Định hướng đổi mới mô hình đào tạo nguồn nhân lực tại Việt Nam

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định 69/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Nâng cao chất lượng giáo dục đại học giai đoạn 2019–2025 của Việt Nam với quan điểm chỉ đạo chung là “Tăng cường gắn kết giữa cơ sở giáo dục đại học và người sử dụng lao động trong toàn bộ quá trình đào tạo”, với mục tiêu “Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, thực chất về chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ của hệ thống giáo dục đại học đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực; góp phần nâng cao chất lượng và năng suất lao động”

Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang tạo nên cuộc cải cách đáng kể về công nghệ sản xuất. Trong đó, “nhà máy thông minh” là một cơ sở cho sản xuất được số hóa và kết nối cao, sử dụng công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), robot, phân tích, dữ liệu lớn và internet vạn vật (IoT) để có thể tự vận hành và tự điều chỉnh trong sản xuất. Việc sử dụng rộng rãi các cảm biến và thiết bị IoT kết nối các máy móc và cho phép hiển thị tình trạng của máy móc cũng như các quy trình của nhà máy, tạo ra một mạng internet công nghiệp (IIoT).

Theo FMI (Future Market Insights), thị trường nhà máy thông minh toàn cầu có giá trị 51 tỷ USD vào năm 2014 và dự kiến sẽ tăng với tốc độ 13,3% mỗi năm cho đến năm 2025. Đầu tư nhà máy thông minh là một xu hướng phát triển mới mẻ tại Việt Nam và được xây dựng tại các công ty có thương hiệu lớn, hoặc công ty có vốn đầu tư từ nước ngoài.

Những ứng dụng công nghệ đã được doanh nghiệp đưa vào thực tế sản xuất nhưng theo các chuyên gia, để đạt được trình độ sản xuất tiên tiến như nhà máy thông minh đúng nghĩa thì cần có quá trình phát triển mạnh mẽ về cơ sở hạ tầng, máy móc thiết bị và đặc biệt là nguồn nhân lực lao động chất lượng cao có khả năng làm chủ công nghệ mới. Chính vì vậy, mục tiêu hợp tác là xây dựng mô hình phòng thí nghiệm công nghiệp số tại các trường đại học nhằm cung cấp và nâng cao kiến thức về công nghệ số cũng như kỹ năng thực hành cho sinh viên trong hoạt động sản xuất thực tiễn. Phòng thí nghiệm sẽ là nơi hợp tác đào tạo giữa các viện, khoa trong trường và giữa trường với các doanh nghiệp bên ngoài.

Định hướng mục tiêu phát triển và đổi mới trong đào tạo nguồn nhân lực tại Việt nam trong giai đoạn tham gia cuộc Cách mạng lần thứ 4.

Việc xây dựng kế hoạch phát triển nghiên cứu khoa học và đào tạo của các trường đại học đóng một vai trò rất quan trọng trong việc nghiên cứu, đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao cho tương lai nguồn nhân lực quốc gia.

Thông qua đào tạo, nghiên cứu khoa học và các công bố quốc tế, uy tín của các Trường ngày càng được nâng cao thông qua các chỉ số xếp hạng quốc tế trên thế giới và Đông Nam Á về lĩnh vực Kỹ thuật và Công nghệ theo một bảng xếp hạng có uy tín khác, bảng xếp hạng The World University Ranking

Do vậy mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao có tính chất đặc biệt, phải kết hợp nhiều lĩnh vực đào tạo ưu tiên, có tầm quan trọng không chỉ đối với hệ thống giáo dục mà còn đối với Quốc gia trong công cuộc làm chủ CN4.0 để phát triển kinh tế. Kết quả đầu ra của các phòng thí nghiệm ứng dụng công nghệ 4.0 làm tăng số công trình khoa học được công bố trên các tạp chí uy tín quốc tế, nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, góp phần giữ vững và tăng vị trí xếp hạng quốc tế của các Trường, nâng cao vị thế của khoa học Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Tập trung tăng cường năng lực nghiên cứu cho các nhóm nghiên cứu, hình thành tổ hợp nhóm nghiên cứu mạnh trong các trường đại học thông qua các đề tài nghiên cứu từ các nhà khoa học, giảng viên trong hệ thống các trường đại học và nghiên cứu thực tiễn tại các doanh nghiệp

Tăng cường các mối quan hệ hợp tác trong và ngoài nước và các doanh nghiệp để tạo ra khả năng nhạy bén hơn với các vấn đề mới trong các lĩnh vực KH&CN, tạo thế mạnh luôn đi đầu trong các lĩnh vực nghiên cứu và giảng dạy. Thông qua các hoạt động của dự án, các mối quan hệ hợp tác sẽ được mở rộng, đặc biệt với các doanh nghiệp trong việc phát triển các sản phẩm công nghiệp 4.0.

Phát triển các trường đại học nghiên cứu đa lĩnh vực với nòng cốt là kỹ thuật và công nghệ, trong đó các đơn vị chuyên môn được tổ chức thành một số trường, khoa, viện và trung tâm nghiên cứu trực thuộc.

Xây dựng hình mẫu thành công, phát triển bền vững của một đại học tự chủ toàn diện với mô hình quản trị tiên tiến, hệ thống tài chính vững mạnh, hạ tầng khuôn viên và cơ sở vật chất hiện đại ngang tầm khu vực.

Xây dựng môi trường học thuật sáng tạo, cởi mở và quốc tế hóa; thu hút sinh viên ưu tú, học giả xuất sắc trong nước và quốc tế đến học tập, nghiên cứu và làm việc và nâng chất lượng của tất cả các chương trình đào tạo đạt mức cao theo các tiêu chuẩn kiểm định khu vực hoặc quốc tế; đưa các Trường lên nhóm đầu khu vực theo xếp hạng khả năng việc làm của người tốt nghiệp.

Thứ trưởng Bộ KHCN Trần Văn Tùng và Phó CT HĐND TP. Hà Nội Phùng Thị Hồng Hà thăm gian hàng trình diễn Robot của sinh viên trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao HN.

Hình thành một trung tâm sáng tạo công nghệ xuất sắc của khu vực, thu hút mạnh tài trợ và đầu tư của Nhà nước, tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước; đưa hệ thống giáo dục quốc gia lên nhóm đầu khu vực theo xếp hạng năng lực sáng tạo đồng thời trọng tâm cho sáng tạo và chuyển giao công nghệ phải đến từ hệ thống các trường đại học.

Chúng ta cần phải tiến đến đào tạo hiện đại, phải vừa Hàn lâm học thuật vừa phải giỏi thực hành để khi ra trường dễ dàng tiếp cận công việc được ngay vì thực trạng hiện nay hầu hết các kỹ sư đào tạo tại trường về đến doanh nghiệp đều phải đào tạo lại – On Job Trainning và mất nhiều thời gian và tiêu tốn nhiều cơ hội

Việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cần phải hướng tới những mục tiêu phát triển cụ thể của đất nước trong những năm tới. Như đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, cảng hàng không quốc tế Long Thành, tổng quy hoạch phát triển điện năng, năng lượng tái tạo... Theo hướng chuyển đổi số và ứng dụng mạnh mẽ thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Tất cả các dự án trọng điểm quốc gia này đều có tỷ trọng nhất định dành cho công nghiệp chế biến chế tạo trong nước tham gia nên phải đào tạo đón đầu trong công cuộc đổi mới và phát triển của đất nước.

Đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp hàng đầu về công nghệ, khoa học tiên tiến là yếu tố tất yếu để rút ngắn được thời gian tiếp cận thị trường, cập nhật nhanh các chương trình đào tạo, nghiên cứu từ thực tiễn của các doanh nghiệp hàng đầu trên thế giới đó cũng chính là bước đi đột phá thay đổi trong đào tạo nhằm đạt được tiêu chí rất quan trọng là tỷ lệ phần trăm sinh viên kiếm được việc làm ngay trong năm đầu tiên sau khi ra trường. Tiêu chí này cũng chính là tiêu chí của hầu hết các trường đại học trên thế giới.

Với chiến lược chuyển đổi số hệ thống các trường đại học và đổi mới trong phương thức đào tạo sẽ có nhiều các trường đại học trong cả nước đã và đang làm việc với các tập đoàn công nghệ hàng đầu trên thế giới nhằm hợp tác để xây dựng thêm nhiều phòng thí nghiệm ứng dụng công nghệ 4.0 nhằm chuẩn bị cho nguồn cung cấp nguồn lực chất lượng cao đáp ứng cho thị trường lao động, đồng hành cùng doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình chuyển đổi số và thực hiện chiến lược kinh tế số của quốc gia Việt Nam./.