Nuôi tôm có thể là động lực để bảo vệ và phục hồi rừng ngập mặn, giúp chống biến đổi khí hậu

William Davies, Chủ tịch hội nghị bàn tròn về chuỗi cung ứng tôm nuôi của SFP, cho biết: “Ngành tôm nuôi có thể đi đầu trong việc tái tạo môi trường sống rừng ngập mặn quan trọng và có nguy cơ tuyệt chủng. “Hành động ngay bây giờ sẽ cho phép các doanh nghiệp đáp ứng các cam kết bền vững của họ, hỗ trợ các quốc gia đáp ứng các mục tiêu về khí hậu và tăng cường khả năng phục hồi của các cộng đồng ven biển”.

Rừng ngập mặn cung cấp nhiều dịch vụ hệ sinh thái, bao gồm môi trường sống cho các loài sinh vật biển và di cư, bảo vệ thực tế các cộng đồng ven biển, ngăn chặn các chất ô nhiễm và thu giữ carbon. Rừng ngập mặn cô lập carbon với tốc độ gấp bốn lần so với rừng trên cạn, khiến chúng trở nên quan trọng để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và giảm lượng khí thải carbon. Người ta ước tính rằng rừng ngập mặn bảo vệ 18 triệu người và trị giá 120 tỷ đô la mỗi năm nhờ đóng góp của chúng vào việc bảo vệ bờ biển, nghề cá, lâm nghiệp và giải trí.

“Ngành nuôi tôm có cơ hội lớn để mang lại môi trường sống cho rừng ngập mặn đã mất. “Nuôi tôm có thể đồng thời cải thiện uy tín về môi trường và giải quyết biến đổi khí hậu bằng cách khôi phục các ao bị bỏ hoang và áp dụng các biện pháp nuôi tôm nhằm mục đích hoạt động hài hòa với rừng ngập mặn”, Paul Bulcock, trưởng nhóm nghiên cứu và quản lý thông tin nuôi trồng thủy sản tại SFP cho biết: “để có mức độ ảnh hưởng lớn, các nỗ lực phục hồi rừng ngập mặn phải hoạt động ở quy mô cảnh quan trên toàn bộ khu vực”.

Nghiên cứu cho thấy rằng người mua tôm và các công ty trong chuỗi cung ứng có thể thực hiện các cam kết về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) bằng cách thúc đẩy các hoạt động phục hồi trên toàn bộ cảnh quan và hệ sinh thái để tối đa hóa tác động và giảm sự phân mảnh bằng cách liên kết các mảng rừng ngập mặn với nhau. Chỉ riêng các chương trình chứng nhận không thể đáp ứng mục tiêu này, bởi vì chúng tập trung ở cấp độ trang trại. Tuy nhiên, bằng cách thu hút sự tham gia của nông dân, nhà cung cấp và các bên liên quan trong một khu vực xác định, nhiều trang trại – bao gồm cả các nhà sản xuất quy mô nhỏ – sẽ có thể đáp ứng và vượt xa các tiêu chí bảo tồn và phục hồi môi trường sống của các chương trình chứng nhận chính.

SFP đang phát triển một công cụ dựa trên bản đồ mới, được tạo ra cùng với Longline Environment, giúp xác định các ao nuôi đang hoạt động và bị bỏ hoang bên trong và liền kề với môi trường sống của rừng ngập mặn ở Ấn Độ, Việt Nam, Indonesia và Thái Lan. Công cụ này cho phép các công ty mua tôm xác định các cơ hội trong chuỗi cung ứng của họ để hỗ trợ các dự án khôi phục hoặc dự án cải thiện nuôi trồng thủy sản.

Nghiên cứu cũng bao gồm các khuyến nghị và hành động cho các nhà hoạch định chính sách và quản lý tài nguyên, các cơ quan chứng nhận và công cụ định chuẩn GSSI, các nhà nghiên cứu và các tổ chức phi chính phủ.

Báo cáo tóm tắt ngành và báo cáo kỹ thuật liên quan được thực hiện thông qua tài trợ của Quỹ Walmart. Các phát hiện và khuyến nghị được trình bày trong các báo cáo này là của riêng Đối tác Thủy sản Bền vững và không nhất thiết phản ánh quan điểm của Quỹ Walmart.

Vai trò của rừng ngập mặn

Rừng ngập mặn được tìm thấy ở khoảng 118 quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Ở nước ta, rừng ngập mặn phân bố dọc theo khắp các tỉnh tiếp giáp với biển do có đường bờ biển trải dài 3260 km. Nhất là ở vùng đồng bằng sông cửu long do địa hình nên diện tích rừng ngập mặn ở đây khá lớn. Trong đó, rừng ngập mặn Cần Giờ được biết tới là nơi đẹp nhất khu vực các nước Đông Nam Á. Rừng ngập mặn có hệ sinh thái phong phú và đa dạng với quần thể sinh vật bao gồm cả động vật và thực vật.

Là hệ sinh thái được hình thành ven biển, rừng ngập mặn có hệ thống sinh thái đặc trưng nhất hiện nay: 

- Hệ sinh thái phong phú, đa dạng đã tạo nên một cảnh quan thu hút hàng nghìn khách du lịch tới tham quan và khám phá mỗi năm.

- Là nơi sinh sống của rất nhiều loại thủy sản như tôm, cua, cá… các loài động vật quý hiếm như sếu đầu đỏ, khỉ, cò… là môi trường sống an toàn và lý tưởng cho các loài thực vật bậc thấp.

- Ngày nay người ta đã tận dụng tài nguyên rừng ngập mặn để nuôi trồng thủy sản, trồng các loài thực vật để phát triển kinh tế.

- Đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn triều cường, lũ lụt, cản trở các cơn bão quét, chống sạt lở vùng đất bồi ven biển.

- Cung cấp nguồn nguyên liệu, chất đốt cho nhà máy sản xuất công nghiệp.

- Hệ sinh thái rộng lớn của rừng còn cung cấp nguồn oxi giúp điều hòa không khí.

- Bảo vệ sự đa dạng của sinh học nhờ có môi trường sống cho động thực vật.
- Nhiều loại thuốc nam quý hiếm sinh trưởng ở đây, đồng thời cũng mang lại số lượng lớn các sản phẩm từ gỗ.

Các loại cây phổ biến trong rừng ngập mặn

Với môi trường nước ngập mặn, hệ thống thực vật ở đây cũng rất phong phú với những loại cây đặc trưng. Cho tới nay thì nước ta có thể ghi nhận được khoảng 37 loại thực vật tồn trong hệ sinh thái rừng ngập mặn. Chúng ta có thể nhìn thấy rất nhiều loại cây có bộ rễ đặc biệt lớn xuất hiện khi thủy triều rút đó chính là cây đước.

Ngoài ra chúng ta còn thấy nhiều loại thực vật khác như dừa nước, dà vôi, cây cóc, cây bần ổi, cây giá, cây trang, cây… đây là những loại thực vật không chỉ mang lại sự đa dạng cho hệ sinh thái mà nó còn tạo ra tiềm năng kinh tế rất lớn.

Tuy nhiên, ngày nay do rất nhiều ảnh hưởng ngoại quan đã làm suy giảm hệ sinh thái rừng ngập mặn. Diện tích rừng ngập mặn ngày càng bị thu hẹp khiến cho rất nhiều hậu quả đối với con người khi nó được coi như là cánh chống lũ.