Thuốc bảo vệ thực vật đang bị gán những tội mà chúng không có

Tại buổi tọa đàm “An toàn thực phẩm trong sản xuất nông nghiệp qua góc nhìn báo chí và truyền thông”vừa được báo Kinh tế và Đô thị cùng Hiệp hội Nhà sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường Việt Nam đã tổ chức ngày 8/12 tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều ý kiến về cách sử dụng thuốc BVTV hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp đã được các chuyên gia đưa ra. 

Theo ông Nguyễn Văn Sơn - Chủ tịch Hội doanh nghiệp sản xuất & kinh doanh thuốc BVTV– VIPA, thuốc BVTV là một trong các loại sản phẩm được đánh giá an toàn nghiêm ngặt nhất trên thế giới, thời gian nghiên cứu cho một thuốc mới kéo dài, chi phí nghiên cứu rất tốn kém. Hiện nay, để một thuốc BVTV mới, từ khi nghiên cứu đến khi giới thiệu ra thị trường, các công ty phát triển phải mất hơn 11 năm nghiên cứu với chi phí 283 triệu USD (Mỹ).

Tuy nhiên, không thể phủ nhận, thuốc BVTV là một trong những yếu tố gây mất ổn định môi trường do lạm dụng, thiếu kiểm soát, dùng sai kỹ thuật, nhiều mặt tiêu cực của thuốc BVTV đã bộc lộ như: gây ô nhiễm nguồn nước và đất; để lại dư lượng trên nông sản, gây độc cho người và nhiều loài động vật máu nóng; gây mất sự cân bằng trong tự nhiên, làm suy giảm tính đa dạng của sinh quần, gây xuất hiện các loài sinh vật gây hại mới, tạo ra các sinh vật gây hại chống thuốc, gây đảo lộn các mối quan hệ phong phú giữa các loài sinh vật trong hệ sinh thái,…

Ở Việt Nam, thuốc BVTV vẫn đang bị coi là tội đồ, nguyên nhân gây ra mọi hậu quả xấu trong nông nghiệp. Một số người đã thổi phồng quá đáng những hậu quả xấu do thuốc BVTV gây ra. Dư lượng thuốc BVTV trên nông sản như con “ngáo ộp”, gây mọi bệnh nan y (đặc biệt bệnh ung thư); gây tâm lý sợ hãi thuốc BVTV. Họ gán cho thuốc BVTV những tội mà chúng không có. Nguy hiểm hơn, vẫn tồn tại xu thế bài xích thuốc BVTV, đặc biệt là thuốc BVTV hóa học. Để hạn chế thuốc sinh vật gây hại sinh vật gây hại hóa học, người ta định thay thế hoàn toàn bằng thuốc BVTV sinh học. Nhưng thuốc BVTV sinh học vẫn có hạn chế, dùng không thể thay thế hoàn toàn thuốc hóa học. 

Cũng theo ông Sơn để nông nghiệp phát triển bền vững, thay vì tranh luận “nên hay không nên” dùng thuốc BVTV hóa học, bằng “nên dùng thuốc BVTV thế nào để phát huy cao nhất hiệu quả kinh tế và kỹ thuật và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho con người, vật nuôi và môi trường”. Cần phải nhấn mạnh rằng, trước khi một thuốc BVTV mới được lưu hành, các nhà sản xuất phải vượt qua được hàng loạt những đánh giá rất nghiêm ngặt về hiệu quả tác động, độ an toàn về thực phẩm và sức khỏe con người, với môi trường.

Nhiều nghiên cứu khẳng định, thuốc BVTV không gây ung thư hay bất cứ bệnh nguy hiểm nào, nếu sử dụng đúng khuyến cáo. Các nghiên cứu trên công nhân nông nghiệp, gồm những người sử dụng thuốc BVTV, đều thấy, sức khoẻ của họ còn tốt hơn sức khoẻ của các nhóm dân số khác; tỉ lệ mắc ung thư thấp và sống sống lâu hơn những người không phải nông dân. Hiện nay, hầu hết các loại thuốc BVTV quá độc cho con người và môi sinh đã bị cấm và loại khỏi danh mục thuốc BVTV được sử dụng ở Việt nam. 

Ông Lê Văn Thiệt – Cục phó Cục BVTV đánh giá, thuốc BVTV có vai trò rất lớn trong sản xuất nông nghiệp. Theo ước tính của tổ chức FAO, tổn thất mùa màng do các loài sinh vật hại cây trồng gây ra trên toàn thế giới hiện nay là khoảng 40%. Như vậy, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đã giúp nông dân giảm thiệt hại do sinh vật hại gây ra khoảng 35-42% (Cai, 2008).

Trên thế giới và ở Việt Nam, thuốc BVTV vẫn được sử dụng như là một trong những biện pháp để phòng trừ sinh vật gây hại cây trồng trong nông nghiệp và đạt hiệu quả kinh tế nhất.

Hiện nay, công tác quản lý nhà nước về thuốc BVTV luôn được kiểm soát chặt chẽ ở tất cả các khâu, ngay từ khâu đầu tiên về đăng ký thuốc BVTV như cấp Giấy phép khảo nghiệm, thực hiện khảo nghiệm, đánh giá đề xuất đưa vào Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam, kiểm tra chất lượng trong quá trình nhập khẩu, sản xuất, buôn bán, sử dụng và thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Các hành vi vi phạm về chất lượng hàng hóa khi lưu thông đều được xử lý theo quy định.

Trong thời gian tới, theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ, ngành: sản xuất theo chuỗi liên kết hướng đến nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn...phải  sử dụng hài hòa giũa thuốc PBVC-HC, Th BVTVHH-SH. Vì vậy, phải gia tăng sản xuất và sử dụng thuốc BVTV sinh học trong thời gian tới. 

Rà soát, bổ sung, hoàn thiện các cơ chế để khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV sinh học. 

Ưu tiên bố trí kinh phí ngân sách cho các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, tập huấn sử dụng thuốc, truyền thông và  xây dựng, nhân rộng các mô hình sử dụng thuốc BVTV sinh học hiệu quả; kinh phí cho nghiên cứu, phát triển sản phẩm thuốc BVTV sinh học. 

Ưu đãi các doanh nghiệp đầu tư khai thác các nguồn nguyên liệu bản địa, nhất là các nguồn mà Việt Nam có lợi thế như các loại cây độc làm thuốc thảo mộc (ruốc cá, trẩu, sở, xoan ta, xoan Ấn Ðộ…) hay khai thác các nguồn phụ phẩm như bã sở, hạt chè để sản xuất thuốc BVTV sinh học./.