Lê Thanh Thản - Những bài học yêu nước từ một vị doanh nhân

Phần I: BÀI HỌC YÊU NƯỚC TRONG THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN

KHI TỔ QUỐC GỌI TÊN – THANH THẢN LÊN ĐƯỜNG

Một chiều nọ tôi được giao nhiệm vụ phỏng vấn ông tại Ban quản lý Dự án Khu đô thị Thanh Hà. Trong cái nắng chói chang của mùa hè tôi bước vào căn phòng rợp hoa cỏ trên lối đi, bỗng cảm thấy dịu mát và thư thái đến lạ kỳ, tôi vốn yêu thiên nhiên và tôi thích những không gian làm việc hòa mình vào thiên nhiên như thế. Tôi thầm nghĩ,vị doanh nhân này chắc hẳn cũng có một tâm hồn lãng mạn. Cuộc nói chuyện ấy cho đến giờ tôi vẫn còn nhớ như in. Với chủ đề lòng yêu nước, có thể tôi đã chạm đúng nỗi lòng của một người con yêu nước, chạm đúng vào đốm than hồng luôn chờ một ngày được thắp lửa nơi ông. Tôi đi từ bất ngờ này sang bất ngờ khác, chợt tôi phát hiện ra rằng nhân vật của tôi là một kho tàng những bài học vô giá và ý nghĩa về lòng yêu nước. Ông yêu nước bằng cái tình của một bậc đại trượng phu họ Lê đứng giữa càn khôn, hướng thẳng về phía trước bằng nội lực bản thân. Một niềm cảm hứng mãnh liệt trào dâng, tựa hồ như tôi đang khám phá cuốn sách thú vị mà càng đọc tôi càng say. Tôi hạ quyết tâm nghiên cứu tài liệu và viết về ông như một hình tượng tiêu biểu cho lòng yêu nước của thế kỷ XX.

Con số “69 xuân” chưa thể khép lại trang cuối cho một cuốn sách hay về cuộc đời Lê Thanh Thản, nhưng ở những trang đầu tiên, rồi trang tiếp theo thì bức ký họa về một bậc anh hào đứng giữa đất trời, hiên ngang vượt qua mọi giông tố cuộc đời được xem là phần hấp dẫn và ly kỳ nhất về nhân vật của tôi.

Khi còn nhỏ cậu bé Thản được cả làng Diễn Lâm yêu mến vì bản tính siêng năng hay giúp đỡ người khác. Cậu nổi tiếng là thần đồng nhớ dai, lên lớp học thuộc bài, về nhà cất sách vở đi rừng gánh củi, ra đồng làm cỏ mà vẫn đạt diểm cao nhất lớp. Khi nạn đói hoành hành nhiều nhà phải ăn khoai, cháo loãng qua ngày, thế mà Thản vẫn rất chăm học, nhiều người bảo cậu có gen di truyền từ dòng họ Lê. Quả thật vậy, dòng họ Lê được biết đến với rất nhiều danh nhân gắn liền với chí anh hùng, để lại tiếng thơm cho muôn đời như: Vua Lê Lợi, Hải thượng lãn ông Lê Hữu Trác, Nhà bác học Lê Quý Đôn, Tổng bí thư Lê Duẩn, đại tướng Lê Trọng Tấn…

Theo gia phả dòng họ, cụ tổ Lê Duy Trinh – làm đến chức quan đô đốc lộ, thượng tướng quân, sau khi mất được nhân dân nhắc đến với lòng kính trọng. Ông nội là cụ Lê Duy Hanh – một liệt sĩ bị lính Pháp tra khảo đến chết vì dải truyền đơn yêu nước – khi đó con trai cụ (chính là cha ông Thản) mới chỉ lên 3. Cụ Lê Văn Hòa người cha kính yêu của ông Thản là một tấm gương sáng của lòng yêu nước. Trong suốt những năm tháng tuổi trẻ ông đã tham gia các công tác mà tổ chức giao phó, tích cực chống giặc và bè lũ bán nước. Năm 1947, ông lập gia đình với bà Lê Thị Thung sau đó lần lượt sinh hạ được 5 người con là bà Lê Thị Dung, ông Lê Hồng Doãn, ông Lê Thanh Thản, bà Lê Thị Loan và ông Lê Thanh Song.

Sinh thời cụ Lê Văn Hòa luôn đề cao việc giáo dục cho con cái lòng yêu nước, noi gương và biết ơn cha ông dòng họ, trong ký ức tuổi thơ ông Thản luôn lưu giữ hình ảnh người cha dắt con đi thắp hương tảo mộ. Mỗi lần như thế, cha ông lại kể cho con tên tuổi, vai vế, công trạng của từng người và căn dặn các con lớn lên phải phấn đấu làm rạng danh cho họ tộc.

Thời kỳ cả đất nước trải qua nạn đói, rồi chiến tranh tàn khốc của đế quốc Mỹ, nhưng gia đình ông Hòa luôn dành trọn sức người, sức của cho Tổ quốc. Khi hai người con lớn vừa tròn 18 đã lên đường ra chiến trận. Ở quê nhà gia đình chỉ còn chàng Thản lúc này là con lớn trong nhà có thể giúp được cha mẹ già và các em thơ. Thế nhưng khi chàng trai Thản vừa đủ tuổi nhập ngũ, ông Hòa bà Thung đã quyết định để cậu con trai trẻ lên đường chi viện cho miền Nam với lời nhắn nhủ: “Con đi nhớ phải giữ gìn thanh danh cho bản thân, cho gia đình và dòng họ. Phải giữ hòn than đỏ ấy trong bếp tro nóng, đợi khi đủ điều kiện, gặp thời vận thì thắp lửa sáng lên nghe con”.Tiễn con ra trận, Ông Thản xúc động khi nghe lời gan ruột của cha mong muốn sau này lớp các con sẽ là người xây dựng và tu bổ ngôi làng mình. Có lẽ lời dặn đó là động lực lớn giúp cho anh lính Lê Thanh Thản vượt qua làn mưa bom, bão đạn để trở về hoàn thành nguyện ước của người cha.

Giữa cái cối xay thịt của chiến trường Bình – Trị - Thiên, lăn lộn trong những trận đánh sinh tử, thế nhưng người lính họ Lê vẫn bình an. Cho đến bây giờ mỗi khi nhớ lại những ngày đi B, nhớ cái nắng gió Tây nam nồng nực, bờ tre cháy đỏ gió nóng tạt vào mặt rát bỏng, những bữa cơm gạo mục, cháo sắn, rau rừng, những trận sốt rét, các cuộc chiến đấu mà xác đồng đội và xác địch ngổn ngang như ngả rạ, tiếng rên la hòa lẫn tiếng bom đạn xé gió lao đi khiến Lê Thanh Thản nhiều đêm chợt thức giấc mồ hôi vã ra như tắm. Thế nhưng cuối cùng ông vẫn trở về lao vào vòng tay cả làng Diễn Lâm như một phép màu.

Ngày ấy, khi còn làm lính thông tin tại tiểu đội K62 thuộc trung đoàn 324. Trong chiến dịch Hồ Chí Minh trung đoàn 324 trong đội hình quân đoàn 2 từ Khe Truồi rời khỏi A Lưới hành quân vào vị trí tập kết ở Vũng Trong, một trận đánh mang tính quyết định cho chiến dịch Huế - Đà Nẵng, góp phần vào chiến thắng lịch sử này có công của đồng chí Thản.

Đó là một trận chiến khốc liệt tại đồi Cối, vào lúc tình thế vô nguy cấp, hai đồng chí thông tin hy sinh, toàn đội không thể ra ngoài vì địch khóa chặn hòng tiêu diệt. Đồng chí Thản lúc này được giao nhiệm vụ truyền đạt mệnh lệnh của tiểu đoàn cố giữ trận địa chờ tiếp viện và phản công giành lại đồi Cối. Trong lúc anh và một đồng đội đang thực hiện mở con đường máu lên đồi thì bị một cánh quân địch bất ngờ tấn công. Từ vị trí ẩn náu trên bãi tha ma, hai đồng chí biến thành mục tiêu cho địch dùng đạn cối 60 ly và M79 nã vào tới tấp, nắp quan tài và xác chết bị đạn cào xé, mùi tanh thối nhức nhối. Sau 7 đợt tấn công tính từ khoảng 9h sáng đến lúc mặt trời lặn địch đành rút lui. Đêm hôm đó 2 đồng chí đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Sau khi có tiếp viện, quân ta phản công, địch rút chạy. Còn Thản và Hòa như người dưới đất móc lên, anh em trong tiểu đoàn sau một ngày mất liên lạc nay lại được kết nối thông tin thì mừng mừng tủi tủi ôm nhau khóc.

Trong số những trận đánh một mất một còn ấy, có lẽ đây là kỷ niệm đáng nhớ nhất trong cuộc đời của anh lính Thản. Những lúc tâm hồn xao động, chất nghệ sĩ trong con người anh lính hào hoa lại bật ra những câu thơ nghe thật thấm thía, tưởng như là sự “trải nghiệm” mà ngẫm thì xót xa cho đời lính:“Trải nghiệm đời ở cả hai vai/…Thiếu đủ điều chỉ thừa lửa chiến tranh/… Một phút dừng chân cũng quá mơ hồ”

Chiến dịch Hồ Chí Minh thắng lợi, nước nhà đoàn tụ. Ngày hội non sông ấy Thản cùng đồng đội ôm nhau hát, rồi làm thơ ca ngợi Tổ quốc và những vần thơ nhớ quê hương da diết. Có lẽ tình yêu quê hương, đất nước lúc này đã được thăng hoa và tràn ra ngoài theo ánh mắt nụ cười của những người chiến sĩ dũng cảm, những người anh hùng dân tộc, trong đó có người con họ Lê - Lê Thanh Thản.

TIẾNG GỌI QUÊ HƯƠNG

Nghệ An, một vùng đất mang đậm nền văn hóa Lam Hồng nổi tiếng với những làn điệu dân ca ví dặm, câu hò, nơi lưu giữ phần hồn cốt Lê Thanh Thản và biết bao người con đã hiến dâng trọn tuổi thanh xuân cho nền độc lập nước nhà. Ngày trở về, anh bộ đội cụ Hồ Lê Thanh Thản cũng giống như bao người lính trẻ khác, ngay lập tức bắt tay vào dựng xây đất nước, hòa mình vào phong trào khai hoang phục hóa ruộng đất. Bắt đầu từ phong trào Đoàn thanh niên, bởi đây cũng chính là tổ chức mà ông nội khi tuổi trẻ đã theo với tên gọi “Thanh niên cách mạng đồng chí Hội”.

Thời đại nào thì tuổi trẻ cũng làm nên chuyện lớn, suốt những năm ở cương vị bí thư Đoàn thanh niên, như cánh chim không biết mỏi, anh bí thư đoàn Lê Thanh Thản đã dốc lòng dốc sức cho đoàn thể, hoàn thành xuất sắc nhiều nhiệm vụ được Đảng và nhà nước giao phó. Thời kỳ 1976 – 1980, nghị quyết đề ra là phải phát triển kinh tế văn hóa, xây dựng vùng kinh tế chuyên canh, thâm canh cây lương thực, cây công nghiệp, mở rộng diện tích khai hoang phục hóa, quy hoạch lại đồng ruộng, kết hợp bố trí lại dân cư…quyết tâm xây dựng huyện Diễn Châu thành huyện kiểu mẫu. Từ năm 1980 -1982 đồng chí Thản làm Bí thư đoàn xã phong trào nổi lên, thành điểm sáng của toàn huyện. Thời kỳ đó anh bí thư Đoàn xã Lê Thanh Thản được lòng cả xã, cả huyện bởi cái tài thao lược và năng khiếu thuyết trình. Một đồng chí cấp trên của anh kể lại rằng “khi chú ấy phát biểu ai cũng lắng nghe, giữ trật tự đến nỗi nghe cả tiếng lá vàng rơi xào xạc”. Cũng phải kể đến cả những thành tựu mà khi anh làm Tổng đội thanh niên như: Tổng đội hoàn thành vượt chỉ tiêu sản xuất hàng trăm tấn lương thực quy thóc, tham gia đào đắp, nâng cấp nhiều công trình thủy điện với khối lượng lớn tại đập Bàu Gia – Mả Tổ. Những người thanh niên thuộc tổng đội ngày ấy sẽ chẳng bao giờ quên được hình ảnh người lãnh đạo Tổng đội mỗi khi anh chạy đôn chạy đáo về các cơ sở y tế xin thuốc cho anh em, rồi những chuyến đi xoay xở lo cái ăn cho hàng trăm lao động. Nhìn thấy được năng lực và tư cách đạo đức của anh nhà nước cử anh đi học lớp lý luận chính trị tại trường đảng Trần Phú, những tưởng tương lai anh bộ đội cụ Hồ Lê Thanh Thản sẽ đi theo nghiệp quan lộ. Thế nhưng, không ai tiên đoán được điều gì đang đợi chờ ta ở phía trước.

Một anh hùng gan dạ trong binh lửa, hào sảng và luôn lạc quan trước mọi khó khăn thách thức trong công cuộc dựng xây đất nước, liệu rằng khi thời gian đi anh có thực thích nghi và chịu khóa mình trong một khuôn khổ của bộ máy quản lý Nhà nước? Tình yêu nước của anh lính Lê Thanh Thản sẽ được thể hiện như thế nào trong giai đoạn đầy cam go này? Anh đã làm như thế nào để bứt phá ngoạn mục, bước lên đỉnh vinh quang của sự thành công? Những trang tiếp theo của cuộc đời Lê Thanh Thản sẽ được người viết chia sẻ cùng quý độc giả vào số tiếp theo với chủ đề “ Hiên ngang một đốm lửa rực hồng”./.

Cao Khánh Thu