Điều gì sẽ xảy ra khi giáo viên thiếu kiến thức về ma túy?

Tại Việt Nam, tệ nạn ma túy diễn biến ngày càng phức tạp, đáng chú ý là nó đã và đang len lỏi vào môi trường học đường gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Nhiều em học sinh, sinh viên bị dụ dỗ, lôi kéo trở thành nạn nhân, những người sử dụng/nghiện ma túy hoặc thậm chí là tàng trữ, vận chuyển và buôn bán ma túy.

PGS.TS Mai Văn Hưng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và ứng dụng phòng chống ma túy (PSD) cho biết, hiện nay mạng Internet rất phát triển, các em mới đi học đã có thể sử dụng thành thạo điện thoại thông minh, máy tính, các em tiếp cận những thông tin hay và không hay nhưng đầu óc còn non nớt không phân biệt được.

Nhiều em nghiện game và quán game cũng như nhà hàng, quán bar, vũ trường, karaoke… phát triển mạnh, là nơi các em hay tụ tập trong các cuộc vui, sinh nhật, nhưng khó kiểm soát, nhiều nơi thành các tụ điểm sử dụng ma túy tập thể. Nhiều em trở thành người nghiện ma túy bắt đầu từ những lần dùng thử tại những nơi này.

Cũng theo ông Hưng, hầu hết giới trẻ nghiện ma túy khi tỉnh ngộ đều tỏ ra ân hận, việc sử dụng và nghiện ma túy vì thiếu hiểu biết và nhận thức còn sai lạc về ma túy cộng với lối sống thiếu lành mạnh. Nhiều em học sinh trở thành người sử dụng/nghiện ma túy do sa vào cạm bẫy của bọn người xấu lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc với những thủ đoạn tinh vi, quỷ quyệt, có tổ chức.

Thực tế cho thấy, khi các em học sinh chưa có những hiểu biết đầy đủ về ma túy sẽ dẫn đến tình trạng chung đó là thiếu ý thức đề phòng, nhất là khi ma túy ngày càng nhiều chủng loại khác nhau, đa dạng về hình dáng, kích thước được trà trộn vào trong đồ ăn, thức uống hàng ngày. Ngoài ra, việc các em học sinh không có nhiều kỹ năng xử lý những tình huống có nguy cơ dẫn đến hành vi sử dụng trái phép chất ma túy cũng có thể khiến các em dễ trở thành nạn nhân của ma túy.

Ai sẽ là người lấp đầy những lỗ hổng nhận thức của các em học sinh về ma túy? Không ai khác đó chính là gia đình và nhà trường. Trong đó, nhà trường giữ vai trò là pháo đài kiên cố và vững chắc ngăn ma túy “vượt” rào xâm nhập và tấn công các em học sinh. Còn giáo viên là những người tổ chức, hướng dẫn các em tìm tòi, chiếm lĩnh những kiến thức, kỹ năng phòng, chống ma túy hiệu quả.

Để giúp học sinh phòng, chống ma túy một tốt nhất, bản thân giáo viên cần phải là những “chuyên gia” về ma túy ngay tại trường học, lớp học. Tức là giáo viên phải hiểu đầy đủ, chính xác những vấn đề liên quan đến ma túy; đồng thời phải có những kỹ năng cần thiết hướng dẫn, hỗ trợ các em học sinh tự bảo vệ mình trước những tình huống nguy cơ và hiểm họa ma túy.

Tuy nhiên trên thực tế, không ít giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục thiếu hoặc hiểu chưa chính xác về những kiến thức liên quan đến ma túy, bên cạnh đó các kỹ năng hướng dẫn và hỗ trợ học sinh phòng, chống ma túy ở nhiều thầy cô vẫn cũng còn yếu, chưa đủ để tạo cho các em sức đề kháng chống lại những cám dỗ về ma túy bên ngoài xã hội.

Theo kết quả khảo sát nhận thức của phụ huynh học sinh và giáo viên về kiến thức cũng như kỹ năng hỗ trợ xử lý tình huống khi nghi ngờ và phát hiện con em mình sử dụng chất gây nghiện của Viện nghiên cứu tâm lý người sử dụng ma túy (PSD), có đến  32,5% phụ huynh học sinh và giáo viên không biết về các loại ma túy và tác hại của các loại ma túy; 29,5% có hiểu biết một chút; 25% biết khá rõ và 13% biết rõ về ma túy.

Trong đó, phần lớn kiến thức mà giáo viên hiểu về ma túy mới chỉ dừng lại ở việc ma túy là chất gây nghiện, có tác động tiêu cực đến người sử dụng. Để hiểu và nhận diện đó là loại ma túy nào và tác hại ra sao, gây hậu quả thế nào với người sử dụng thì hầu như giáo viên cũng chưa nắm vững. Bên cạnh đó, kỹ năng nhận diện và xử lý khi nghi ngờ con em mình có dấu hiệu sử dụng ma túy, cũng chiếm tỷ lệ rất thấp.

Điều gì sẽ xảy ra khi giáo viên thiếu kiến thức và kỹ năng phòng chống ma túy? Có thể dễ dàng nhận ra hậu quả nghiêm trọng của vấn đề này, khi giáo viên thiếu hiểu biết và những kỹ năng về ma túy thì sẽ không thể truyền đạt đến các em học sinh được, đồng nghĩa với việc sẽ tạo nên “lỗ hổng” trong việc nhận thức phòng, chống ma túy ở các em. Đây là một trong những nguyên nhân khiến cho các em học sinh sa chân vào “vũng lầy” ma túy lúc nào không hay.

Một khi các em học sinh đã “dính” vào tệ nạn ma túy thì hệ lụy để lại sẽ vô cùng to lớn. Nó không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển về thể chất, tâm - sinh lý, trí tuệ, nhân cách của các em mà còn làm hạn chế việc tiếp thu kiến thức, phát triển tư duy và khả năng học các kỹ năng sống cần thiết cho học tập. Từ đó dẫn đến cơ hội hòa nhập, cơ hội việc làm của các em cũng giảm dần, thậm chí còn có thể hủy hoại tương lai của các em.

Thậm chí, việc thiếu kiến thức, kỹ năng về phòng chống ma túy cũng có thể khiến chính thầy cô và cán bộ quản lý giáo dục trở thành “nạn nhân” của tệ nạn ma túy hoặc thậm chí là tội phạm buôn bán, tàng trữ trái phép chất ma túy. Điều này là vô cùng nguy hiểm đối với các em học sinh và với cả xã hội.

Do đó, Đại tá Tạ Đức Ninh, nguyên Trưởng phòng Chương trình quốc gia phòng chống ma túy, Bộ Công an cho rằng, việc trang bị cho các thầy cô, cán bộ quản lý giáo dục những kiến thức và kỹ năng về phòng chống ma túy là giải pháp căn cơ nhất lúc này. Việc này phải làm một cách cẩn thận và bài bản bởi chỉ có cách đó mới có thể bảo vệ các em học sinh trước hiểm họa ma túy được.

“Nghiên cứu và cung cấp những kỹ năng cho giáo viên và cán bộ quản lý là vấn đề cần phải làm căn cơ, bài bản. Bởi vì chỉ có cách này mới có thể hỗ trợ con em phòng, chống ma túy và bảo vệ các em trước hiểm họa này. Nếu như các thầy cô giáo mà không có kiến thức sâu rộng về ma túy thì không thể trở thành chuyên gia ngay tại chỗ. Mỗi giáo viên phải trở thành chuyên gia tâm lý ngay tại trường lớp của mình, khi đến trường thầy cô là người tiếp xúc với các em nhiều nhất, hiểu và gần gũi với các em nhiều nhất, từ đó thầy cô sẽ dễ dàng tiếp cận, tư vấn cho các em những vướng mắc liên quan đến ma túy.”, Đại tá Tạ Đức Ninh chia sẻ

Luôn trăn trở về việc nâng cao nhận thức cho cộng đồng, Viện PSD đã tiến hành nghiên cứu, phát triển và biên soạn bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy”. Đến nay, bộ tài liệu đã cơ bản hoàn thiện và được thẩm định bởi Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Bộ sách gồm 4 cuốn: kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh trung học cơ sở; kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh trung học phổ thông, kỹ năng phòng, chống ma túy dành cho cha mẹ học sinh; kỹ năng phòng, chống ma túy dành cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục.

Trong đó, có một cuốn dành riêng cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Cuốn sách này được biên soạn như một tài liệu cung cấp cho các thầy cô giáo và cán bộ quản lý giáo dục những kiến thức toàn diện, đầy đủ hơn về ma túy và tác hại khôn lường mà ma túy gây ra đối với mỗi người, đặc biệt là với các em học sinh. Đồng thời, trang bị cho giáo viên những kỹ năng hướng dẫn, hỗ trợ các em phòng, chống ma túy hiệu quả.