Người thổi hồn đam mê với văn hóa đọc và học tập suốt đời

Hành trình lan tỏa văn hóa đọc

Vốn là người yêu sách từ bé, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, Tiến sĩ Vũ Dương Thúy Ngà đã ấp ủ giấc mơ làm cô giáo và gắn bó với sách. Hiện nay, bà đã có 40 năm đồng hành cùng sách và công tác thư viện với nhiều cương vị khác nhau: chuyên gia, cán bộ quản lý, nhà giáo... 

Khi còn ở cương vị là Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, bà đã tham mưu lãnh đạo bộ triển khai nhiều hoạt động nhằm đổi mới và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về thư viện, xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành thư viện và văn hóa đọc ở Việt Nam. Không dừng lại ở đó, bà còn tham mưu, hoàn thiện thể chế nhằm góp phần xây dựng và trình Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ ban hành, thông qua các văn bản từ đó tạo hành lang pháp lý và động lực cho văn hóa đọc phát triển. Đặc biệt phải kể đến Luật Thư viện, Nghị định số 93/2020/NĐ-CP ngày 18/8/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thư viện, đề án "Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”, “Chương trình chuyển đổi số ngành thư viện”...

Với lòng đam mê và nhiệt huyết, bà luôn tích cực vận động xã hội hóa để xây dựng mô hình xe thư viện lưu động đa phương tiện trang bị cho 44 tỉnh thành, hỗ trợ xây dựng các thư viện cộng đồng ở xã, khu dân cư (đặc biệt chú trọng đối tượng bạn đọc là trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, phạm nhân, người dân ở vùng sâu vùng xa). Với sự đồng hành của các doanh nghiệp, nhà hảo tâm, những chuyến xe chở ánh sáng tri thức đã đến muôn nơi. Nhờ vậy, hàng chục triệu người dân cũng như học sinh ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, người khiếm thị đã có thêm cơ hội được tiếp cận với nguồn tri thức mới và được sử dụng nhiều loại sách báo…

Sau khi nghỉ hưu, người phụ nữ ấy vẫn miệt mài với hành trình truyền cảm hứng về tinh thần học tập suốt đời, thông qua các mô hình như: "xe thư viện lưu động đa phương tiện"; phát triển chương trình “Cùng bạn đọc sách: nâng tầm trí tuệ Việt”; kênh youtube "Cùng bạn đọc sách"… bà còn phát động nhiều phong trào đọc sách, tặng sách, xây dựng thư viện, mở rộng các phương thức tiếp cận thông tin và tri thức trong cộng đồng.

Chia sẻ về việc đọc sách, bà cho biết: “với tôi, sách mãi là người bạn, người thầy thân thiết của con người. Vì thế, tôi luôn cố gắng triển khai các hoạt động về đọc sách và học tập suốt đời, mong sao cho người Việt, đặc biệt là thanh thiếu niên sẽ thực sự quan tâm và dành thời gian cho việc đọc và học tập nhiều hơn”.

Khi được hỏi về niềm cảm hứng giúp bà có thể thực hiện được những dự án trên, bà tâm sự: “có lẽ, tất cả đều khởi nguồn từ ‘tình yêu’ và ‘lòng biết ơn’ với sách, với các tác giả đã viết lên những cuốn sách, bài báo tuyệt vời. Và tôi cũng chỉ mong sao sẽ góp một phần nhỏ bé để truyền tải và lan tỏa tình yêu và lòng biết ơn ấy đến với nhiều người”. Không chỉ là người lan toả tri thức, bà còn là tác giả của hàng chục ca khúc, bài thơ được nhiều người yêu thích như: “Nơi ấy tình yêu”, “Sách - cánh thuyền tuổi thơ”, “Bài ca thư viện”, “Vui lắm! Sách lên vùng cao”… nhiều nhạc sĩ đã phổ nhạc thơ của bà để truyền cảm hứng yêu đọc sách đến với mọi người.

Khi hiểu rằng, cuộc sống luôn phải đối mặt với nguy cơ tụt hậu, nên bà đã thấm thía ngay từ khi còn là giảng viên và sau này trở thành một nhà quản lý: “những điều mình biết thì rất nhỏ bé, còn những điều chưa biết thì vô cùng rộng lớn. Chính vì vậy, bà luôn ghi khắc lời Bác Hồ chỉ dạy: “thế giới tiến bộ không ngừng, ai không học tức là lùi” và luôn phải “lấy tự học làm gốc”. Và chính nhờ sự nỗ lực đọc sách và học tập không ngừng, bà đã đạt được nhiều thành tựu to lớn.

Luôn mang trong mình ngọn lửa đam mê nên bất cứ nơi đâu mà bà đặt chân tới đều thắp lên ánh sáng của tri thức, ánh sáng của sự thông thái, đặc biệt ánh sáng ấy cũng chính là sự yêu mến, kính trọng của mọi người dành cho bà.

Không chỉ mang vẻ đẹp của tri thức đến với mọi người mà bà còn mang tri thức ấy đến với những người khuyết tật, những người kém may mắn, giúp họ tự tin vươn lên trong cuộc sống. Trên hành trình thắp sáng tri thức ấy, bà còn đến cả những vùng xa xôi hẻo lánh, mang tri thức sưởi ấm tâm thức cho trẻ em nhỏ nghèo nơi vùng cao. “Tôi ấn tượng đặc biệt mỗi khi đến với học sinh vùng sâu vùng xa và đến với người khuyết tật. Tôi tự thấy mình phải góp phần hỗ trợ, chia sẻ với các con, các em nhiều hơn nữa” là câu nói từ đáy lòng của Tiến sĩ Vũ Dương Thúy Ngà.

Ghi nhận những cống hiến to lớn mà Tiến sĩ Vũ Dương Thúy Ngà đã mang lại cho sự phát triển của văn hóa đọc nói riêng và sự nghiệp học tập suốt đời nói chung, tháng 10/2020, bà là một trong mười phụ nữ xuất sắc nhất được Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam trao giải thưởng “Phụ nữ Việt Nam năm 2020”. Bà đã 2 lần được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen vì đã có những đóng góp trong phát triển văn hóa đọc (2019, 2021) và nhiều bằng khen của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Công an…

Ứng dụng chuyển đổi số trong phát triển văn hóa đọc và học tập suốt đời

Chương trình “Cùng bạn đọc sách: nâng tầm trí tuệ Việt” ra đời từ năm 2019 do Tiến sĩ Vũ Dương Thuý Ngà khởi sướng với mục tiêu: kết nối, lan tỏa tri thức, nâng cao tinh thần tự học và học tập suốt đời. Đây là một trong những hành động cụ thể nhằm góp phần thực hiện đề án "Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030" và đề án "Đẩy mạnh học tập suốt đời trong các thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa, câu lạc bộ" được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Trong 3 năm qua, chương trình “Cùng bạn đọc sách: nâng tầm trí tuệ Việt” đã trở thành kênh đọc sách đáng tin cậy giúp mọi người học tập và giải trí với hơn 2.240 video clip cùng nhiều nội dung, chủ đề khác nhau. Bằng những hoạt động cụ thể, chương trình đã góp phần hình thành thói quen tự đọc, tự học, phát triển tư duy, khả năng sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn con người Việt Nam. Điều đó đã được ghi nhận khi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng kết 3 năm thực hiện đề án “Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng” và Bộ Giáo dục và Đào tạo tổng kết 8 năm thực hiện đề án “Xây dựng xã hội học tập ở Việt Nam”. Trong đó, thành công lớn nhất của chương trình đó là thông qua những chia sẻ tại tọa đàm, tập huấn và các video clip đã phổ biến được các chủ trương của Đảng và Nhà nước, hướng dẫn phương pháp, giới thiệu mô hình khuyến đọc, khuyến học hiệu quả. Với việc tặng sách, tạo video giới thiệu sách, phổ biến, kiến thức, kỹ năng… chương trình đã được đón nhận và được đánh giá cao không chỉ ở thư viện, trường học mà còn ở cộng đồng và những người khuyết tật. Với những thành công trên, chương trình đã nhận được nhiều thư cảm ơn, bài thơ và cả bài hát thể hiện sự yêu mến và theo Tiến sĩ “đó chính là một phần thưởng quý giá nhất, là tạo động lực để chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình”.

Là người thường xuyên theo dõi kênh "Cùng bạn đọc sách", GS.TS. Nhà giáo nhân dân Nguyễn Lân Dũng nhận xét: “tôi rất cảm động, kênh "Cùng bạn đọc sách" đã giới thiệu rất nhiều sách hay đến cho mọi người. Đó là việc làm rất quý. Kênh không chỉ là kiến thức mà còn là sự nhắc nhở, gợi ý cho độc giả tìm ra những cuốn sách hay. Tôi rất khâm phục những người xây dựng chương trình này, họ đã đem lại một nét văn hóa đọc và văn hóa đọc phải trở thành một nét văn hóa của cả nước. Mọi người đều phải thấy rằng đọc là nghĩa vụ, là quyền lợi và cũng là hạnh phúc. Tôi mong là chương trình ngày càng phát triển và được nhiều người ủng hộ, đem lại lợi ích lớn lao cho xã hội”.

Còn Anh Hoàng Văn Ghi, nhân viên thư viện trường Tiểu học - THCS Tụ Nhân, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang chia sẻ: “chương trình "Cùng bạn đọc sách" đã mang sách và những hướng dẫn rất cụ thể cho các trường ở huyện Hoàng Su Phì. Riêng Trường Tụ Nhân, Tiến sĩ Vũ Dương Thúy Ngà đã 2 lần đến thăm, tặng sách và hỗ trợ trường tu bổ lại thư viện. Chúng tôi đặc biệt thích kênh "Cùng bạn đọc sách". Ở những nơi miền núi xa xôi, kênh thực sự hữu ích, không chỉ mang lại những năng lượng tích cực cho các thầy, cô giáo và học sinh tiếp cận được với nhiều cuốn sách hay, bổ ích, khơi gợi sự hứng thú đọc sách, tạo không khí thi đua lành mạnh mà kênh còn giúp cho ích cho những cán bộ thư viện trường học làm việc khoa học, hiệu quả hơn. Tuần lễ học tập suốt đời năm nay, nhiều trường ở Hoàng Su Phì đã sử dụng kênh "Cùng bạn đọc sách" để giáo viên và học sinh cùng xem những cuốn sách hay, những câu chuyện về tấm gương của Bác Hồ và những tấm gương học tập suốt đời.”

Chương trình và kênh youbube “Cùng bạn đọc sách” chính là tấm lòng mà bà dành cho mọi người, bà coi việc truyền lửa văn hóa đọc và học tập suốt đời là “công việc suốt đời” của mình. Dù cho “công việc” ấy vẫn còn đứng trước muôn vàn khó khăn, gian nan cả về nhân lực và tài chính.

Để chương trình và kênh youtube “Cùng bạn đọc sách” phát triển và lan toả, Tiến sĩ Vũ Dương Thuý Ngà đã nhận được sự ủng hộ và chung tay của rất nhiều người, từ lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các đồng nghiệp, các thư viện, các cựu học sinh đến đông đảo những người tâm huyết với văn hóa đọc và học tập suốt đời, một số tác giả, một số nhà sách, nhà xuất bản, một số cơ quan truyền thông ở Việt Nam… tuy nhiên, để phát triển được chương trình như hiện nay, bà cũng phải đối mặt với không ít khó khăn: không được đầu tư kinh phí từ Nhà nước; đội ngũ cộng tác viên phần lớn đang là viên chức, công chức nên khá bận rộn. Đặc biệt, khó khăn lớn nhất khiến bà cùng các cộng sự cảm thấy lực bất tòng tâm là nhu cầu cần hỗ trợ rất lớn trong khi khả năng đáp ứng chỉ đạt được một phần rất nhỏ. Thêm vào đó là nhận thức của nhiều người đặc biệt là thanh thiếu niên về đọc và tự học còn nhiều hạn chế. Chính vì vậy, hành trình phát triển văn hóa đọc vẫn còn nhiều gian nan. Nhưng có lẽ vì niềm đam mê và tâm huyết với văn hóa đọc và học tập suốt đời, người phụ nữ ấy chưa bao giờ nản lòng mà vẫn luôn tận tụy cống hiến, lan tỏa tri thức đến mọi miền tổ quốc.

Mong rằng những hoạt động phát triển khuyến đọc, khuyến học trong cộng đồng cùng các hoạt động thiện nguyện để mở rộng chương trình “Cùng bạn đọc sách: nâng tầm trí tuệ Việt”, niềm đam mê viết sách để truyền cảm hứng, phổ biến kỹ năng, phương pháp đọc, tôn vinh các tấm gương ham đọc sách và tự học của Tiến sĩ Vũ Dương Thúy Ngà sẽ ngày càng phát triển và lan toả đến với mọi người dân Việt Nam.