Tín dụng nông thôn: SME “khát vốn” giữa lúc ngân hàng siết room

06:53 | 14/04/2025

DNTH: Trong khi dòng vốn tín dụng bị kiểm soát để ổn định lạm phát, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) khu vực nông thôn đang gặp bế tắc nghiêm trọng về tiếp cận nguồn vốn. Những chương trình tín dụng ưu đãi tuy đã được ban hành, nhưng trên thực tế lại không dễ dàng đến được tay người cần.

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tới tháng 2/2025, tăng trưởng tín dụng toàn ngành chỉ đạt 0,26%, một mức thấp kỷ lục trong nhiều năm. Trong bối cảnh đó, các ngân hàng thương mại đang có xu hướng ưu tiên các doanh nghiệp lớn, dự án bất động sản công nghiệp, hoặc khách hàng FDI – nơi có nhu cầu vay lớn và hứa hẹn tỷ suất lãi cao. SME nông thôn vốn đã yếu thế, nay lại bị đẩy xa hơn khỏi vòng tiếp cận.

Khảo sát từ VINASME trong quý I/2025 cho thấy, hơn 72% SME nông thôn phản ánh khó vay vốn, trong đó 58% không có tài sản đảm bảo đạt chuẩn. Gần 30% doanh nghiệp chưa từng được hướng dẫn cách làm hồ sơ vay vốn đúng quy trình.

Câu chuyện của HTX nông sản Lục Ngạn (Bắc Giang) là một ví dụ cụ thể: dù có vùng nguyên liệu 50ha và đầu ra ổn định, họ vẫn bị 3 ngân hàng từ chối do không có sổ đỏ đất vùng sản xuất. Chị Nguyễn Thị Hường – giám đốc HTX sản xuất và chế biến nông sản sạch Lục Ngạn (Bắc Giang) – chia sẻ: “Chúng tôi có vùng nguyên liệu 50ha, hợp đồng đầu ra ổn định, nhưng 2 năm liền đi gõ cửa 3 ngân hàng đều không được vay. Lý do? Không có sổ đỏ đất vùng sản xuất, dù là đất giao khoán của xã.”

Trong khi đó, các chương trình tín dụng ưu đãi như gói hỗ trợ lãi suất 2% (NĐ 31/2022/NĐ-CP) hay 40.000 tỷ cho SME tiếp cận qua kênh thương mại vẫn rất khiêm tốn về tỷ lệ giải ngân. Bộ KHĐT cho biết, tới cuối 2024, chỉ 2,6% SME nông thôn tiếp cận được gói hỗ trợ 2%, do thủ tục nhiều, thiếu hỗ trợ kỹ thuật, và chứng minh hiệu quả dự án không dễ.

Không chỉ vậy, việc siết room tín dụng từ cuối 2024 đến nay khiến nhiều ngân hàng không còn mặn mà với những khoản vay nhỏ, nhiều thủ tục, rủi ro cao. Ưu tiên dành cho doanh nghiệp lớn, khoản vay trên 5 tỷ đồng là một thực tế đang diễn ra.

Đối mặt với thực tế trên, nhiều chuyên gia cho rằng, chính sách tín dụng cần bỏ thêm yếu tố "điểm chạm thực tế" để chạm đến SME nông thôn hiệu quả hơn. Các đề xuất bao gồm: thiết lập trung tâm hỗ trợ tư vấn và viết hồ sơ vay tại cấp huyện/xã; thí điểm khoanh vùng đối tượng ưu tiên vào chuỗi liên kết HTX - DN; áp dụng AI trong phân tích dữ liệu dòng tiền và đầu ra để xét duyệt vay; và tái cơ cấu Quỹ bảo lãnh tín dụng địa phương để đồng tài trợ SME.

Không thiếu nhu cầu, cũng không thiếu chí ý đầu tư, SME nông thôn hiện nay chỉ thiếu cách tiếp cận vốn đúng lúc và đúng cách. Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm lại, việc mở thêm những "cửa phụ" tín dụng linh hoạt, thân thiện và minh bạch là cần thiết để khu vực kinh tế nông thôn không bị bỏ lại phía sau.

BTS