Tầm quan trọng nông nghiệp hữu cơ trong tương lai và nỗ lực hướng tới một nền kinh tế bền vững

Để hỗ trợ nền kinh tế xanh bền vững, nông dân hữu cơ thực hành nông nghiệp đồng thời tính đến lợi ích sức khỏe của thực phẩm hữu cơ. Thực phẩm được trồng theo cách thông thường chứa hàm lượng thuốc trừ sâu và phân bón tồn dư cao hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Nông dân cũng sử dụng rất nhiều thuốc kháng sinh, thuốc diệt cỏ tổng hợp và hormone tăng trưởng bên cạnh những cách truyền thống để tăng năng suất. Tuy nhiên, mặc dù có nhiều ưu điểm và phương pháp thực hành lành tính với môi trường, canh tác hữu cơ ít phổ biến hơn trên thế giới thực tế vì nhiều lý do, bao gồm thiếu sinh khối, chi phí đầu vào cao, nhu cầu lao động tăng, đôi khi thiếu kiến thức, các vấn đề tiếp thị, và như thế. Tuy nhiên, canh tác hữu cơ cũng góp phần không nhỏ vào việc phát triển nền kinh tế xanh.

Cuộc sống hiện đại của người dân Việt Nam gắn liền với nông nghiệ và việc sử dụng sản phẩm hữu cơ là tất yếu. Hơn bao giờ hết, mọi người ý thức hơn về những gì họ ăn uống hàng ngày. Cuộc sống của mọi người đã bắt đầu cuộc sống gắn liền với khoa học "Từ trang trại đến bàn ăn". Trước nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm tự nhiên, tốt cho sức khỏe, đặc biệt là trong thế hệ trẻ, ngành công nghiệp hữu cơ chắc chắn sẽ có sự tăng trưởng trong những năm tới.

Trong khoảng 4-5 năm trở lại đây, thị trường thực phẩm Việt nam chào đón một dạng sản phẩm mới, đang dần trở thành một sự lựa chọn của người tiêu dùng Việt Nam. Từ những sản phẩm xách tay với số lượng ít được cung cấp trong những Group về hữu cơ, hiện tại Thị trường hữu cơ Việt Nam đang phát triển rất nhanh với các cửa hàng thuần hữu cơ, hay những vị trí hữu cơ đặc thù tại các siêu thị lớn. Ở thời điểm hiện tại, khi mà con người không còn quá phải lo lắng tới ăn mặc và chi tiêu, người ta ngay lập tức nghĩ tới vấn đề sức khỏe, làm thế nào để ăn uống đảm bảo sức khỏe trong thời điểm ô nhiễm môi trường, thực phẩm nhiễm bẩn đang tràn lan trên thị trường. Từ đó,thị trường sản phẩm hữu cơ xuất hiện.

Theo một nghiện cứu mới, có đến 88% người tiêu dùng Việt Nam khi được hỏi có quan tâm đến thực phẩm hữu cơ cùng  với sự phát triển về kinh tế của Việt Nam hiện nay và trong tương lai, chắc chắn thị trường hữu cơ sẽ còn phát triển hơn nữa. Tuy nhiên, để có thể phát triền bền vững, cần phải chăm chú vào chất lượng và mẫu mã của sản phẩm, giá thành hợp lý hơn để tiếp cận được với phần lớn người tiêu dùng. Còn đối với người tiêu dùng cần tìm hiểu kĩ sản phẩm trước khi mua, nên chọn mua ở những cửa hàng, shop uy tín để có thể lựa chọn cho mình một sản phẩm thực sự an toàn.

Khi bước sang giai đoạn tương lai, canh tác hữu cơ đã trở thành một công cụ quan trọng nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của việc đốt cháy cây trồng và hiện tượng nóng lên toàn cầu. Thách thức chính của nửa đầu thế kỷ 21 sẽ là suy nghĩ lại các phương pháp tiếp cận hiện tại đối với sản xuất lương thực và tạo ra những phương pháp bền vững hơn có thể sản xuất đủ lương thực cho gấp đôi dân số thế giới mà không gây tổn hại đến hệ sinh thái trên cạn; đúng hơn, những cách tiếp cận như vậy sẽ góp phần vào việc điều chỉnh đáng kể các tình trạng khẩn cấp về khí hậu do hiện tượng nóng lên toàn cầu gây ra.

Các hoạt động nông nghiệp thâm canh và mở rộng góp phần gây ra biến đổi khí hậu bằng cách giảm đa dạng sinh học, tăng phát thải khí nhà kính và làm cạn kiệt các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng. Điều này dẫn đến suy thoái đất, nước và khí hậu. Nghiên cứu của các nhà khoa học sẽ cần giúp thực hiện các kỹ thuật giảm nhẹ và tăng khả năng phục hồi trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu, do đó họ phải tiếp tục phát triển các công cụ để xác định và kiểm soát kịp thời các mối nguy phi sinh học và sinh học đối với nông nghiệp.

Để đáp ứng những thách thức của nông nghiệp, các hoạt động nông nghiệp thông thường sử dụng thuốc trừ sâu hóa học và phân bón. Nhưng điều này lại gây ảnh hưởng xấu tới môi trường và sức khỏe con người. Mục tiêu chính của nông nghiệp hữu cơ là thay thế tất cả những tác động bất lợi của canh tác thông thường.

Mục tiêu của canh tác hữu cơ

Mục tiêu chính của phương pháp canh tác hữu cơ là tăng sản lượng nông nghiệp đồng thời bảo vệ môi trường và mục tiêu chính của canh tác hữu cơ là đóng góp cho nền kinh tế xanh và tương lai bền vững. Giảm gánh nặng môi trường và tạo ra môi trường bền vững là hai nguyên lý chung của nền kinh tế xanh. Nó sử dụng các kỹ thuật để tạo ra năng lượng mà không thải ra bất kỳ khí thải gây hại nào. Canh tác hữu cơ sử dụng nhiều kỹ thuật thân thiện với môi trường để tăng độ phì của đất và thực hiện các phương pháp kiểm soát sâu bệnh.

Luân canh cây trồng là một bước quan trọng mà nông dân thực hiện để tăng độ phì nhiêu của đất và khuyến khích làm giàu vi chất dinh dưỡng. Ngoài ra, nó còn cải thiện chu trình dinh dưỡng và hoạt động của vi sinh vật. Để hỗ trợ nền kinh tế xanh bền vững, nông dân hữu cơ thực hành nông nghiệp đồng thời tính đến lợi ích sức khỏe của thực phẩm hữu cơ. Thực phẩm được trồng theo cách thông thường chứa hàm lượng thuốc trừ sâu và phân bón tồn dư cao hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Nông dân cũng sử dụng rất nhiều thuốc kháng sinh, thuốc diệt cỏ tổng hợp và hormone tăng trưởng bên cạnh những cách truyền thống để tăng năng suất.

Ngoài ra, thực phẩm được sản xuất bằng kỹ thuật này ít dinh dưỡng hơn và có ít lợi ích hơn cho sức khỏe. Nó làm giảm độ phì nhiêu của đất và gây ra một số tác động tiêu cực khác đến môi trường. Bằng cách chuyển sang phương pháp canh tác hữu cơ, lượng khí thải nhà kính giảm, hoạt động của vi sinh vật trong đất tăng lên, khả năng kháng bệnh của cây tăng lên và việc sử dụng thuốc trừ sâu giảm. Do các vấn đề sức khỏe khác nhau liên quan đến các sản phẩm thực phẩm thông thường và thực phẩm biến đổi gen này, sức hấp dẫn của người tiêu dùng đã giảm sút.

Điều này dẫn đến việc canh tác hữu cơ ngày càng được ưa chuộng do những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Ngoài ra, canh tác hữu cơ mang lại lợi ích cho hệ thống kinh tế xã hội của một quốc gia. Giải pháp tiềm năng để thúc đẩy môi trường bền vững sẽ là công nghệ xanh. Tiềm năng to lớn của nông nghiệp hữu cơ trong việc thay đổi tình trạng môi trường thành bền vững. Những lợi thế có thể có này đều khẳng định rằng canh tác hữu cơ có thể hỗ trợ một xã hội lành mạnh và môi trường không ô nhiễm.

Tại sao việc sử dụng sản phẩm hữu cơ ngày càng trở nên phổ biến?

Kể từ khi dịch bệnh Covid-19 xảy ra, sự lựa chọn ẩm thực của khách hàng đã được cải thiện đáng kể. Những người thực sự ủng hộ lối sống hữu cơ, lành mạnh ngày nay là thế hệ Millennials. Khoa học định nghĩa “hữu cơ” là thứ không phải “nhân tạo” hay “tổng hợp”. Việc sử dụng rộng rãi thuốc trừ sâu trong các phương pháp canh tác hiện nay dẫn đến thực phẩm chết và gây ra những tác hại ngoài ý muốn cho cơ thể chúng ta. Trong khi toàn bộ nền tảng của canh tác hữu cơ được xây dựng dựa trên việc trồng thực phẩm trong khi vẫn duy trì giá trị dinh dưỡng của chúng. Bất kỳ thực phẩm nào, dù được làm từ thực vật hay động vật, đều phải chứa các chất hữu cơ để được coi là hữu cơ đồng thời bảo vệ toàn bộ hệ sinh thái. Nông dân hữu cơ trồng trọt bằng cách sử dụng hàng hóa đã được chứng nhận hữu cơ, sử dụng các nguồn tài nguyên tái tạo và nỗ lực bảo vệ tài nguyên thiên nhiên như nước, đất đai và môi trường cho thế hệ tương lai. Chính phủ cần đặc biệt chú trọng đến canh tác hữu cơ với các quy định và thực hành được cấp phép nghiêm ngặt vì biến đổi khí hậu đã ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta.

 ​Ưu điểm về sức khỏe của sản phẩm hữu cơ

Sự chênh lệch giá giữa thực phẩm thông thường và thực phẩm hữu cơ là không đáng kể. Mặc dù giá thực phẩm hữu cơ có thể cao hơn một chút nhưng nó cũng có một số lợi ích về sức khỏe và bảo vệ cơ thể chúng ta khỏi việc hấp thụ thuốc trừ sâu và phân bón một cách không cần thiết. Mọi người nhận ra rằng chi phí thực phẩm bổ dưỡng cao hơn cũng làm giảm chi phí chăm sóc y tế trong thời kỳ đại dịch đang tiếp diễn. Người tiêu dùng ngày nay sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho một sản phẩm đáng giá.

Tại sao hữu cơ là xu hướng và là sự lựa chọn tốt hơn nhiều?

Khoa học định nghĩa “hữu cơ” là thứ không phải “nhân tạo” hay “tổng hợp”. Việc sử dụng rộng rãi thuốc trừ sâu trong các phương pháp canh tác hiện nay dẫn đến thực phẩm chết và gây ra những tác hại không chủ ý cho con người. Mặc dù nền tảng cơ bản của canh tác hữu cơ được xây dựng dựa trên việc trồng thực phẩm trong khi vẫn bảo tồn hàm lượng dinh dưỡng và từ đó đảm bảo rằng người tiêu dùng đang tiêu thụ thực phẩm không có bất kỳ hóa chất nào ở dạng trực tiếp hoặc dưới dạng dư lượng.

Tại sao canh tác hữu cơ là tương lai?

Các sản phẩm tự nhiên không chứa hóa chất đã trở nên phổ biến đáng kể trong nhiều năm qua trên thực tế tất cả các ngành, bao gồm chăm sóc sức khỏe, đồ uống, mỹ phẩm, quần áo và các ngành khác. Lĩnh vực canh tác hữu cơ đang có tốc độ tăng trưởng rất cao. Mọi người ngày nay thực sự nghĩ rằng "chúng ta là những gì chúng ta ăn". Họ tìm kiếm những sản phẩm được tạo ra một cách tự nhiên để cung cấp dinh dưỡng lành mạnh cho cơ thể và tâm hồn của họ để ăn uống hợp lý. Hoạt động kinh doanh này đã nhận được sự thúc đẩy rất cần thiết từ nhu cầu bảo vệ môi trường ngày càng tăng của người dân. Sự giàu có của người tiêu dùng ngày càng tăng, nhiều lựa chọn phân phối hơn và sự đón nhận rộng rãi của nông dân đối với nông nghiệp hữu cơ là tất cả những yếu tố sẽ góp phần vào sự tăng trưởng của ngành này trong tương lai.

​Các khía cạnh bền vững của canh tác hữu cơ

Bằng cách thực hiện các điều chỉnh cơ cấu và quản lý hệ thống nông nghiệp một cách chiến lược, các hệ thống canh tác hữu cơ có thể giúp ích cho cả môi trường và nông nghiệp. Loại hình nông nghiệp này khuyến khích tăng trưởng kinh tế bền vững, lâu dài. Cả các quốc gia công nghiệp hóa và đang phát triển, bao gồm cả Ấn Độ, Singapore, Thái Lan … đều có thể hưởng lợi từ canh tác hữu cơ về nhiều chiến lược phúc lợi khác nhau, chẳng hạn như bảo vệ môi trường, cải thiện sự đa dạng, giảm tiêu thụ năng lượng và lượng khí thải CO2, v.v. Do đó, canh tác hữu cơ là thân thiện với môi trường hơn các phương pháp canh tác truyền thống khác.

Việc áp dụng rộng rãi canh tác hữu cơ có thể làm giảm năng suất cây trồng và sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực cũng như phúc lợi của người tiêu dùng và người sản xuất, như đã lưu ý trong mô hình thặng dư kinh tế. Tuy nhiên, mô hình thặng dư kinh tế cho thấy việc mở rộng nông nghiệp hữu cơ ở vùng có nhiều nước mưa và đồi núi sẽ có lợi hơn ở cấp độ nông dân và quốc gia.

Do đó, chiến lược theo địa điểm cụ thể sẽ hiệu quả hơn khuyến nghị chung cho canh tác hữu cơ. Chính phủ cần xác định những khu vực có thể áp dụng canh tác hữu cơ, ưu tiên những khu vực này và xây dựng thẻ “Chỉ dẫn địa lý” để có được mức giá cao. Theo nguyên tắc chung, theo mặc định, các khu vực có mưa, đồi núi và bộ tộc nơi nông dân sử dụng ít phân bón hóa học hơn có thể được ưu tiên chuyển đổi sang canh tác hữu cơ.

Xác định và lập bản đồ các khu vực trồng trọt hữu cơ mặc định này và tập trung vào độ bão hòa, mở rộng theo chiều dọc và xây dựng thương hiệu là những kết quả dễ dàng trong việc thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ. Do đó, chính phủ nên ưu tiên các chiến lược này. Xác định các khu vực liền kề bao gồm từ 300 đến 1000 nông dân làm cụm hữu cơ sẽ giúp tận dụng lợi thế quy mô để cung cấp các dịch vụ hỗ trợ như vận chuyển và tiếp thị. Cách tiếp cận toàn khu vực (bão hòa) có thể được thực hiện trước khi dấn thân vào các lĩnh vực mới.

​Những hạn chế, chẳng hạn như thiếu hụt và chậm trễ trong phân bổ, giải ngân và sử dụng vốn, nguồn vốn bị gián đoạn, yêu cầu lao động cao hơn, không có sẵn đầu vào sinh học, vấn đề chứng nhận và không đạt được mức giá ưu đãi, cần phải được giải quyết theo chính sách ưu đãi đối với từng khu vực nông dân. Với chiến lược phát triển lâu dài và bền vững mới tạo ra được sản phẩm hữu cơ mong đợi và góp phần vào sự phát triển nền kinh tế xanh bền vững./.

 

[1] Cidón, C. F., Figueiró, P. S., & Schreiber, D. (2021). Lợi ích của nông nghiệp hữu cơ dưới góc độ kinh tế sinh học: Đánh giá có hệ thống. Tính bền vững, 13(12)

[2] Das, A.; Patel, D.P.; Kumar, M.; Ramkrushna, G.I.; Mukherjee, A.; Layek, J.; Ngachana, SV; Buragohain, J. (2017) Tác động của bảy năm canh tác hữu cơ đến đất và chất lượng sản xuất cũng như năng suất cây trồng ở phía đông dãy Himalaya, Ấn Độ.

[3] Deshmukh, M. S., & Babar, N. (2015). Hiện trạng và triển vọng của nông nghiệp hữu cơ ở Ấn Độ. Nghiên cứu học thuật châu Âu, 3(4)​