Một số giải pháp tăng cường liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng Đồng bằng sông Hồng (phần 1)

Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp có tính liên ngành, liên vùng; các hoạt động du lịch được tạo thành bởi nhiều bộ phận và cần có sự kết nối, hợp tác, hỗ trợ của các ngành, các địa phương, các vùng với nhau. Vì thế, khi sự liên kết trong lĩnh vực du lịch chặt chẽ, sẽ mang lại nhiều lợi ích, trước hết đó là cơ hội mở rộng thị trường để cùng khai thác những lợi thế của nhau về tài nguyên du lịch, hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật và các nguồn lực khác cho phát triển du lịch. Đồng thời, phát triển các tuyến du lịch và sản phẩm du lịch liên kết ở quy mô lãnh thổ lớn hơn, tạo ra được những sản phẩm có khả năng cạnh tranh cao hơn. Nếu không liên kết phát triển du lịch, để từng địa phương phát triển tự phát sẽ là rào cản, là “điểm nghẽn”, thậm chí sẽ tàn phá tiềm năng, không tạo ra được sản phẩm có sức cạnh tranh với các nước trong khu vực.

Xây dựng và ban hành chính sách, cơ chế liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng lãnh thổ, trong đó có quản lý và phát triển các sản phẩm du lịch dựa trên sự phát triển các cụm ngành và chuỗi giá trị, với sự tham gia phối hợp giữa Trung ương và địa phương, giữa các vùng; giữa các địa phương và nhóm địa phương trong các vùng từ khâu quy hoạch, thực hiện, quản lý và phát triển khuyến khích liên kết; phát triển các cụm ngành với mục tiêu tăng cường năng lực cạnh tranh và nâng cao chuỗi giá trị các ngành, nhất là ở các địa phương.

Việc phân vùng, tiểu vùng và phân kỳ phát triển sẽ góp phần khai thác, đáp ứng các nhu cầu, đặc điểm khác nhau của các thị trường, cung cấp sản phẩm đa dạng và hạn chế tối đa xung đột giữa các thị trường. Trên cơ sở phân vùng, tiểu vùng phát triển sẽ rà soát được sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác trên cùng địa bàn, không gian mặt biển hoặc tại các khu vực phụ cận có ảnh hưởng để có sự trợ giúp bổ sung. Trong khi đó phân kỳ phát triển sẽ có tác dụng tập trung được nguồn lực của nhà nước và huy động nguồn ngoài nhà nước theo từng giai đoạn cụ thể. Theo cách phân kỳ này, các vùng, tiểu vùng phát triển sau sẽ được hưởng lợi từ những kinh nghiệm của các điểm đến đi trước, đồng thời góp phần điều chỉnh tính chất cạnh tranh giữa các điểm đến theo hướng lành mạnh hơn.

Đối với sản phẩm du lịch mặc dù mang tính đặc thù của mỗi địa phương, về cơ bản vẫn là sự tổng hòa của nhiều yếu tố vật chất, phi vật chất, kinh tế, văn hóa, xã hội. Chuỗi giá trị du lịch không thể giới hạn trong không gian hành chính của một tỉnh, thành cụ thể do tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao của nó. Liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng, tiểu vùng để phát triển du lịch giúp các địa phương khai thác hiệu quả những lợi thế tương đối, lợi thế so sánh và bổ sung cho nhau về tài nguyên du lịch, hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật và các nguồn lực khác để phát triển du lịch. Liên kết giúp tăng cường năng lực cạnh tranh không chỉ đối với du lịch toàn vùng, tiểu vùng mà còn đối với các bên liên quan nhằm thu hút đầu tư, thu hút khách du lịch đến địa bàn liên kết nói chung, với tư cách là một điểm đến thống nhất và đến lãnh thổ của từng chủ thể liên kết nói riêng. Đây là yếu tố vô cùng quan trọng để có thể phát triển du lịch trong cơ chế thị trường, khi yếu tố cạnh tranh ngày một trở nên gay gắt giữa các doanh nghiệp, giữa các chủ thể hành chính trong mỗi vùng, tiểu vùng, mỗi quốc gia và giữa các quốc gia với nhau. Một chương trình liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng nhằm phát triển du lịch với nền tảng “chia sẻ lợi thế” để cùng “hưởng lợi” và tạo ra sản phẩm đặc trưng của vùng cần phải trở thành mục tiêu dài hạn của mỗi địa phương đã xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn. Liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng không chỉ đơn thuần là những hoạt động ký kết các thỏa thuận hợp tác hay kết nối các chính quyền địa phương với nhau, mà quan trọng hơn là tạo ra môi trường thuận lợi để thúc đẩy, mở rộng liên kết các chuỗi giá trị ngành du lịch bền vững.

Một số giải pháp tăng cường liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng Đồng bằng sông Hồng trong thời gian tới

Tiếp tục đổi mới nhận thức, tư duy về liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững trong các cấp, các ngành, doanh nghiệp và người dân trong Vùng.

Phát triển du lịch là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, của toàn xã hội, có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các cấp ủy đảng; phát huy mạnh mẽ vai trò động lực của doanh nghiệp và cộng đồng dân cư, sự quản lý thống nhất của Nhà nước; tập trung nguồn lực quốc gia cho phát triển du lịch.

Đổi mới nhận thức, tư duy về phát triển du lịch

Quán triệt, nâng cao hơn nữa nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng, giá trị, hiệu quả và tính lan tỏa của ngành du lịch để phát huy tinh thần chủ động, tích cực, trách nhiệm của các chủ thể liên quan với cách tiếp cận toàn diện, toàn cầu, toàn dân theo tinh thần: "Nguồn lực bắt nguồn từ tư duy - Động lực bắt nguồn từ sự đổi mới - Sức mạnh bắt nguồn từ Nhân dân, doanh nghiệp"; tranh thủ thời cơ, tận dụng cơ hội để phát triển hệ sinh thái du lịch nhanh, toàn diện, bền vững, tạo động lực phát triển cho các ngành, lĩnh vực khác.[1]

Nhận thức rõ du lịch là ngành kinh tế dịch vụ tổng hợp, có tính liên ngành, liên vùng, xã hội hóa cao và nội dung văn hóa sâu sắc; có khả năng đóng góp lớn vào phát triển kinh tế, tạo nhiều việc làm, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tạo động lực cho các ngành, lĩnh vực khác phát triển, đem lại hiệu quả nhiều mặt về kinh tế, văn hóa, xã hội, chính trị, đối ngoại và an ninh, quốc phòng.

Đổi mới mạnh mẽ tư duy, phát triển du lịch theo quy luật kinh tế thị trường, bảo đảm nhất quán từ quan điểm, mục tiêu, chương trình hành động và có thể chế, chính sách đột phá, đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn. Nâng cao ý thức của người dân, doanh nghiệp và cộng đồng trong xây dựng, bảo vệ hình ảnh, môi trường, góp phần phát triển bền vững, không ngừng nâng cao uy tín, thương hiệu và sức thu hút của du lịch Việt Nam.

Công tác quản lý với các chính sách ưu tiên cho du lịch mặc dù đã cải thiện, nhưng vẫn còn những điểm lạc hậu so với các nước trong khu vực và thế giới. Vấn đề xúc tiến, tuyên truyền, quảng bá du lịch cũng còn nhiều bất cập... Tất cả những yếu tố kể trên trở

thành rào cản lớn khiến cho tỷ lệ khách du lịch quay lại các điểm tham quan, nghỉ dưỡng lần hai khá khiêm tốn.

Thực trạng nêu trên đặt ra yêu cầu cấp bách trong việc đổi mới tư duy làm du lịch, để du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Không chỉ riêng Việt Nam, sau đại dịch Covid-19 nhiều nước trên thế giới đều phải nhìn nhận, đánh giá, tư duy lại cách làm du lịch. Một số cách thức cũ đã không còn phù hợp bởi du lịch vốn là một ngành kinh tế dễ bị tổn thương, nhất là sau khi xảy ra các biến động xã hội.

Vấn đề nâng cao ý thức của người dân, doanh nghiệp và cộng đồng trong xây dựng, bảo vệ hình ảnh môi trường, góp phần phát triển bền vững, không ngừng nâng cao uy tín, thương hiệu và sức hút của du lịch Việt Nam chính là cơ sở để đổi mới cách nghĩ cách làm du lịch trong thời kỳ hội nhập.

Muốn thu hút khách du lịch, Việt Nam cần phải năng động, linh hoạt hơn trong cách làm du lịch. Giải pháp gốc rễ hàng đầu là không ngừng thay đổi nhận thức từ các cấp quản lý đến doanh nghiệp và người dân. Cần hiểu sâu sắc rằng du lịch là một ngành bao chứa trong đó cả giá trị về kinh tế và văn hóa, góp phần ổn định môi trường chính trị, đối ngoại cũng như an ninh quốc phòng. Vì thế, mỗi sản phẩm du lịch được xây dựng phải thỏa mãn nhu cầu của du khách, phù hợp xu thế, nhưng đồng thời cũng tôn trọng, tôn vinh các giá trị văn hóa, bảo vệ môi trường, góp phần nâng cao thương hiệu Việt Nam trên trường quốc tế.

Thay đổi từ việc “cung cấp cái mình có” sang cung cấp dịch vụ và sản phẩm mà khách hàng cần, phát triển ngành du lịch nhanh, bền vững, thu hút khách du lịch quay trở lại nhiều lần, cảm nhận được sự phong phú, an toàn, lành mạnh, mến khách. Với bản chất là một ngành dịch vụ, do đó, yếu tố con người trong phát triển du lịch luôn cần được quan tâm, đề cao.

Bên cạnh việc đào tạo đội ngũ phục vụ trực tiếp các dịch vụ du lịch, thì việc “đào tạo” cộng đồng dân cư văn minh, thân thiện, sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ là vô cùng quan trọng. Ðặc biệt cần phát huy tính sáng tạo của người dân trong các hoạt động du lịch để không chỉ làm giàu về kinh tế mà còn làm giàu về văn hóa cho mỗi vùng đất, mỗi địa phương.

Nhận thức này sẽ tránh được việc khai thác du lịch theo lối “tận thu”, tác động tiêu cực, thậm chí làm biến dạng các giá trị văn hóa, nhất là văn hóa truyền thống, vốn là một trong những cơ sở quan trọng để sáng tạo sản phẩm du lịch hấp dẫn. Công tác quản lý du lịch cần thay đổi tư duy theo hướng chuyên nghiệp, theo quy luật của kinh tế thị trường.

Các chính sách cần phù hợp để thuận tiện cho du khách, nhất là khách quốc tế; đồng thời cần quan tâm đầu tư nhiều hơn cho công tác xúc tiến tuyên truyền, quảng bá. Truyền thông nhằm nâng cao hơn nữa ý thức, trách nhiệm của cộng đồng trong ứng xử với du khách, môi trường, cảnh quan, danh lam thắng cảnh. Những hành động đẹp, văn minh, tử tế sẽ tăng thêm sự hài lòng cho du khách, tăng thêm tính chuyên nghiệp cho du lịch địa phương.

Nâng cao nhận thức của chính quyền các địa phương trong vùng đồng bằng sông Hồng về liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng

Thứ nhất, cần phải thay đổi nhận thức về vấn đề liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng. Các cấp chính quyền địa phương cần phải nhận thức rõ rằng liên kết phải mang tính chất tự nguyện, không bắt buộc. Liên kết góp phần thúc đẩy phát triển hơn là cạnh tranh lẫn nhau. Do đó, chính quyền địa phương cần thúc đẩy và đưa các thỏa thuận liên kết đi vào thực tế, tăng cường sự phối hợp thực chất và tránh tính hình thức. Hiện nay, một số địa phương đã triển khai ký kết các biên bản hợp tác, đặc biệt đối với lĩnh vực du lịch, tuy nhiên cần phải đưa các văn bản thỏa thuận liên kết đó đi vào thực tiễn, tránh hình thức.

Các địa phương cần chủ động xây dựng quy hoạch, tổ chức sắp xếp lại sản xuất ví dụ như cần có chương trình phát triển cụm ngành và chuỗi giá trị (ví dụ như năng lượng, du lịch) với sự tham gia phối hợp các Bộ ngành có liên quan và các địa phương từ khâu quy hoạch, thực hiện, các chính sách thu hút đầu tư và khuyến khích liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng và phát triển các cụm ngành với mục tiêu tăng cường năng lực cạnh tranh và nâng cao chuỗi giá trị các ngành, nhất là ở các địa phương địa phương là yếu tố quyết định.

Thứ hai, đảm bảo lợi ích cho các bên tham gia vào liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng. Hài hòa lợi ích sẽ góp phần củng cố niềm tin giữa các chủ thể tham gia liên kết và là yếu tố cốt lõi để đảm bảo liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng thành công.

Thứ ba, địa phương cần chủ động trong tìm kiếm và huy động các nguồn vốn. Ngoài nguồn vốn của trung ương và địa phương, thì việc huy động nguồn vốn trong dân, đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân sẽ là hướng đầu tư lớn và lâu dài để khai thác và phát triển bền vững các liên kết kinh tế giữa các địa phương ven biển của Việt Nam

Hoàn thiện quy hoạch phát triển du lịch gắn với chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thúc đẩy liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững.

Quy hoạch hệ thống du lịch Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đưa ra quan điểm phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, đi vào chiều sâu; phát triển du lịch quốc tế đồng thời với tăng cường khai thác có hiệu quả du lịch nội địa; phát huy tiềm năng lợi thế quốc gia, gắn với chuyển đổi số, tận dụng thành tựu cách mạng công nghiệp 4.0; phát triển bền vững, sáng tạo, gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc. Mục tiêu đến năm 2025 sẽ phục hồi hoàn toàn ngành du lịch và đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, phát triển theo hướng tăng trưởng xanh đến năm 2030. Quy hoạch cũng định hướng tập trung vào du lịch kết hợp chữa bệnh - chăm sóc sức khỏe, du lịch nông nghiệp - nông thôn và du lịch golf; đẩy mạnh liên kết phát triển sản phẩm du lịch đặc thù về biển đảo, văn hóa, sinh thái và du lịch đô thị. Quy hoạch đồng thời tổ chức không gian phát triển du lịch, phân vùng phát triển du lịch; tập trung ưu tiên phát triển các khu vực du lịch động lực, hệ thống các khu du lịch quốc gia, phát triển nguồn nhân lực du lịch. Cùng với đó là các giải pháp về cơ chế, chính sách; tổ chức quản lý; tổ chức và thực hiện quy hoạch; phối hợp liên ngành, liên địa phương; đầu tư, thị trường, xúc tiến, quảng bá…

Chính quyền địa phương cần tham gia tích cực, chủ động vào quá trình xây dựng và triển khai quy hoạch vùng. Cần khắc phục sự phân tán về thể chế (hoặc thiếu hệ thống phân cấp và phân công rõ ràng về vai trò và trách nhiệm) giữa các cơ quan ở Trung ương và giữa Trung ương với địa phương, dẫn đến chậm trễ và thiếu hiệu quả trong việc xây dựng và thực thi chính sách. Các hội đồng vùng cần nâng cao hơn vai trò và hiệu quả trong việc phối hợp với chính quyền các địa phương và Trung ương để đưa ra các quy định về đầu tư, giải quyết một số vấn đề có tính liên tỉnh, đồng thời góp phần hóa giải tình trạng cục bộ, địa phương và tệ nạn phân mảnh trong tiếp cận phát triển. Hội đồng điều phối vùng có thể xây dựng các kế hoạch phát triển kinh tế hợp tác để chuyển trọng tâm của quy hoạch và đầu tư kinh tế địa phương từ cạnh tranh giữa các tỉnh lân cận khi đầu tư các công trình tương tự nhau sang chuyên môn hóa và hợp tác liên tỉnh. Phát triển bên trong từng địa phương và kết nối kinh tế giữa các địa phương phải dựa trên lợi thế cạnh tranh của từng địa phương, từ đó hình thành các chuỗi giá trị trong nội bộ và giữa các địa phương (một địa phương thu hút nhà đầu tư thành lập khu công nghiệp thì các địa phương lân cận cung ứng nguồn lao động, nguyên vật liệu, dịch vụ hậu cần, dịch vụ đào tạo và nghiên cứu..., từ đó hình thành các vùng sản xuất quy mô lớn, có tính gắn kết). Nhà nước chỉ định hướng và khuyến khích phát triển các vùng kinh tế, còn nhiệm vụ phát triển kinh tế địa phương phân cấp mạnh cho chính quyền địa phương tự xác định trên cơ sở lợi thế cạnh tranh của mình phù hợp với lợi thế cạnh tranh của cả vùng và của cả nước nắm bắt cơ hội và vượt qua các khó khăn, ngành du lịch Việt Nam cần thiết phải được định hướng quy hoạch phát triển với tầm nhìn dài hạn, lấy đó làm cơ sở để xây dựng các chương trình, kế hoạch và chính sách phát triển du lịch phù hợp với nhu cầu phát triển của một giai đoạn mới. Đồng thời, làm cơ sở vững chắc cho các định hướng phát triển du lịch tại các quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh để các địa phương có “kim chỉ nam” cho việc hoạch định, quản lý du lịch

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương

a) Căn cứ Chiến lược, tổ chức xây dựng kế hoạch phát triển du lịch tại địa phương bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

b) Tăng cường quản lý điểm đến, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội để phát triển du lịch; tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân để xây dựng môi trường du lịch văn minh, thân thiện; có chương trình hỗ trợ người dân tham gia phát triển du lịch cộng đồng, góp phần nâng cao sinh kế, giảm nghèo cho người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

c) Thực hiện sơ kết, tổng kết kế hoạch phát triển du lịch tại địa phương gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.[2] Hệ thống sản phẩm du lịch đã từng bước được hình thành rõ nét theo các định hướng quy hoạch; hệ thống cơ sở vật chất ngành Du lịch đã được đầu tư phát triển mạnh mẽ ở các đô thị, các trọng điểm du lịch, đặc biệt là các khu vực ven biển; hoạt động du lịch sôi nổi diễn ra quanh năm ở khắp các địa phương cả nước. Hệ thống quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương cũng không ngừng đổi mới, hoàn thiện cùng với sự trưởng thành và lớn mạnh của hệ thống doanh nghiệp du lịch tạo ra sức mạnh tổng thể để thực hiện các quy hoạch phát triển du lịch cũng như các chương trình, kế hoạch, đề án, dự án. Từ đó phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch trên phạm vi cả nước, tạo diện mạo mới cho đất nước, làm tiền đề để Du lịch Việt Nam phát triển trong giai đoạn tiếp theo. Liên kết, hợp tác giữa các địa phương trong vùng chưa chặt chẽ, hiệu quả thấp. Nhiệm vụ phát triển thành phố Nam Định thành đô thị hạt nhân của tiểu vùng Nam đồng bằng Sông Hồng và xây dựng Khu kinh tế tổng hợp Vân Đồn (Quảng Ninh) chưa hoàn thành. An ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội còn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp.

Du lịch Việt Nam cần thiết phải được định hướng phát triển với tầm nhìn dài hạn để làm cơ sở xây dựng các chương trình, kế hoạch và các chính sách phát triển du lịch phù hợp với yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Qua đó, làm nền tảng vững chắc cho các định hướng phát triển du lịch tại các quy hoạch vùng, tỉnh. Trên cơ sở Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chiến lược Phát triển Du lịch Việt Nam đến năm 2030 của

Thủ tướng Chính phủ, ngành Du lịch cần tập trung triển khai thực hiện quy hoạch trong thời gian sắp tới

Đẩy mạnh liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng, liên kết giữa các địa phương để hình thành các động lực tăng trưởng du lịch theo phương châm "một cung đường - nhiều điểm đến", hình thành sản phẩm, chuỗi sản phẩm du lịch đặc thù của từng địa phương; hợp tác chặt chẽ trong đầu tư, phát triển sản phẩm, truyền thông, quảng bá và triển khai các chiến dịch kích cầu du lịch.

Trong bối cảnh du lịch Việt Nam thế giới phát triển theo một xu hướng mới sau dịch, sẽ có những cơ hội và thách thức đặt ra, các mục tiêu trong chiến lược, quy hoạch cơ cấu lại ngành Du lịch Việt Nam cần cân đối lại những định hướng về không gian, định hướng và giải pháp phát triển. Song song với đó, đảm bảo xây dựng những hợp phần tích hợp các vùng, tiểu vùng Du lịch, quy hoạch tỉnh, du lịch biển…

Nhà nước nên sớm ban hành chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cho mỗi vùng. Đây sẽ là cơ sở cho các địa phương xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương gắn với thúc đẩy liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng, phát triển vùng. Các chiến lược, quy hoạch phát triển này sẽ góp phần kết nối, liên thông giữa các địa phương trong vùng, điều này nhằm cụ thể hóa chủ trương của Đảng về phát triển liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng. Các chiến lược, quy hoạch phát triển vùng cũng cần gắn với mục tiêu chiến lược quốc gia, đặt trong bối cảnh chung trong nước cũng như tình hình quốc tế. yêu cầu rà soát định hướng không gian của Quy hoạch, trên cơ sở đó có thể tập trung chỉ đạo phát triển những vũng, khu vực động lực, thúc đẩy phát triển du lịch trong thời gian tới. Bổ sung, hoàn thiện các giải pháp một cách thiết thực để tổ chức triển khai thực hiện quy hoạch được khả thi. Đánh giá, làm rõ thực trạng, khó khăn trong thời gian qua, từ đó đặt ra các nhiệm vụ trong quy hoạch mới bám sát nhiêm vụ quy hoạch theo quyết định Thủ tướng Chính phủ.

Xây dựng các kế hoạch liên kết phát triển du lịch ngắn hạn, trung hạn, dài hạn trên cơ sở phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương và toàn Vùng. 

Đồng bằng sông Hồng là một trong 6 vùng du lịch của cả nước, là vùng có tiềm năng du lịch văn hoá, thiên nhiên đa dạng, nếu khai thác, phát huy tốt chắc chắn du lịch sẽ trở thành mũi nhọn cho cả vùng chứ không chỉ riêng của một địa phương nào.

Được đánh giá là có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, nhất là du lịch văn hóa, tâm linh, sinh thái, nông nghiệp, cộng đồng… tuy nhiên, du lịch của vùng Đồng bằng sông Hồng vẫn chỉ chiếm một vị trí khiêm tốn trên bản đồ du lịch Việt Nam và chưa đủ hấp dẫn để du khách ở lại lâu, chi tiền nhiều.

Nguyên nhân được chỉ ra là do là sản phẩm du lịch còn trùng lặp, thiếu sản phẩm du lịch đặc thù. Hệ thống sản phẩm, dịch vụ du lịch chất lượng chưa cao. Sản phẩm vui chơi, giải trí nghèo nàn. Thiếu nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao… Ngoài việc thiếu một quy hoạch tầm vĩ mô, thiếu sự liên kết nội vùng, Đồng bằng sông Hồng còn thiếu những doanh nghiệp mạnh, kết nối “cuộc chơi” ở mỗi tỉnh. Bên cạnh đó, có những tỉnh lãnh đạo ngành cũng không quan tâm nhiều đến phát triển du lịch.

Quán triệt, thống nhất cao về nhận thức và hành động ở tất cả các cấp, các ngành, các địa phương về vai trò, vị trí và tầm quan trọng đặc biệt của vùng và liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng; coi liên kết phát triển vùng là xu thế tất yếu, là động lực kết nối và dẫn dắt sự phát triển của các địa phương trong vùng. bám sát thực tiễn, vận dụng sáng tạo đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng địa phương, cả vùng để tổ chức thực hiện có hiệu quả thực chất; phát huy tinh thần tự lực, tự cường của mỗi tỉnh, thành phố nhưng phải liên kết chặt chẽ, hiệu quả để phát triển chung cho cả vùng; có cơ chế chính sách thông thoáng, có hạ tầng thông suốt, có quản trị thông minh.

- Hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển vùng mang tính đột phá; xây dựng thể chế liên kết phát triển kinh tế du lịch bền vững vùng đủ mạnh, bảo đảm hiệu quả điều phối, liên kết phát triển vùng, tập trung vào một số lĩnh vực như quy hoạch, phát triển hạ tầng, xúc tiến đầu tư, xử lý các vấn đề môi trường nội vùng và liên vùng, phát triển các cụm liên kết ngành. Nghiên cứu, ban hành cơ chế, chính sách về tài chính, ngân sách, đầu tư để khuyến khích, nuôi dưỡng và phát triển nguồn thu, tạo nguồn lực, động lực phát triển mới cho Thủ đô, vùng Thủ đô và toàn vùng; cho phép các địa phương được sử dụng ngân sách địa phương đầu tư cho các dự án vùng, liên vùng.

- Khẩn trương hoàn thiện, phê duyệt quy hoạch vùng và quy hoạch từng địa phương trong vùng giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tổ chức không gian phát triển vùng bảo đảm cân bằng, bền vững, kết nối hiệu quả các hành lang, vành đai kinh tế, các cực tăng trưởng và hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông.

Quy hoạch các địa phương bảo đảm phù hợp với quy hoạch vùng; xây dựng và triển khai hiệu quả các chuỗi giá trị ngành, sản phẩm. Quy hoạch các địa phương có biển phù hợp với quy hoạch không gian biển quốc gia và Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam, bảo đảm tính liên kết giữa vùng bảo vệ - bảo tồn, vùng đệm và vùng phát triển kinh tế - xã hội.

Công khai, thực hiện nghiêm và hiệu quả các quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, thành phố; giữ nghiêm kỷ cương quy hoạch, tăng cường giám sát, kiểm tra, xử lý kịp thời các vi phạm về quy hoạch. Rà soát, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất phù hợp với các quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia; quản lý, sử dụng hiệu quả quỹ đất.

Vùng Đồng bằng sông Hồng cần có quy hoạch tốt, thu hút đầu tư tốt… để phát huy các tiềm năng lợi thế của vùng. Đặc biệt, thúc đẩy liên kết quảng bá, xúc tiến sản phẩm, đào tạo nhân lực, nhất là liên kết chuỗi các nhà cung cấp dịch vụ du lịch với nhau tốt thì sẽ tạo ra gói sản phẩm dịch vụ hấp dẫn, cạnh tranh với khu vực quốc tế

- Tiếp tục phát triển vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ là đầu tàu, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng Sông Hồng; phát triển công nghiệp chế tạo, chế biến có giá trị gia tăng cao, công nghiệp công nghệ cao, kinh tế số, tài chính, ngân hàng, du lịch và đô thị thông minh. Các tỉnh trong vùng cần gắn kết, liên kết chặt chẽ hơn để bổ trợ nhau cùng phát triển du lịch. “Địa hình của vùng đã rất thuận lợi cho liên kết, nhất là mạng lưới giao thông đường bộ đã có bước phát triển mạnh mẽ… Hạ tầng đi trước một bước chính là cơ hội cho du lịch phát triển.

Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn với sản phẩm đa dạng, độc đáo, gắn với phát huy giá trị của nền văn minh Sông Hồng; chú trọng liên kết giữa ngành du lịch với các ngành, lĩnh vực khác trong chuỗi giá trị sản phẩm du lịch; tiếp tục đầu tư phát triển các khu du lịch quốc gia trong vùng, phấn đấu đến năm 2030 thu hút trên 120 triệu lượt khách. Tỉnh Quảng Ninh trở thành trung tâm du lịch kết nối với khu vực và thế giới.

Giải quyết hài hoà mối quan hệ giữa bảo tồn di sản văn hoá với phát triển du lịch; gìn giữ, phát huy các giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể, không gian, kiến trúc văn hoá làng, xã nông thôn truyền thống; tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, đồng thời nâng cao chất lượng, hiệu quả sáng tạo các giá trị văn hoá mới.

Phát triển mạng lưới thiết chế văn hoá đồng bộ, hiện đại, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ của Nhân dân. Xây dựng các sản phẩm, dịch vụ văn hoá đặc trưng của nền văn minh Sông Hồng. Nâng cấp, hiện đại hoá một số bảo tàng lớn, trung tâm điện ảnh, nhà hát tại Hà Nội và các đô thị lớn trong vùng.

Bảo tồn, phát huy giá trị các di tích, di sản văn hoá như: Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu Quốc Tử Giám, Cố đô Hoa Lư, các khu di tích quốc gia, đền, chùa, dân ca Quan họ, Ca trù, hát Chèo, Chầu văn, các lễ hội văn hoá, tín ngưỡng, tôn giáo truyền thống… Rà soát, phục dựng, trùng tu, tôn tạo, bảo tồn và phát huy các giá trị, di tích lịch sử, di sản văn hoá của các địa phương: Phố Hiến (Hưng Yên), Tràng An (Ninh Bình), Côn Sơn - Kiếp Bạc (Hải Dương), Yên Tử (Quảng Ninh)… Phát triển Thủ đô xứng tầm với truyền thống ngàn năm văn hiến Thăng Long - Hà Nội, thực sự là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hoá của cả nước. (Còn tiếp)

TS. Nguyễn Bảo Thư

Khoa Kinh tế chính trị- Học viện Báo chí và Tuyên Truyền