Năm 2020, Việt Nam sẽ là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định đã đạt được mục tiêu giãn tiến độ xuất khẩu gạo để bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực trong giai đoạn dịch bệnh. (Ảnh minh họa)

Sáng 15/6, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh đã giải trình trước Quốc hội một số nội dung có liên quan đến việc xuất khẩu gạo và đảm bảo an ninh lương thực.

Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, trong 5 tháng đầu năm Việt Nam đãxuất khẩu 3,06 triệu tấn gạo (tăng hơn 11% so với cùng kỳ năm trước), kim ngạch đạt 1,48 tỉ USD (tăng hơn 25% so với cùng kỳ). Mặc dù có sự gián đoạn nhất định trong những ngày cuối tháng 3, đầu tháng 4/2020 nhưng xét tổng thể, công tác điều hành xuất khẩu gạo đã bảo đảm được những yêu cầu quan trọng nhất, vẫn đảm bảo tiêu dùng trong nước, an ninh lương thực, tiêu thụ hết thóc, gạo hàng hóa cho người nông dân với giá tốt (tăng hơn 25% so với năm 2019).

Giải thích việc điều hành xuất khẩu trong thời gian dịch bệnh Covid-19 diễn ra phức tạp, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cho biết, trong 2 tháng đầu năm, lượng xuất khẩu tăng rất lớn (tăng gần 32% so với cùng kỳ năm trước), đến tháng 3 lượng xuất khẩu tiếp tục tăng mạnh. Thời điểm này do tác động của dịch Covid-19, nhu cầu tăng dự trữ chiến lược tại nhiều quốc gia khiến giao dịch gạo hết sức sôi động, gạo bị hút rất mạnh ra khỏi Việt Nam, giá gạo trong nước và thế giới liên tục tăng.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, vào thời điểm 23.3, khi Việt Nam đang phải đối diện với nguy cơ bùng phát dịch bệnh, tâm lý người dân có dấu hiệu không ổn định thì nguy cơ thiếu gạo cho tiêu dùng trong nước là có thực...

“Do vậy, nếu xảy ra biến cố thì lượng gạo tại vùng Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL), dù được mùa, cũng sẽ không đủ dùng cho nhu cầu trong nước nếu tiếp tục cho phép xuất khẩu với tốc độ lên tới 25.000 tấn/ngày như 15 ngày đầu tháng 3”, ông Trần Tuấn Anh cho hay.

Trước tình hình đó, Thủ tướng đã triệu tập cuộc họp xem xét, cân nhắc các phương án được cơ quan tham mưu trình, kết luận tạm dừng xuất khẩu gạo đến hết tháng 5/2020 nhằm đảm bảo các mục tiêu, nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo, góp phần ổn định giá gạo trong nước. Sau khi có quyết định này, nhiều địa phương đã có ý kiến, kiến nghị, Thủ tướng đã yêu cầu các Bộ, ngành có liên quan xem xét thấu đáo. Trên cơ sở đó, Thủ tướng đã đồng ý cho xuất khẩu có kiểm soát với hạn ngạch trong tháng 4 là 400.000 tấn.

Phiên họp toàn thể tại Hội trường Quốc hội sáng ngày 15/6.

Đến tháng 4 và tháng 5, dịch bệnh trong nước được khống chế, kiểm soát, tâm lý người dân đã ổn định trở lại, không còn hiện tượng mua gom, tích trữ nhu yếu phẩm như thời điểm cuối tháng 3. Theo đó, các cơ quan liên quan đánh giá lại về tình hình sản xuất, nhận định nguồn cung đã ổn định, được mùa, nên dự tính lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu từ đầu tháng 5 tới giữa tháng 6 (thời điểm vụ hè thu thu hoạch rộ) là khoảng 1,3 triệu tấn. Sau khi cân nhắc các điều kiện và nghe báo cáo của Bộ Công thương, ý kiến của các bên liên quan, Thường trực Chính phủ đồng ý với đề xuất của Bộ Công thương về việc từ ngày 1/5 cho phép hoạt động xuất khẩu gạo trở lại bình thường.

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh khẳng định: "Việt Nam đã đạt được mục tiêu giãn tiến độ xuất khẩu gạo để bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp nhất. Dự báo năm 2020, Việt Nam sẽ là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới".

Giá gạo Việt Nam cao nhất trong nhiều năm Theo báo cáo của Bộ Công Thương, xuất khẩu gạo tăng mạnh sau khi Chính phủ cho xuất khẩu gạo bình thường trở lại từ ngày 1-5. Cụ thể, mặt hàng gạo của Việt Nam xuất khẩu trong tháng 5 tăng 47% về lượng, tăng hơn 55% về giá trị so với tháng 4. Tính chung năm tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu gạo đạt hơn 1,4 tỉ USD, tăng 17% về giá trị và tăng 4% về lượng so cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, giá gạo xuất khẩu Việt Nam trong tháng 5 đạt bình quân 527 USD/tấn, tăng hơn 21% so với cùng kỳ năm 2019. Theo Bộ NN&PTNT, các doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất khẩu gạo đã có bước chuyển tích cực. Hiện lượng gạo cao cấp và gạo thơm chiếm trên 60% tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam; phân khúc gạo trung bình và phẩm cấp thấp chỉ còn chiếm khoảng 12%. Trong khi cách đây 10 năm, tỉ lệ xuất khẩu gạo cao cấp, gạo thơm chiếm chưa đến 10%. Với mức giá cạnh tranh và xuất khẩu đang tăng mạnh trở lại sau khi gỡ bỏ hạn ngạch, Việt Nam có cơ hội lớn để vượt qua Thái Lan về xuất khẩu gạo toàn cầu ngay trong năm nay. Ngoài ra, xuất khẩu gạo đang đứng trước cơ hội lớn khi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) sắp có hiệu lực. Theo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, EVFTA có hiệu lực có thể không khiến kim ngạch xuất khẩu gạo tăng đột biến, song sẽ là cơ hội rất lớn để đa dạng hóa thị trường cho gạo xuất khẩu. Việc có mặt ở một trong những thị trường có đòi hỏi cao nhất thế giới cũng là cơ hội cho gạo Việt Nam quảng bá thương hiệu và vào được nhiều thị trường khác.

Quang Trung

Theo Tạp chí Kinh tế Môi trường