Việt Nam và APEC: 20 năm qua và chặng đường sắp tới

Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh phát biểu ý kiến chỉ đạo tại Hội nghị

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh khẳng định quyết định tham gia APEC năm 1998 có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu bước triển khai quan trọng chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hoá, đa dạng hoá và hội nhập kinh tế quốc tế, tạo động lực cho tiến trình đổi mới và hội nhập của Việt Nam.

Hai thập kỷ tham gia APEC cũng là hai thập kỷ Việt Nam đạt những thành tựu to lớn trên con đường phát triển và hội nhập. Việt Nam đã trở thành thành viên tích cực, có trách nhiệm của các cơ chế hợp tác khu vực và toàn cầu, là mắt xích quan trọng của nhiều liên kết kinh tế hàng đầu khu vực. Nhiều thành viên APEC đã trở thành những đối tác quan trọng về thương mại và đầu tư của Việt Nam. Tham gia APEC cũng tạo nền tảng để Việt Nam tham gia các sân chơi rộng lớn, có mức độ cam kết cao hơn như WTO, các Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có các FTA thế hệ mới.

Hai thập kỷ qua cũng ghi dấu giai đoạn chuyển mình sâu sắc của Diễn đàn APEC trong chặng đường gần 30 năm hình thành và phát triển. APEC đã phát triển vượt lên kỳ vọng, khẳng định vai trò là cơ chế hợp tác kinh tế hàng đầu khu vực, dẫn dắt tiến trình tự do hoá thương mại và đầu tư, thúc đẩy xu thế hợp tác, liên kết đa tầng nấc vì hoà bình và phát triển.

Việt Nam tự hào đã đồng hành cùng các thành viên đóng góp tích cực thúc đẩy hợp tác APEC. Những dấu ấn Việt Nam, nhất là vai trò chủ nhà Năm APEC 2006 và 2017, đã được ghi nhận trên bước đường phát triển của Diễn đàn. Đó là lần đầu tiên APEC xác định triển vọng hướng tới hình thành khu vực thương mại tự do châu Á – Thái Bình Dương (FTAAP) tại Tuần lễ Cấp cao (TLCC) tháng 11/2006, đặt nền móng cho tầm nhìn chiến lược về liên kết kinh tế toàn khu vực. Đó là cam kết chung tại Hội nghị Cấp cao Đà Nẵng về thúc đẩy thương mại và đầu tư tự do và mở và ủng hộ hệ thống thương mại đa phương, góp phần quan trọng giữ vững đà hợp tác và liên kết, duy trì giá trị cốt lõi của APEC. Đó là Chương trình hành động về phát triển bao trùm về kinh tế, tài chính, xã hội, các chiến lược phát triển nguồn nhân lực, lộ trình kinh tế mạng và kinh tế số…. Đặc biệt, đó là quyết định thành lập Nhóm Tầm nhìn APEC để khởi động nghiên cứu xây dựng Tầm nhìn cho APEC sau năm 2020.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh trước thềm thập niên thứ ba của thế kỷ 21, thế giới và khu vực đang trải qua giai đoạn chuyển đổi sâu sắc, mang tính bước ngoặt, đặt ra nhiều vấn đề mới đối với APEC và Việt Nam. Trong một thế giới siêu kết nối, APEC đứng trước những vận hội mới đan xen với các thách thức chưa từng có. Tuần lễ Cấp cao APEC tại Pa-pua Niu Ghi-nê vừa qua đặt ra những thách thức nhất định đối với Diễn đàn APEC. Việc duy trì các giá trị cốt lõi của hợp tác APEC về ủng hộ hệ thống thương mại đa phương, thúc đẩy thương mại và đầu tư tự do và mở đứng trước những khó khăn.

Phó Thủ tướng cho rằng APEC cần tiếp tục vươn lên để khẳng định vai trò không thể thiếu trong cấu trúc đa cực đang định hình. Phó Thủ tướng đề nghị cần xác định các mục tiêu và nội hàm hợp tác mới để tiếp tục duy trì các giá trị cốt lõi của APEC. Mọi sáng kiến, dự án, cơ chế hợp tác cần đặt người dân vào trung tâm của phát triển, tăng cường sự tham gia và mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp. Cần nâng cao khả năng thích ứng và vai trò lãnh đạo của APEC trong quản trị kinh tế toàn cầu.

Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo các bộ, ban, ngành tiếp tục chủ động đề xuất sáng kiến, ý tưởng, thể hiện vai trò nòng cốt trong nỗ lực triển khai các cam kết và chiến lược dài hạn của APEC. Việt Nam cần tiếp tục đóng góp tích cực trong xây dựng và triển khai tầm nhìn mới APEC cũng như đóng góp định hình cấu trúc mới ở khu vực.

Tại phiên thảo luận về “Diễn đàn APEC – Động lực quan trọng của tăng trưởng và liên kết kinh tế khu vực và toàn cầu”, các đại biểu cho rằng APEC đã vững vàng vượt qua mọi khó khăn, khẳng định vai trò là cơ chế liên kết kinh tế then chốt, góp phần quan trọng đưa châu Á – Thái Bình Dương trở thành động lực của tăng trưởng và liên kết kinh tế toàn cầu. Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực chuyển biến nhanh chóng với sự gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ, căng thẳng thương mại, hơn bao giờ hết APEC cần đi đầu thúc đẩy đà tăng trưởng, liên kết kinh tế khu vực và giải quyết những thách thức của thế kỷ 21.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm sau phiên khai mạc

Các thành viên và Ban Thư ký APEC đánh giá cao vai trò, sự tham gia, đóng góp chủ động, tích cực và trách nhiệm của Việt Nam tại Diễn đàn APEC.

Nhiều thành viên đề cao những kết quả nổi bật trong hai lần Việt Nam đăng cai APEC các năm 2006 và 2017, đặc biệt là 8 văn kiện được thông qua trong dịp Tuần lễ Cấp cao APEC 2017 và vai trò chủ trì, khởi xướng của Việt Nam trong xây dựng Tầm nhìn mới cho Diễn đàn sau năm 2020.

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan nhấn mạnh tham gia APEC đánh dấu cột mốc mới trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Việt Nam không chỉ thụ hưởng những lợi ích to lớn của APEC mà còn thể hiện vai trò là một thành viên tích cực và trách nhiệm với những đóng góp đầy ý nghĩa. Các bộ, ban, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp cũng chia sẻ việc tham gia APEC đã mang nhiều lợi ích to lớn và thiết thực về chiến lược, kinh tế, thương mại và đầu tư, góp phần tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp. 

Hội nghị đã đưa ra nhiều đề xuất nhằm tăng cường hơn nữa sự tham gia và đóng góp của Việt Nam trong APEC cũng như trong định hình cấu trúc liên kết kinh tế khu vực, nhằm tiếp tục thực hiện chủ trương đổi mới toàn diện, hội nhập quốc tế sâu rộng và nâng tầm đối ngoại đa phương.

Trong phiên thảo luận thứ hai về “Tầm nhìn mới vì một cộng đồng khu vực châu Á – Thái Bình Dương năng động, kết nối và thịnh vượng”, các đại biểu nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của APEC trong cục diện liên kết đa tầng nấc tại khu vực. Trong phát biểu về tầm nhìn mới của APEC sau năm 2020, Đại sứ Allan Wagner, Chủ tịch Nhóm Tầm nhìn APEC (AVG) nhấn mạnh tầm nhìn mới cần đặt nền tảng cho một châu Á – Thái Bình Dương năng động, sáng tạo, tự cường vì sự phát triển bao trùm và bền vững của các nền kinh tế.

Đại sứ Nguyễn Nguyệt Nga, đại diện Việt Nam tại Nhóm Tầm nhìn APEC cho rằng 10 - 15 năm tới là giai đoạn chuyển đổi then chốt. Chương trình nghị sự APEC sau 2020 cần góp phần xây dựng một khu vực tự cường, gắn kết, bao trùm và sáng tạo. APEC cần đóng vai trò toàn cầu vì một Cộng đồng châu Á – Thái Bình Dương lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Là một thành viên chủ động, sáng tạo của APEC, Việt Nam sẽ đóng góp tích cực để góp phần định hình và thực hiện Tầm nhìn APEC sau 2020, xây dựng APEC vì người dân và doanh nghiệp. 

Phát biểu bế mạc Hội nghị, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh những kiến nghị và đề xuất tại Hội nghị sẽ góp phần quan trọng để Việt Nam tiếp tục tham gia và đóng góp tích cực hơn nữa trong APEC trên chặng đường sắp tới, cùng vun đắp tương lai chung về một cộng đồng châu Á - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định, năng động, gắn kết, sáng tạo và thịnh vượng.

Hội nghị là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, đánh dấu chặng đường 20 năm tham gia APEC của Việt Nam (11/1998 – 11/2018), diễn ra đúng một năm sau Tuần lễ Cấp cao APEC lần thứ 25 được tổ chức tại thành phố Đà Nẵng.

Với việc APEC tiếp tục khẳng định vai trò là Diễn đàn kinh tế hàng đầu châu Á - Thái Bình Dương, Hội nghị đã thu hút sự quan tâm và tham gia của đông đảo đại biểu quốc tế và trong nước. Tham dự Hội nghị có các đồng chí nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Mạnh Cầm, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Khoan, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, nguyên lãnh đạo và lãnh đạo nhiều Bộ, ban, ngành trung ương và địa phương, các Viện nghiên cứu và đông đảo doanh nghiệp Việt Nam. 

Hội nghị còn có sự tham dự của Đại sứ Allan Wagner, Chủ tịch Nhóm Tầm nhìn APEC (AVG), nguyên Bộ trưởng Ngoại giao Peru, nước đã cùng Việt Nam tham gia APEC năm 1998, và nhiều khách mời cao cấp như Tiến sỹ Narongchai Akrasanee, Chủ tịch Ủy ban hợp tác kinh tế Thái Bình Dương của Thái Lan - nguyên Bộ trưởng Thương mại Thái Lan, Tiến sỹ Allan Bollard, Giám đốc điều hành Ban Thư ký APEC cùng nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu hàng đầu khu vực. Trưởng đại diện của các nền kinh tế thành viên APEC và nhiều tổ chức quốc tế tại Hà Nội đã tham gia và đóng góp tích cực tại Hội nghị.

• Nhân Hội nghị tổng kết 20 năm Việt Nam tham gia APEC, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh đã trao Huân chương Lao động, phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước, cho 25 tập thể và cá nhân thuộc các Bộ, ngành trung ương và các địa phương về những thành tích xuất sắc đóng góp cho thành công của Năm APEC 2017./.