Phát triển du lịch nông thôn Việt Nam: Kinh nghiệm và triển vọng

 

Ở các quốc gia có nền nông nghiệp phát triển, du lịch nông thôn đang trở thành một xu hướng phát triển mạnh mẽ. Du lịch nông thôn không chỉ đóng vai trò nâng cao thu nhập cho người dân mà còn giúp bảo tồn giá trị văn hóa, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững. Tuy nhiên, mỗi quốc gia lại có những cách tiếp cận khác nhau trong việc giải quyết các thách thức mà nông thôn đang đối mặt, đặc biệt là vấn đề già hóa dân số, tỷ suất sinh giảm và sự thoái trào của nông thôn.

Theo báo cáo của Cơ quan Du lịch Nhật Bản (JNTO), năm 2020, Hokkaido đã đón hơn 5 triệu lượt khách du lịch nông thôn, với mức chi tiêu trung bình khoảng 20 triệu yên mỗi năm từ du lịch nông nghiệp.

Sự phát triển của du lịch nông thôn đã tạo ra hơn 50.000 việc làm cho người dân địa phương, góp phần duy trì nền kinh tế nông thôn. Sau dịch Covid-19, lượng khách quốc tế đến Hokkaido tiếp tục giữ vững ở vị trí top 5 các tỉnh thu hút du khách quốc tế, với hơn 2 triệu lượt khách trong năm 2023. Đặc biệt, 40% du khách quốc tế tham gia vào các hoạt động du lịch nông nghiệp và lưu trú tại nông trại ở Hokkaido. Vậy đâu là nguyên nhân giúp du lịch nông nghiệp của Hokkaido đạt được thành công lớn như vậy?

Nhìn bề ngoài, có thể dễ dàng cho rằng Hokkaido được thiên nhiên ưu ái. Mùa đông ở đây dù lạnh hơn các vùng khác nhưng các suối nước nóng và lễ hội tuyết Sapporo lại thu hút rất nhiều du khách. Chỉ riêng Sapporo Snow Festival vào tháng 2 năm 2023 đã có 2 triệu lượt khách tham gia. Tuy nhiên, nếu phân tích sâu, ta sẽ nhận thấy rằng, nếu nông thôn Hokkaido chỉ dựa vào lợi thế tự nhiên để khai thác du lịch, họ sẽ không thể đạt được thành công và duy trì thành tích như vậy.

Nhật Bản: Mô hình phát triển bền vững từ nội lực cộng đồng

Hokkaido, với diện tích rộng lớn và khí hậu mát mẻ, nổi bật với những cánh đồng lúa, vườn hoa và cảnh quan nông thôn tuyệt đẹp. Du lịch nông thôn ở Hokkaido đã trở thành một phần quan trọng của nền kinh tế nông thôn, không chỉ thu hút du khách mà còn góp phần duy trì và phát triển đời sống cộng đồng nông thôn.

Khi du khách trải nghiệm nông nghiệp thực tế ở Hokkaido, họ không chỉ tham gia vào các hoạt động như thu hoạch khoai tây, dâu tây, ngô mà còn hiểu được công sức và sự kỳ công của người nông dân trong việc duy trì nền nông nghiệp bền vững. Farm Stay (lưu trú tại nông trại) là mô hình phổ biến tại Hokkaido, nơi du khách có thể sống cùng gia đình nông dân, tham gia vào các công việc hàng ngày như chăm sóc động vật, thu hoạch mùa vụ và học hỏi về nông nghiệp sạch. Điều này không chỉ giúp du khách có một trải nghiệm đích thực về cuộc sống nông thôn mà còn tạo cơ hội cho người nông dân có thêm thu nhập từ du lịch. Đặc biệt, mô hình này được vận hành hoàn toàn bởi người nông dân mà không có sự can thiệp của các nguồn lực bên ngoài.

Nhật Bản: Sử dụng nội lực cộng đồng để giải quyết vấn đề nông thôn

Điểm nổi bật của du lịch nông thôn ở Hokkaido là việc tập trung vào nội lực cộng đồng để giải quyết các vấn đề nông thôn, như già hóa dân số và giảm tỷ suất sinh. Thay vì phụ thuộc vào nguồn lao động từ các thành phố lớn, Hokkaido sử dụng du lịch nông thôn để kích thích nền kinh tế địa phương, tạo cơ hội việc làm cho người dân và giữ lại lực lượng lao động tại nông thôn. Đây là điểm khác biệt lớn với Hàn Quốc, nơi mà để duy trì nông thôn, chính phủ phải dựa vào lao động thời vụ đến từ các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan và Campuchia.

Ngoài ra, nhiều chính sách hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp nhỏ ở Hokkaido cũng khuyến khích việc duy trì nông nghiệp bền vững và phát triển sản phẩm địa phương như phô mai, sữa tươi, khoai tây. Điều này tạo ra một vòng tròn khép kín, giúp duy trì sự phát triển bền vững cho khu vực nông thôn.

Hàn Quốc: Mô hình phát triển du lịch nông thôn dựa vào sự can thiệp của chính phủ

Hàn Quốc cũng là một quốc gia phát triển mạnh du lịch nông thôn, đặc biệt trong những năm gần đây với các mô hình như Farm Stay, làng du lịch nông thôn và các sự kiện văn hóa nông nghiệp.

Tuy nhiên, khác với Nhật Bản, ở Hàn Quốc, chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy du lịch nông thôn. Theo số liệu từ Tổng cục Du lịch Hàn Quốc, mỗi năm Hàn Quốc thu hút khoảng 2 triệu lượt khách tham gia các hoạt động du lịch nông thôn, với tổng thu nhập từ du lịch nông nghiệp ước tính lên tới 15 triệu USD. Tuy nhiên, tỷ lệ du khách tham gia vào các hoạt động nông nghiệp tại các làng du lịch nông thôn chỉ chiếm khoảng 30% tổng số du khách.

Mô hình Farm Stay ở Hàn Quốc đã phát triển rộng rãi, nơi du khách có thể sống với gia đình nông dân, tham gia vào các hoạt động nông nghiệp truyền thống và thưởng thức các món ăn địa phương. Tuy nhiên, các làng du lịch nông thôn này thường phụ thuộc vào sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ trong việc phát triển cơ sở hạ tầng, quảng bá và tổ chức các sự kiện văn hóa. Chính phủ Hàn Quốc không chỉ hỗ trợ tài chính mà còn thúc đẩy các chính sách khuyến khích du lịch nông thôn qua việc tài trợ cho các dự án cộng đồng và làng nông thôn. Điều này đôi khi dẫn đến tình trạng lệ thuộc vào nguồn lực bên ngoài thay vì phát triển từ nội lực cộng đồng như mô hình ở Hokkaido.

Du lịch nông thôn tại Việt Nam: Tương lai phát triển bền vững

Theo Tổng cục Du lịch Việt Nam, trong năm 2023, khoảng 6 triệu lượt khách đã tham gia vào các tour du lịch nông nghiệp trong nước, chiếm khoảng 12% tổng lượng khách du lịch nội địa. Mức chi tiêu trung bình của du khách cho các hoạt động du lịch nông nghiệp khoảng 5-7 triệu đồng/người cho mỗi chuyến đi. Các tour du lịch nông nghiệp phát triển mạnh mẽ, đặc biệt tại các vùng Tây Bắc, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long, với mức tăng trưởng hằng năm từ 10% đến 15%.

Mặc dù du lịch nông thôn tại Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển ban đầu, nhưng tiềm năng rất lớn. Việt Nam cần đẩy mạnh các chính sách du lịch bền vững để đảm bảo rằng du lịch nông thôn không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp bảo vệ môi trường và duy trì các giá trị văn hóa truyền thống của nông thôn. Để thúc đẩy du lịch nông thôn, Việt Nam có thể tham khảo mô hình phát triển từ nội lực cộng đồng của Nhật Bản và sự chú trọng vào cộng đồng của Hàn Quốc.

Một số giải pháp có thể triển khai bao gồm:

Khuyến khích du lịch nông nghiệp kết hợp với bảo tồn văn hóa: Du khách có thể tham gia vào các hoạt động như thu hoạch nông sản, làm thủ công mỹ nghệ, và học hỏi về sản xuất nông nghiệp sạch.

Phát triển mô hình Farm Stay và cộng đồng nông thôn: Tạo ra các mô hình lưu trú tại nông thôn giúp du khách hòa nhập với đời sống của người dân địa phương.

Tăng cường hợp tác với cộng đồng địa phương: Đưa nội lực cộng đồng vào chiến lược phát triển du lịch nông thôn, giúp nông dân và các tổ chức địa phương tham gia vào quá trình lập kế hoạch và thực hiện các hoạt động du lịch.

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng và quảng bá du lịch nông thôn: Cải thiện hệ thống giao thông, dịch vụ lưu trú và các cơ sở vật chất du lịch để nâng cao trải nghiệm du khách.

Mô hình du lịch nông thôn ở Hokkaido với sự tập trung vào nội lực cộng đồng đã mang lại những kết quả đáng khích lệ. Hàn Quốc thực hiện một cách tiếp cận toàn diện hơn với sự can thiệp mạnh mẽ từ chính phủ. Việt Nam có thể tham khảo những chiến lược này để phát triển du lịch nông thôn bền vững, giúp giải quyết vấn đề.