Không nên để DN tự công bố tiêu chuẩn thực phẩm

Khó kiểm soát chất lượng

Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 38/2012 của Chính phủ vẫn giữ nguyên quy định, một sản phẩm nếu muốn được đưa ra thị trường buộc DN phải thực hiện các bước và gửi mẫu sản phẩm đi kiểm nghiệm. Sau khi đạt chất lượng sẽ phải nộp hồ sơ cho Cục ATTP (Bộ Y tế) xin xác nhận công bố phù hợp ATTP. Cuối cùng, Cục ATTP xem xét cấp giấy xác nhận công bố thực phẩm đó phù hợp ATTP.

Theo đại diện nhiều DN, hiện thủ tục cấp giấy xác nhận công bố phù hợp với quy định ATTP hiện được tiến hành theo quy trình và cách thức như một “giấy phép con”, gây khó khăn cho DN. Trong khi việc cấp công bố phù hợp quy định ATTP thông qua hồ sơ do DN nộp chỉ là thủ tục hành chính kiểm soát “trên giấy tờ”, không có hiệu quả quản lý giảm tình trạng mất ATTP. Nên chăng, bỏ thủ tục cấp công bố phù hợp quy định ATTP cho sản phẩm trước khi lưu hành, mà để DN được tự công bố.

Nói về vấn đề này, đại diện Cục ATTP (Bộ Y tế) cho rằng, cấp công bố phù hợp quy định ATTP đúng là một thủ tục hành chính. Tuy nhiên, nói thủ tục này không có hiệu quả quản lý là không đúng. Bởi một DN khi nộp hồ sơ, họ sẽ kê khai đầy đủ sản phẩm sử dụng phụ gia gì, hàm lượng bao nhiêu… và trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước lúc này là phải thẩm định hồ sơ, xem việc kê khai của DN đã phù hợp quy định chưa. Nếu thấy không phù hợp, cơ quan quản lý sẽ hướng dẫn DN điều chỉnh lại để sản phẩm trước khi được cấp phép lưu hành ra thị trường đạt đủ các tiêu chuẩn.

Do đó, nếu bỏ bước kiểm soát này, DN cứ sản xuất, sau đó tự công bố, rồi bán ra thị trường. Như vậy, không ai dám chắc sản phẩm đó có đạt tiêu chuẩn hay không. Thậm chí, bản thân DN cũng không biết sản phẩm của mình có đạt tiêu chuẩn không... Bởi sản phẩm thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe, sự an toàn thì bắt buộc phải thực hiện công bố hợp quy và công bố quy chuẩn. Chưa kể, sản xuất, kinh doanh thực phẩm của nước ta xuất phát từ nền nông nghiệp nhỏ lẻ. Vì vậy, hiện chúng ta có hàng chục triệu cơ sở sản xuất theo quy mô hộ gia đình cung cấp thực phẩm ra thị trường, nguy cơ mất ATTP cũng rất lớn.

Có nên để DN tự công bố?

Được biết, hiện nhiều nước châu Âu và một số nước châu Á như: Singapore, Nhật Bản đã áp dụng rất thành công phương pháp quản lý, bằng cách để DN tự công bố sản phẩm phù hợp quy định ATTP, còn cơ quan quản lý nhà nước chỉ tập trung đi hậu kiểm, tức kiểm tra trên thị trường. Đây là các nước rất tiên tiến, ý thức chấp hành pháp luật của người dân và DN rất cao. Còn thực tế hầu hết các nước trong khu vực như: Thái Lan, Indonesia, Malaysia hay Trung Quốc cũng đang áp dụng các quy định như của Việt Nam.

Đại diện Cục ATTP (Bộ Y tế) cho rằng, ý thức chấp hành pháp luật của DN, cũng như người dân Việt Nam còn hạn chế, tình trạng cố tình vi phạm, lách luật để vi phạm vẫn diễn ra thường xuyên. Chẳng hạn việc, người dân “trồng rau, trồng chè 2 luống, nuôi lợn, gà 2 chuồng - một để ăn và một đem bán”.

Ngoài ra, muốn chuyển từ phương thức quản lý tiền kiểm sang hậu kiểm, đòi hỏi một lực lượng thanh tra chuyên ngành, quản lý thị trường hùng hậu, chất lượng cao. Ví dụ như ở Nhật Bản có đến 12.000 thanh tra chuyên ngành về ATTP, trong khi cả ngành Y tế nước ta hiện chỉ có khoảng gần 400. Nếu để DN đưa sản phẩm ra thị trường, sau đó chúng ta mới tiến hành kiểm tra, thì không thể có đủ lực lượng để kiểm soát được chất lượng hàng hóa, đặc biệt là thực phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.

Ánh Nguyệt

Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 38/2012, khi xây dựng, Bộ Y tế đã giảm bớt nhiều thủ tục không cần thiết để tạo thuận lợi cho DN. Chẳng hạn việc miễn đăng ký công bố sản phẩm cho những nguyên liệu NK chỉ để XK; miễn ghi nhãn tiếng Việt cho những sản phẩm NK để gia công và XK, chứ không tiêu thụ trên thị trường Việt Nam; miễn kiểm tra nhà nước với hàng thực phẩm NK để bán tại các cửa hàng miễn thuế… Tuy nhiên, với những thủ tục cần thiết thì vẫn phải giữ. Nếu trong quá trình triển khai, phát hiện cán bộ nào lợi dụng thủ tục để có hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực, “hành” DN, thì sẽ bị xử lý nghiêm minh.