Sửa đổi Luật Việc làm khắc phục hạn chế, bất cập, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực

Thể chế hóa đường lối, chính sách về phát triển nhân lực, lao động và việc làm

Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, việc đề xuất xây dựng hồ sơ đề nghị Luật Việc làm (sửa đổi) xuất phát từ yêu cầu thể chế hóa Hiến pháp năm 2013, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về phát triển nguồn nhân lực, giải quyết việc làm, thị trường lao động, cải cách chính sách bảo hiểm thất nghiệp đã được quy định tại Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết 28-NQ/TW ngày 23 tháng 5 năm 2018 của Ban chấp hành Trung ương khoá XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội, Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24 tháng 11 năm 2023 của Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới và các Nghị quyết, Chỉ thị liên quan.

Việc sửa đổi Luật góp phần bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, nhất là đối với các Luật mới được sửa đổi, bổ sung (Bộ luật Lao động 2019, Luật Cư trú 2020,Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng 2020, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 …); phù hợp các tiêu chuẩn, thông lệ và cam kết trong lĩnh vực việc làm mà Việt Nam tham gia như Công ước của Liên Hợp Quốc về xóa bỏ tất cả các hình thức phân biệt đối xử chống lại phụ nữ; Công ước về quyền trẻ em, Công ước về người khuyết tật, các Công ước của Tổ chức lao động quốc tế và các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

Theo Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, việc sửa đổi luật sẽ khắc phục những tồn tại, hạn chế về quy định của Luật Việc làm về hỗ trợ tạo việc làm, thông tin thị trường lao động, dịch vụ việc làm, phát triển kỹ năng nghề và đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề, bảo hiểm thất nghiệp, đăng ký và quản lý lao động. Đáp ứng yêu cầu về nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực việc làm, kịp thời ứng phó, thích ứng trong bối cảnh già hóa dân số, cách mạng công nghiệp 4.0, giải quyết các vấn đề liên quan việc làm bền vững, quản lý nguồn lao động.

Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo cơ bản đã bám sát 04 chính sách đã được Quốc hội thông qua; dự án Luật cơ bản phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, phù hợp với quy định và tinh thần của Hiến pháp, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan; thành phần Hồ sơ dự án Luật đủ thành phần theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Xã hội cũng cho biết, chất lượng của các báo cáo thành phần cần phải tiếp tục chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện. Báo cáo tổng kết thi hành Luật, Báo cáo đánh giá tác động chính sách còn thiếu số liệu, chưa bảo đảm bao quát, đầy đủ, thuyết phục đối với những quy định sửa đổi trong dự thảo Luật; chưa đánh giá cụ thể tác động đối với ngân sách nhà nước, Quỹ bảo hiểm thất nghiệp khi thực hiện chính sách.

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cũng nêu rõ, có sự thay đổi về phạm vi điều chỉnh, mở rộng hoặc không quy định giải pháp để thực hiện đã làm thay đổi nội hàm của chính sách đã đề ra khi đề xuất xây dựng Luật. Có chính sách đã được quy định trong Luật hiện hành, chưa thực hiện được nhưng vẫn tiếp tục được quy định nhưng không có giải pháp sửa đổi căn cơ để khắc phục những bất cập đã được nhận diện. Có những quy định để đáp ứng với bối cảnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, già hóa dân số nhưng chỉ quy định mang tính tuyên ngôn, chưa bảo đảm tính khả thi. Một số quy định trong dự thảo Luật chưa bảo đảm tính khả thi, thiếu các quy định để đáp ứng được đòi hỏi thực tiễn đặt ra trong quá trình quản lý.

Làm rõ sách hỗ trợ chuyển dịch việc làm đối với người lao động khu vực nông thôn

Tham gia đóng góp ý kiến tại phiên họp, các đại biểu đánh giá cao hồ sơ, tài liệu đã được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng, đảm bảo đúng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, việc sửa đổi Luật Việc làm cần đáp ứng được yêu cầu phát triển thị trường lao động trong nước và ở cả nước ngoài đảm bảo linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững, hội nhập, bám sát Nghị quyết số 42/NQ-TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới; Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 4/5/2023 của Ban Bí thư về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát nội dung dự thảo luật, đối chiều với các luật khác như Bộ luật Lao động, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Người cao tuổi… để tránh chồng chéo, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Đặc biệt, dự thảo Luật có nêu chính sách hỗ trợ chuyển dịch việc làm đối với người lao động ở khu vực nông thôn, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần xác định rõ ràng hơn nữa cách thức thực hiện tham gia chuyển đổi nghề nghiệp. Cần xem xét kỹ việc sửa đổi lần này có khắc phục được những vướng mắc hiện nay đối với bảo hiểm thất nghiệp hay không.

Đóng góp ý kiến tại phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đồng tình với quy định về nguồn vốn cho vay giải quyết việc làm tại Điều 8 của Dự thảo luật. Theo đó, Quỹ quốc gia về việc làm sẽ giải thể, chuyển toàn bộ số dư của Quỹ về ngân sách trung ương để bố trí dự toán qua Ngân hàng chính sách xã hội thực hiện các hoạt động cho vay. Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, trong thực tế, Quỹ quốc gia về việc làm không cho vay trực tiếp, mà giao cho Ngân hàng chính sách xã hội quản lý, cho vay, báo cáo kết quả thực hiện với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, báo cáo kỹ lưỡng đầy đủ hơn về hoạt động của Quỹ, số dư đến thời điểm hiện tại. Hoạt động cấp vốn cho Ngân hàng chính sách xã hội là thực hiện nhiệm vụ chi đầu tư phát triển, nên cơ quan soạn thảo cần rà soát, thống nhất quy định bố trí chi đầu tư phát triển cả ngân sách trung ương và ngân sách địa phương cấp cho Ngân hàng chính sách xã hội để cho vay.

Kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực của Chính phủ, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chuẩn bị hồ sơ công phu, trình theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Xã hội cũng đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, nêu nhiều vấn đề cụ thể, giúp cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện hồ sơ dự án luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục lấy ý kiến, bổ sung thông tin, số liệu, hoàn thiện các nội dung, các báo cáo thành phần, dự thảo luật và giải trình đầy đủ, thấu đáo ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp này và ý kiến của cơ quan chủ trì thẩm tra để hoàn thiện dự án luật, báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định trình tại Kỳ họp thứ 8.