Thế giới BANI – Thế giới của tương lai

Gần bốn thập kỷ sau, chúng ta vẫn cố thủ trong mô hình VUCA hay Thế giới BANI đang nổi lên như một khuôn khổ thống trị để giải thích những thách thức trong sự tồn tại đương đại của chúng ta?

Sự xuất hiện của khái niệm thế giới BANI không chỉ đơn thuần là một bài tập lý thuyết mà nó đại diện cho một sự thay đổi cơ bản trong sự hiểu biết của chúng ta về thế giới. Thế giới của chúng ta ngày càng thách thức được đặc trưng bởi sự mong manh, sự lo lắng tăng cao, những động lực phi tuyến tính và không thể đoán trước, cũng như mức độ phức tạp thường thách thức sự hiểu biết truyền thống.

Khi xuất hiện Thế giới BANI này, chúng ta buộc phải suy nghĩ lại các chiến lược của mình, điều chỉnh các phương pháp tiếp cận của mình và phát triển các cơ chế đối phó mới. Các công cụ và khuôn khổ truyền thống đã phục vụ tốt cho chúng ta trong kỷ nguyên VUCA có thể không còn đủ đáp ứng trong bối cảnh mới của thế giới

 Sự đổi mới trong Thế giới BANI đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Tính dễ vỡ của ý tưởng và công nghệ đòi hỏi phải đánh giá lại liên tục, trong khi nỗi lo lắng ngày càng tăng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý rủi ro hiệu quả.  

Sự tinh tế của mô hình thế giới BANI sẽ làm sáng tỏ khả năng của nó trong việc giải quyết những vấn đề phức tạp trong cuộc sống hiện đại của chúng ta. Nó khám phá sự mong manh vốn có trong hệ thống của chúng ta, nỗi lo lắng phổ biến tràn ngập xã hội của chúng ta, tính chất phi tuyến tính của những thách thức mà chúng ta phải đối mặt và khó khăn cố hữu trong việc hiểu được thế giới đang phát triển nhanh chóng của chúng ta. Bằng cách chủ động hiểu và áp dụng các nguyên tắc của thế giới BANI, chúng ta có thể trang bị cho mình hiệu quả hơn để phát triển trong một môi trường đòi hỏi khả năng thích ứng, kiên cường và hiểu biết sâu sắc về các yếu tố định hình cuộc sống của chúng ta.   

Chúng ta đang sống trong một thế giới VUCA, chúng ta không còn có thể thu được thông tin hữu ích từ mô hình này nữa. Thay vào đó, chúng ta dường như phải đối mặt với sự hỗn loạn lớn hơn VUCA - về chính trị, sự nóng lên toàn cầu và đại dịch hiện nay, cũng như nhiều lĩnh vực khác của cuộc sống. Do đó, vì mục đích trong tương lai chúng ta cần sử dụng BANI thay vì VUCA.  

Thế nào là thế giới BANI? 

BANI bao gồm các phẩm chất của thế giới đương đại của chúng ta: Dễ vỡ, Lo lắng, Phi tuyến tính và Không thể hiểu được. Nó đóng vai trò như một công cụ khái niệm được thiết kế để thể hiện rõ những đặc điểm độc đáo của môi trường hiện đại của chúng ta, đặc biệt khi xem xét tính phức tạp, không chắc chắn và những biến đổi nhanh chóng của nó. Khung này được phát triển chính xác để nắm bắt và giải quyết những đặc điểm xác định này của thế giới ngày nay của chúng ta. Nó cung cấp một cách tiếp cận có cấu trúc để hiểu được những vấn đề phức tạp phát sinh từ sự pha trộn giữa tính phức tạp, sự không chắc chắn, sự thay đổi nhanh chóng và sự mơ hồ.         

Thế giới của chúng ta không chỉ bất ổn. Hóa ra sự thay đổi nhanh chóng là một vấn đề lớn, đặc biệt khi hệ thống không linh hoạt. BANI đã nhắc đến một hệ thống giòn thường trông rất ổn định nhưng trở nên xốp và vỡ theo thời gian, hầu hết là bất ngờ. Nó mang lại ấn tượng về sự mạnh mẽ và bền bỉ cho đến khi đạt đến điểm thất bại quan trọng. Sự sụp đổ bất ngờ này có thể gây ra những hậu quả sâu rộng và tàn khốc, khiến các cá nhân, tổ chức và thậm chí cả xã hội mất cảnh giác đồng thời hậu quả của một hệ thống dễ vỡ có thể tạo ấn tượng rằng nó mạnh mẽ và vững chắc, nhưng một điểm hỏng hóc quan trọng có thể dẫn đến sự sụp đổ bất ngờ với những hậu quả tàn khốc. Sự sụp đổ sẽ được gây ra bởi hai yếu tố quan trọng.         

Quá chú trọng đến lợi nhuận và hiệu quả vì việc không ngừng theo đuổi lợi nhuận và nỗ lực tối đa hóa hiệu quả là mục tiêu chung của nhiều tổ chức. Tuy nhiên, khi những mục tiêu này được ưu tiên mà bỏ qua các yếu tố quan trọng không kém khác, nó có thể tạo ra các lỗ hổng. Sự mong manh bên trong sẽ làm suy yếu tổ chức từ bên trong, làm suy yếu khả năng thích ứng và phát triển của tổ chức trong môi trường năng động. Để giảm thiểu điều này, các tổ chức đang nhận ra tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc và sự đồng cảm trong việc thúc đẩy văn hóa nơi làm việc coi trọng cả lợi nhuận và tính bền vững. 

Bỏ qua hoặc không giải quyết được điểm yếu trong các tổ chức, thường tồn tại những lỗ hổng hoặc điểm yếu trong hệ thống mà nếu không được giám sát có thể góp phần dẫn đến tình trạng dễ vỡ. Những vấn đề này có thể bị bỏ qua, cố tình bỏ qua hoặc không được giải quyết do thiếu kỹ năng, nhận thức hoặc nguồn lực. Việc miễn cưỡng đối đầu và khắc phục những yếu tố dễ vỡ này trong tổ chức có thể dẫn đến những điểm yếu lâu dài cản trở khả năng phục hồi và khả năng thích ứng. 

Trong thế giới có tính kết nối cao ngày nay, một sai sót ở một bộ phận của hệ thống có thể gây ra phản ứng dây chuyền dẫn đến các sai sót ở nhiều lĩnh vực và khu vực khác nhau. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007 là một ví dụ sâu sắc về việc một sự kiện tưởng chừng như đơn lẻ có thể nhanh chóng leo thang thành suy thoái kinh tế toàn cầu. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của các cấu trúc có khả năng phục hồi và phân bổ tốt, có thể chịu được những cú sốc và gián đoạn.  

Để giải quyết tình trạng dễ vỡ, các tổ chức phải ưu tiên các yếu tố như trí tuệ cảm xúc và sự đồng cảm. Những phẩm chất này có thể giúp xây dựng mối quan hệ nhân viên tốt hơn, thúc đẩy môi trường làm việc hỗ trợ nhiều hơn và nâng cao khả năng thích ứng. Trong một thế giới mà sự thay đổi diễn ra liên tục, khả năng thích ứng là một đặc điểm quan trọng đối với các tổ chức đang tìm cách phát triển mạnh mẽ. 

Sự lo lắng trong khuôn khổ thế giới BANI gắn chặt với khái niệm rộng hơn về sự không chắc chắn. Nó bắt nguồn từ nỗi sợ hãi rằng một điều gì đó quan trọng có thể tan vỡ hoặc tan vỡ bất cứ lúc nào. Về bản chất, sự lo lắng hoạt động như một cơ chế bảo vệ an ninh trong một môi trường không thể đoán trước. Khi một hệ thống hoặc thế giới bị đánh dấu bởi sự không chắc chắn, nó có thể tạo ra sự lo lắng sâu sắc khi các cá nhân và tổ chức phải vật lộn với những sự kiện khó lường.     

Sống trong một thế giới đầy lo lắng có thể dẫn đến thái độ thụ động hơn. Sự lo lắng thường khiến các cá nhân và tổ chức không thích rủi ro. Sự ác cảm với rủi ro này có thể cản trở khả năng chủ động của một cá nhân hoặc khả năng đưa ra quyết định táo bạo của tổ chức, đặc biệt là trong bối cảnh kinh doanh. Nỗi sợ hãi và lo lắng có thể dẫn đến việc không hành động hoặc phân tích quá mức, cản trở đà tiến về phía trước.  

Nỗi sợ hãi và lo lắng lan rộng cũng có thể dẫn đến cảm giác tuyệt vọng thường xuyên, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình ra quyết định. Các quyết định được đưa ra trong lúc lo lắng có thể quá thận trọng, thiếu tính sáng tạo và đổi mới cần thiết để thúc đẩy tiến bộ.  

Lúc này phương tiện truyền thông đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành nỗi lo lắng chung của xã hội. Phương tiện truyền thông thường sử dụng ngôn ngữ và cách kể chuyện nhằm khơi dậy nỗi sợ hãi và sự không chắc chắn. Những tin tức tích cực có thể bị lu mờ bởi một dòng tin tức tiêu cực hoặc giật gân liên tục góp phần gây ra cảm giác lo lắng.  

Mặc dù việc con người có một mức độ bi quan như một cơ chế bảo vệ là điều tự nhiên, nhưng nó có thể trở nên cồng kềnh khi tìm cách tạo ra các kịch bản đổi mới trong tương lai và tiến bộ trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu, dữ liệu lớn và mô hình kinh doanh sự đổi mới. Vượt qua nỗi sợ rủi ro này và áp dụng tư duy lạc quan và chủ động hơn là điều cần thiết để thúc đẩy tiến bộ công nghệ, thúc đẩy đổi mới và xác định lại các mô hình kinh doanh để duy trì tính cạnh tranh trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng.      Độ phức tạp phi tuyến tính thể hiện một lớp phức tạp bổ sung trong hiểu biết của chúng ta về thế giới hiện đại. Sự phức tạp này xuất phát từ thực tế là các hệ thống mà chúng ta đang sống và vận hành vốn đã phức tạp. Trong những hệ thống phức tạp này, mối liên hệ tuyến tính truyền thống giữa nguyên nhân và kết quả không phải lúc nào cũng đơn giản hoặc rõ ràng.

Sự nóng lên toàn cầu như một là một minh họa điển hình cho tính phi tuyến tính. Khoảng cách giữa nguyên nhân của biến đổi khí hậu và tác động của chúng lớn đến mức việc hiểu được mối liên hệ một cách đầy đủ trở nên khó khăn. Ngay cả khi những hành động ngay lập tức được thực hiện để giảm thiểu các triệu chứng hiện tại thì hậu quả đối với khí hậu sẽ vượt xa cuộc đời của chúng ta, ảnh hưởng đến các thế hệ mai sau. 

Tính không thể hiểu được thể hiện đỉnh điểm của sự phức tạp vốn có trong thế giới phi tuyến tính của chúng ta, đưa chúng ta tiến một bước vượt ra ngoài sự mơ hồ đơn thuần. Tính dễ hiểu là then chốt vì nó đưa ra định hướng và sự rõ ràng, những điều vô giá trong thời kỳ thay đổi nhanh chóng. Nó cũng có tác dụng làm giảm yếu tố bất ngờ, yếu tố có thể làm trầm trọng thêm tác động của các sự kiện tiếp theo. Một cuộc khủng hoảng sẽ mất đi một số tiềm năng nếu nó không hoàn toàn không thể đoán trước được và không khiến chúng ta mất cảnh giác. Do đó, khả năng hiểu được cho phép chúng ta thực hiện ít nhất một bước nhận thức để tìm ra giải pháp. 

Khi đối mặt với điều gì đó mà chúng ta không thể hiểu được, nó có xu hướng trở nên quá sức chịu đựng. Sự khó hiểu thường nảy sinh trong môi trường giàu thông tin ngày nay, được đặc trưng bởi lượng dữ liệu tràn ngập hoặc tình trạng quá tải thông tin. Điều may mắn là những gì chúng ta không hiểu hôm nay không nhất thiết có nghĩa là chúng ta không thể hiểu nó trong tương lai. Có thể tích cực thúc đẩy sự hiểu biết bằng cách thiết lập một nền văn hóa tổ chức được đánh dấu bằng sự minh bạch. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng bởi COVID-19 đã chứng minh, việc đạt được điều này có thể là một nỗ lực phức tạp.

 Thời đại hỗn loạn thì tại sao chúng ta cần BANI?  

Chúng ta cần BANI để thích ứng và phát triển trong một thế giới không ngừng phát triển và ngày càng phức tạp. BANI giúp chúng ta hiểu được sự phức tạp của thế giới đương đại. Nó thừa nhận rằng môi trường của chúng ta không chỉ dễ bay hơi và không chắc chắn (như trong mô hình VUCA) mà còn có đặc điểm là dễ vỡ, lo lắng, phi tuyến tính và khó hiểu. Nhận biết những đặc điểm này là bước đầu tiên để giải quyết chúng một cách hiệu quả.            BANI cung cấp cách tiếp cận có cấu trúc cho những người ra quyết định trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ kinh doanh đến chính sách, để giải quyết những thách thức trong bối cảnh hiện đại. Bằng cách hiểu được các sắc thái của sự mong manh, lo lắng, phi tuyến tính và khó hiểu, các nhà lãnh đạo có thể đưa ra những quyết định sáng suốt và thích ứng hơn.           

Trong thế giới BANI, khả năng phục hồi trở nên tối quan trọng. Các tổ chức, cộng đồng và cá nhân phải xây dựng năng lực để chống chọi với những cú sốc và gián đoạn bất ngờ. BANI giúp xác định các lỗ hổng và thúc đẩy các chiến lược xây dựng khả năng phục hồi chủ động.  

BANI thừa nhận rằng tư duy tuyến tính và giải quyết vấn đề truyền thống có thể bị thiếu sót trong môi trường phức tạp này. Nó khuyến khích tư duy đổi mới và cách tiếp cận có thể giải quyết tốt hơn các thách thức phi tuyến tính, bao gồm đổi mới mô hình kinh doanh, tiến bộ công nghệ và giải quyết vấn đề sáng tạo.   

BANI sẽ thúc đẩy văn hóa học tập thích ứng. Nó khuyến khích các tổ chức và cá nhân liên tục học hỏi và thích ứng với hoàn cảnh thay đổi, nâng cao khả năng phát triển trong một thế giới không chắc chắn. 

Nhiều thách thức toàn cầu, chẳng hạn như biến đổi khí hậu, đại dịch và những thay đổi địa chính trị, thể hiện những đặc điểm được nêu trong khuôn khổ BANI. Để giải quyết hiệu quả những thách thức này, chúng ta cần có sự hiểu biết toàn diện vượt xa những hạn chế của VUCA.

BANI nhấn mạnh tính liên kết giữa thế giới của chúng ta. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác, cả ở địa phương và toàn cầu, để giải quyết những thách thức mà không một thực thể đơn lẻ nào có thể giải quyết một cách riêng lẻ.

BANI cung cấp thông tin cho việc lập kế hoạch chiến lược bằng cách xem xét tính chất đa dạng của các thách thức. Các tổ chức và nhà hoạch định chính sách có thể dự đoán tốt hơn những gián đoạn tiềm ẩn và xây dựng các chiến lược giải quyết các vấn đề dễ vỡ, lo lắng, phi tuyến tính và khó hiểu. 

Giữa một thế giới ngày càng hỗn loạn, những bất ổn về kinh tế và xã hội đang gia tăng, tạo ra bóng tối nghi ngờ về tương lai của chúng ta. Chúng ta thấy mình đang ở giữa một loạt những điều không chắc chắn và những thách thức toàn cầu đáng kể, bao gồm cả bóng ma đáng ngại của một cuộc chiến tranh lạnh mới, cuộc khủng hoảng ngày càng gia tăng do hiện tượng nóng lên toàn cầu và những thảm họa liên quan đến khí hậu, và có lẽ sâu sắc nhất là tình trạng sức khỏe toàn cầu đang diễn ra, cuộc khủng hoảng đã thực sự gây áp lực lên cuộc sống của chúng ta. 

Là những sinh vật vốn có xu hướng sống theo thói quen và sự quen thuộc, chúng ta phải vật lộn với cảm giác khó chịu trước những điều không chắc chắn và những gián đoạn mà chúng mang lại. Hệ thống nhận thức của chúng ta khiến chúng ta tìm kiếm các khuôn mẫu và môi trường có cấu trúc. 

Vì vậy, chúng ta nên làm cách nào để điều hướng trong một thế giới nơi những mô hình quen thuộc một thời dường như đang được làm sáng tỏ, trong khi các hệ thống mới vẫn đang trong quá trình hình thành. Tầm quan trọng của bốn làn sóng Cách mạng Công nghiệp trong bối cảnh hiện nay có thể cung cấp những hiểu biết sâu sắc và chiến lược có giá trị cho các cá nhân và tổ chức đang tìm cách phát triển trong bối cảnh hỗn loạn của thời đại chúng ta. Thế giới BANI sẽ cung cấp một lăng kính để qua đó chúng ta có thể hiểu được những thách thức và sự không chắc chắn nảy sinh từ làn sóng cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, đặc trưng bởi công nghệ kỹ thuật số, AI và IoT. Làn sóng này giới thiệu tính phi tuyến tính, nỗi lo lắng về tốc độ thay đổi nhanh chóng và tính khó hiểu của các hệ thống phức tạp, tất cả đều phù hợp với khái niệm Thế giới BANI.    

Về bản chất, bốn làn sóng cách mạng công nghiệp giúp chúng ta hiểu rõ những chuyển đổi công nghệ đang diễn ra, trong khi khuôn khổ thế giới BANI hỗ trợ chúng ta điều hướng những tác động rộng hơn của những thay đổi này trong một thế giới được đánh dấu bởi sự mong manh, lo lắng, phi tuyến tính và khó hiểu. Cung cấp một bộ công cụ toàn diện cho các cá nhân và tổ chức đang tìm cách phát triển trong thời đại phức tạp và độc nhất hiện đại của chúng ta. Thế giới BANI có ý nghĩa gì đối với sự lãnh đạo?  

BANI đặt ra những thách thức đặc biệt cho vai trò lãnh đạo. Các nhà lãnh đạo cần phải có khả năng thích ứng, kiên cường và minh bạch trong việc ra quyết định. Họ nên giải quyết tính dễ vỡ của hệ thống bằng cách thúc đẩy tính linh hoạt và khả năng phục hồi. Xử lý sự lo lắng giữa các thành viên trong nhóm đòi hỏi phải cung cấp sự rõ ràng và nuôi dưỡng văn hóa an toàn về tâm lý. Đối phó với sự phức tạp phi tuyến tính có nghĩa là nắm lấy khả năng thích ứng và thúc đẩy tư duy đổi mới. Tính minh bạch rất quan trọng trong việc giải quyết các tình huống khó hiểu, giúp các nhóm cộng tác hiệu quả.

Đối phó với thế giới BANI đòi hỏi một cách tiếp cận chủ động. Nhấn mạnh khả năng phục hồi để chống chọi với thách thức, chú ý đến những lo lắng và đưa ra sự rõ ràng, thích ứng với các tình huống phi tuyến tính và thúc đẩy tính minh bạch để nâng cao hiểu biết. Hợp tác, đổi mới và học hỏi liên tục là điều cần thiết trong việc định hướng thế giới BANI. Điều quan trọng nữa là phải nhận ra và tận dụng những lợi thế không công bằng cũng như sẵn sàng đón nhận sự thay đổi và sự không chắc chắn. 

Trong bối cảnh các doanh nghiệp hiện nay, BANI đại diện cho những đặc điểm của môi trường kinh doanh hiện tại. Nó biểu thị rằng hệ thống công ty có thể trở nên mong manh, nhân viên có thể cảm thấy lo lắng do sự không chắc chắn, mối quan hệ nhân quả có thể phi tuyến tính và sự phức tạp của thế giới kinh doanh có thể không thể hiểu được. Hiểu BANI trong môi trường doanh nghiệp giúp các tổ chức thích ứng, đổi mới và lãnh đạo hiệu quả trong môi trường đầy thách thức này. BANI không hướng dẫn các tổ chức đang phát triển nhưng nó sẽ không chuẩn bị cho chúng ta sự thay đổi cũng như không đưa ra mọi câu trả lời, nhưng ít nhất nó có thể giúp chúng ta hiểu rằng hằng số duy nhất trong cuộc sống chính là sự thay đổi./.

 [1] https://digitalleadership.com

[2] https://www.forbes.com[3] https://stephangrabmeier.de/bani-versus-vuca/