Phát triển khoa học lý luận chính trị theo quan điểm Đại hội XIII của Đảng

Chủ trì Hội thảo có GS.TS. Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; PGS.TS. Mai Đức Ngọc, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; PGS.TS. Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Cùng dự Hội thảo còn có sự tham dự của các nhà khoa học đến từ các ban, bộ, ngành Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, các Học viện khu vực, Học viện Báo chí và Tuyên truyền và các trường Đại học trong cả nước…

Phát biểu khai mạc, GS.TS. Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia khẳng định: Lý luận chính trị là một lĩnh vực khoa học đặc biệt, có vai trò và vị trí quan trọng đối với sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước. Phát triển khoa học lý luận luôn được Đảng và Nhà nước đặt ra trong nhiều chủ trương, đường lối, chính sách. Trong Văn kiện Đại hội XIII, năm 2021, Đảng ta lần đầu tiên xác định và bổ sung khoa học lý luận chính trị là một trong các bộ phận hợp thành của khoa học - công nghệ nước nhà.

Đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết, mặc dù công tác nghiên cứu khoa học lý luận chính trị ở Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng, nhưng nhìn chung, công tác nghiên cứu lý luận chính trị “còn nhiều hạn chế, khuyết điểm”; “còn lạc hậu, tính dự báo thấp, kết quả nghiên cứu lý luận chưa đáp ứng tốt yêu cầu của thực tiễn”. Kết quả thực hiện nhiệm vụ cung cấp luận cứ khoa học làm cơ sở cho việc hoạch định đường lối, quan điểm của Đảng còn hạn chế, nhiều vấn đề thực tiễn đặt ra chưa được làm rõ… công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận chưa được quan tâm đúng mức, thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu; một số vấn đề mới, khó, phức tạp chưa được làm sáng tỏ.

“Trước bối cảnh mới của thế giới, khu vực và trong nước với những yêu cầu mới, đòi hỏi lý luận phải bám sát, cập nhật, khái quát hóa, phong phú hóa để có sức định hướng, dẫn dắt hoạt động thực tiễn. Nghiên cứu phát triển khoa học lý luận chính trị ở Việt Nam phải có sứ mệnh nhận diện, phân tích kịp thời, chính xác, toàn diện thực tiễn phát triển của đất nước và thế giới; nắm bắt được nhu cầu khách quan và dự báo xu hướng vận động của thực tiễn; khái quát khoa học sự vận động có tính quy luật; trên cơ sở đó, đề xuất những định hướng phù hợp, có tính khả thi để giải quyết hiệu quả các nhu cầu của thực tiễn. Nghiên cứu khoa học lý luận chính trị phải có nhiệm vụ mở đường cho những nhận thức, tư duy lý luận mới, cách làm mới. Trên cơ sở đó, xác lập một hệ thống tri thức mới vững chắc, khoa học, xứng tầm bổ sung, phát triển nền tảng tư tưởng, tư duy lý luận của Đảng trong điều kiện mới” – PGS.TS. Phạm Minh Sơn nhấn mạnh.

Phát biểu tham luận với nội dung “Khoa học lý luận chính trị với xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên hiện nay” - TS. Đoàn Văn Báu, Vụ trưởng Vụ Lý luận chính trị, Ban Tuyên giáo Trung ương khẳng định: Khoa học lý luận chính trị giữ vai trò chủ đạo, định hướng chính trị cho các khoa học xã hội và nhân văn trong việc nghiên cứu, góp phần bổ sung, phát triển sáng tạo những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; góp phần cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước trên các lĩnh vực; góp phần xây dựng hệ thống quan điểm phát triển nhanh và bền vững đất nước. Do đó, việc vận dụng khoa học lý luận chính trị trong xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới là nhiệm vụ nền tảng, là một trong những trụ cột của công tác xây dựng Đảng, có mối liên hệ biện chứng với các nội dung xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức, tạo nên sức mạnh nội sinh của Đảng, của cách mạng dân tộc.

Trong bài tham luận “Tư duy lý luận về Quốc phòng, An ninh, Đối ngoại trong tình hình mới” của Thượng tướng, PGS.TS. Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh: Trong các giai đoạn cách mạng, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa quốc phòng, an ninh, đối ngoại là bộ phận đặc biệt quan trọng trong hệ thống quan điểm, đường lối lãnh đạo cách mạng của Đảng ta, là “kim chỉ nam” trong tổng thể đường lối xây dựng và phát triển đất nước của Đảng qua các thời kỳ. Từ tổng kết thực tiễn qua các kỳ Đại hội đến Đại hội XIII, tư duy lý luận về quốc phòng, an ninh, đối ngoại có bước phát triển mới về lý luận và ngày càng hoàn thiện. Đó là kết quả của quá trình phát triển tư duy lý luận về quốc phòng, an ninh, đối ngoại của Đảng trên cơ sở kế thừa kinh nghiệm, truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc; vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong điều kiện mới. Trong đó, việc nghiên cứu làm rõ, phát triển tư duy lý luận về quốc phòng, an ninh, đối ngoại với xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh là vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng hiện nay.

Với bài tham luận "Một số gợi mở cho sự phát triển chủ nghĩa Mác theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng", PGS.TS. Nguyễn Minh Hoàn, Trưởng khoa Triết học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết: Sự vận dụng và phát triển lý luận của C.Mác và Ph.Ăngghen trong suốt gần 40 đổi mới đất nước đến nay, luôn được Đảng ta xuất phát từ thực tiễn để tiếp tục phát triển lý luận làm cơ sở xây dựng đường lối phát triển đất nước. Nói cách khác, sự phát triển lý luận xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trong sự phát triển của khoa học lý luận chính trị là sự đảm bảo cho Đảng ta luôn xác định đúng đắn đường lối phát triển đất nước trong suốt những năm đổi mới. Với những thành tựu to lớn trong sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước càng khẳng định cho sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng. Tuy nhiên, đến nay thông qua bài học được rút ra từ thực tiễn vận dụng ở Liên Xô trước đây chính là bài học lớn cần phải tiếp tục được phân tích sâu sắc để có cơ sở cho sự phát triển lý luận chính trị trong việc vận vào thực tiễn ở Việt Nam hiện nay mà tinh thần Đại hội XIII tiếp tục nhấn mạnh.

Phát biểu tổng kết hội thảo, PGS.TS. Mai Đức Ngọc, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Học viện Báo chí và Tuyên truyền nhấn mạnh: Các ý kiến phát biểu tại hội thảo đều thống nhất khẳng định: sự hình thành và phát triển khoa học lý luận chính trị ở Việt Nam gắn liền với quá trình sáng lập và phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, khoa học lý luận chính trị được phát triển từng bước trên nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có vai trò đặc biệt quan trọng không những trong cung cấp cơ sở lý luận khoa học để xác định và hoàn thiện đường lối của Đảng.

Các tham luận, ý kiến được trình bày và gửi đến Hội thảo cũng làm rõ những vấn đề mới cần tổng kết thực tiễn để tiếp tục phát triển lý luận về đường lối, chủ trương của Đảng đặt ra trong văn kiện Đại hội XIII, trong đó, có những nội dung rất quan trọng, có tính cấp bách hiện nay như hoàn thiện đường lối đổi mới ở Việt Nam; hoàn thiện lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới; xây dựng văn hóa chính trị của người Đảng viên; xây dựng văn hóa công sở, nâng cao đạo đức công vụ của cán bộ, công chức, viên chức; giáo dục lý luận chính trị cho thanh niên; đảm bảo quyền bình đẳng giới, nâng cao năng lực tham chính cho phụ nữ trong nền chính trị…

Để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước đặt ra trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng, công tác lý luận nói chung và khoa học lý luận nói riêng, tại hội thảo, các nhà khoa học đã đề xuất định hướng và các giải pháp nhằm tiếp tục phát triển khoa học lý luận chính trị trong thời gian tới, cụ thể như: nâng cao hơn nữa nhận thức của các cấp ủy Đảng về vị trí, vai trò của công tác nghiên cứu lý luận; công tác lý luận phải bám sát và dựa trên cơ sở tổng kết thực tiễn đổi mới đất nước, đúc rút thành lý luận phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, đối ngoại; các cơ quan nghiên cứu lý luận chính trị của Đảng và Nhà nước cần phải xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ lý luận chính trị, các chuyên gia đầu ngành, nâng cao trình độ, năng lực nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn; thực hiện nghiêm quy định dân chủ trong nghiên cứu lý luận chính trị; chú trọng sơ kết, tổng kết công tác phát triển khoa học lý luận chính trị.

Những ý kiến tham luận, các bài viết của các nhà khoa học đã cung cấp những luận cứ khoa học hữu ích, góp phần giải quyết những vấn đề đang đặt ra đối với việc phát triển khoa học lý luận chính trị theo quan điểm Đại hội XIII của Đảng. Nhiều mô hình hay, bài học kinh nghiệm sâu sắc, các đề xuất, giải pháp có giá trị cao đưa ra trong Hội thảo hôm nay sẽ là cơ sở để Học viện xây dựng kiến nghị với Đảng và Nhà nước, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ quan quản lý trong phát triển nền khoa học lý luận chính trị nước nhà trong thời gian tới.