ sau.