Nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp trong nền kinh tế số

Diễn đàn có sự tham gia của lãnh đạo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Vụ Quản lý doanh nghiệp (Bộ Thông tin và Truyền thông), Vụ Kinh tế tổng hợp (Ban Kinh tế Trung ương), Ban Chỉ đạo liên ngành Hội nhập quốc tế về kinh tế, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa ngành nghề nông thôn Việt Nam Nguyễn Ngọc Quang, các chuyên gia kinh tế, đại diện các các doanh nghiệp cùng các phóng viên báo, đài.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết: ngày 10/10/2023, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 41-NQ/TW về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam. Trong 7 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Nghị quyết 41, Bộ Chính trị yêu cầu hoàn thiện chính sách pháp luật, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, an toàn, bình đẳng cho doanh nhân, doanh nghiệp phát triển và cống hiến. Và một trong những vấn đề quan trọng được đề cập đến đó là quan tâm xây dựng, hoàn thiện chính sách, phát luật về phát triển kinh tế số, xã hội số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, các mô hình, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh mới để mở rộng không gian phát triển cho doanh nhân, doanh nghiệp. 

"Những định hướng chỉ đạo mới nhất của lãnh đạo Đảng và Nhà nước thể hiện quyết tâm phát triển kinh tế số Việt Nam, phù hợp với xu thế của thế giới cũng như đòi hỏi khách quan của phát triển bền vững", Phó Chủ tịch VCCI nhận định.

Việt Nam đang bước vào những tháng cuối cùng của năm 2023, với nhiều tín hiệu tích cực cho sự phục hồi và phát triển của nền kinh tế. Theo đại diện Tổng cục Thống kê, đến hết quý III/2023, cả nước đã có hơn 165.000 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 1,2% so với cùng kỳ năm 2022. Kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước cũng có sự tăng trưởng ấn tượng (đạt hơn 497 tỷ USD) với cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 21,68 tỷ USD… những con số trên đã cho thấy, nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam ứng biến nhanh chóng, có chiến lược quản lý và điều hành linh hoạt trong giai đoạn nhiều thách thức, biến động khó lường.

“Một trong những giải pháp ứng phó linh hoạt và hiệu quả nhất trong giai đoạn khó khăn kéo dài gần 3 năm qua chính là các doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị đã chủ động ứng dụng tiến bộ của khoa học công nghệ tiên tiến, đổi mới sáng tạo để số hoá quy trình sản xuất kinh doanh, nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động”, ông Hoàng Quang Phòng phân tích.

Chuyển đối số đang diễn ra rất mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực, ngành nghề của nền kinh tế góp phần vực dậy nền kinh tế số phát triển mạnh mẽ. Theo đó, kinh tế số đã và đang đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩu kinh tế của Việt Nam phát triển nhanh, bền vững bao gồm mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Việc tiếp tục các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp là nội dung cấp bách. Đây chính là chìa khoá để Việt Nam thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số, qua đó nắm bắt và tận dụng tốt hơn các cơ hội từ kinh tế số. Và “chỉ có nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, mới tạo nền tảng cho chuyển đổi mô hình tăng trưởng, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ”, Phó Chủ tịch VCCI khẳng định.

Cũng tại diễn đàn, ông Trịnh Minh Anh - Chánh văn phòng Ban Chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế cho biết, nền kinh tế số với những mô hình, phương thức kinh doanh mới đã và đang tạo ra những cơ hội lớn để phát triển kinh doanh cho các doanh nghiệp. Theo ước tính của Bộ Thông tin và Truyền thông, tỉ lệ đóng góp của kinh tế số trong GDP tăng từ 11,91% năm 2021 lên 14,26% trong năm 2022 và 6 tháng đầu năm 2023 đã đạt gần 15%. 

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, thời cơ cho phát triển các doanh nghiệp ở Việt Nam trong nền kinh tế số thì những khó khăn, thách thức cũng không nhỏ. Thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm quản lý, thiếu công nghệ và nhân lực công nghệ thông tin có trình độ cao; năng lực tổ chức, triển khai công nghệ số của doanh nghiệp là những nút thắt cản trở doanh nghiệp Việt Nam trong chuyển đổi phương thức sản xuất mới, bao gồm cả khu vực kinh tế Nhà nước và kinh tế tư nhân.

Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất vẫn đang sử dụng công nghệ lạc hậu so với mức trung bình của thế giới. Cùng với đó là những khó khăn về thị trường; khung khổ, môi trường pháp lý tạo điều kiện, môi trường cho doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh và hội nhập quốc tế; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng kỹ thuật, công nghệ thông tin; chi phí dịch vụ, kho vận cao; tâm lý, tập quán và thói quen tiêu dùng của Nhân dân và khả năng của khách hàng; bảo đảm an ninh mạng, bảo mật, an toàn thông tin.

Do đó, để nâng cao năng lực cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp trong nền kinh tế số đòi hỏi nỗ lực của cả Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp. Đặc biệt, doanh nghiệp cũng cần chủ động xây dựng lộ trình chuyển đổi số hướng tới nâng cao năng lực cạnh tranh phát triển bền vững; có các giải pháp hỗ trợ tài chính; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp... nếu thực hiện tốt quá trình này, Việt Nam sẽ thực sự hội nhập kinh tế số một cách sâu rộng và hiệu quả, góp phần đưa nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Chia sẻ về những khó khăn về chuyển đổi số trong lĩnh vực nông thôn, ông Nguyễn Ngọc Quang - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa ngành nghề nông thôn Việt Nam cho biết: trong quá trình chuyển đổi số, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông thôn nói chung và hội viên của hiệp hội nói riêng đang đối diện với rất nhiều thách thức, trong đó, thách thức lớn nhất là thay đổi phương pháp tư duy và tập quán sản xuất kinh doanh đã hình thành từ nhiều năm, để đón nhận cách nghĩ, cách làm hoàn toàn mới. 

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Ngọc Quang những thách thức ấy đều vô cùng nhỏ bé trước cơ hội “ngàn năm có một” mà kinh tế số mang lại cho doanh nghiệp cũng như nền kinh tế nước ta, vì chỉ trong kỷ nguyên số, chúng ta mới có cơ hội nhảy vọt nhờ ứng dụng công nghệ số, cho dù xuất phát từ vị trí nào trong nấc thang phát triển.

Do đó, để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp được thuận lợi, hiệu quả cao, ông Nguyễn Ngọc Quang cho rằng, cần có sự tham gia, phối hợp của các cơ quan, ban ngành từ Trung ương đến địa phương, các công ty, doanh nghiệp và đặc biệt là “người nông dân” phải sẵn sàng thay đổi tư duy, cách tiếp cận với khoa học công nghệ.