Mùa vụ chính để ngư dân thị trấn Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân sản xuất cá khô khoai khi trời bước vào mùa nắng nóng (thông thường bắt đầu từ tháng 11 âm lịch và đến đầu tháng 4 năm sau). Tuy nhiên, cao điểm để sản xuất khô cá khoai là những tháng trước Tết Nguyên đán hàng năm. Thời điểm này sản phẩm làm ra để cung ứng cho thị trường Tết.
 |
| Nghề làm khô cá khoai ở làng cá Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân được hình thành từ rất lâu đời và trở thành nét đặc trưng của vùng quê biển |
Hiện nay, trên địa bàn thị trấn Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân có khoảng 10 cơ sở chuyên thu mua và làm khô cá khoai. Vào mùa cao điểm, các cơ sở này thu mua và phơi khô khoảng 400 tấn cá tươi và cho ra khoảng gần 100 tấn cá khô. Nghề làm khô cá khoai ở đây tương đối đơn giản và chủ yếu là làm thủ công. Cá khoai tươi sau khi được đánh bắt từ ngoài biển về mổ bụng lấy ruột, rửa sạch (không phải muối hay tẩm ướp gia vị), móc hàm răng của 2 con cá vào nhau rồi vắt ngang những cây sào để phơi nắng.
Khi phơi, cá được trở mặt thường xuyên để khô đều và có màu hấp dẫn. Chỉ có thế thôi, cá phơi cho đến khi khô cứng là được. Do thân chứa nhiều nước nên sau khi phơi, cá khô khoai thường nhỏ hơn rất nhiều so với lúc chưa phơi. Trung bình khoảng 5 - 6 kg cá tươi cho ra 1kg cá khô.
 |
| Cá khô khoai phơi trên giàn phải đảm bảo đủ nắng để giữ được độ thơm ngon đặc trưng |
Khô cá khoai thị trấn Cái Đôi Vàm được phơi trên giàn rộng trong cái nắng nóng của xứ biển nên khô cứng và chất lượng luôn đảm bảo. Do đó, trong nhiều năm qua, sản phẩm khô cá khoai Cái Đôi Vàm được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng và trở thành món ăn không thể thiếu của nhiều gia đình trong dịp Xuân về, Tết đến.
Khô cá khoai Cái Đôi Vàm ngon nhất là khi được nướng trên bếp than hồng lửa nhỏ, vì khô này rất “nhát” lửa. Do đó, khi nướng khô vừa dậy mùi và chuyển sang màu vàng nhẹ là khô có thể chín tới. Khô cá khoai ăn ngon hơn là khi được chấm với nước mắm me hoặc giấm ớt và tùy theo sở thích của mỗi người.
Hiện nay, trên địa bàn thị trấn Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân có khoảng 34 cơ sở sản xuất, hộ gia đình duy trì nghề làm cá khô khoai, trong đó có 14 cơ sở đã đăng ký nhãn hiệu tập thể “Cá khoai Cái Đôi Vàm”.
 |
| Món cá khoai Cái Đôi Vàm dân dã, chân chất từ bao giờ đã trở thành món ăn đặc trưng của người dân phóng khoáng xứ biển Tây Nam |
Năm 2017, “Cá khoai Cái Đôi Vàm” được Cục Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ cấp chứng nhận bảo hộ sản phẩm tập thể, đây là một trong những tiền đề quan trọng nhằm giúp người dân nâng cao chất lượng sản phẩm làm từ cá khoai, tạo sức cạnh tranh trên thị trường. Hiện nay, cá khô khoai được địa phương chú trọng phát triển và được chọn là sản phẩm tiêu biểu của thị trấn Cái Đôi Vàm tham gia chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm).
Kể từ ngày cá khoai Cái Đôi Vàm được chứng nhận nhãn hiệu tập thể, bà con ngư dân miền biển địa phương càng lao động hăng say để cho ra những con khô khoai chất lượng cao. Đó cũng là điều kiện thuận lợi để người dân liên kết sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo đảm giá thành và cạnh tranh trên thị trường.
Chủ tịch UBND thị trấn Cái Đôi Vàm, huyện Phú Tân - ông Tô Trường Sơn, cho biết: “Thế mạnh của thị trấn Cái Đôi Vàm là kinh tế biển, hiện nay ngoài khai thác đánh bắt thì nghề làm cá khô cũng giúp người dân có cuộc sống ổn định. Cá khô khoai được coi là đặc sản của Cái Đôi Vàm bởi độ thơm, ngon đặc trưng mang hương vị biển. Sau khi đăng ký cá khô khoai là sản phẩm tiêu biểu để thực hiện chương trình OCOP, lãnh đạo thị trấn tranh thủ mọi nguồn lực tạo điều kiện cho người đánh bắt cũng như doanh nghiệp, hộ làm cá khô khoai kết nối tiêu thụ nguồn hàng. Hướng dẫn người dân quan tâm chú trọng khâu an toàn vệ sinh thực phẩm, đảm bảo quy trình chế biến hợp vệ sinh. Qua đó, góp phần khẳng định thương hiệu cá khô khoai Cái Đôi Vàm trên thị trường, giúp người dân ăn nên làm ra từ sản phẩm này ngày một nhiều trong thời gian tới”.
Mai Quỳnh
THSP
