Nhìn từ cánh đồng không bờ ở Quỳnh Thọ

Phát huy hiệu quả

Không chỉ tạo điều thiện thuận lợi cho việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, mô hình “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” tại xã Quỳnh Thọ còn giúp người dân tiết kiệm nhân công, tăng năng suất bình quân, tăng giá trị nông sản và gia tăng lợi nhuận cho nông dân.

Trước đây, mỗi khi bước vào vụ cấy, trên cánh đồng của Quỳnh Thọ chưa dồn điền đổi thửa, mạnh ai lấy làm, cấy đủ các loại giống lúa với những thửa ruộng manh mún, nhỏ lẻ nên việc chăm sóc khó khăn, chất lượng và hiệu quả kinh tế không cao. Khi có chủ trương triển khai mô hình “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm”, Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp (HTX DVNN) xã Quỳnh Thọ đã phối hợp với chính quyền địa phương vận động bà con xã viên tập trung ruộng đất, chủ động xoá bỏ bờ ngăn từ đó tổ chức canh tác, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Anh Phạm Hồng Sơn, thôn Đức Chính, xã Quỳnh Thọ cho biết: mô hình cánh đồng không bờ mang lại hiệu quả cao hơn so với trước kia làm riêng lẻ. Việc bỏ bờ ngăn không chỉ giúp tiết kiệm nhân công mà còn góp phần hạn chế tình trạng chuột phá hoại mùa màng. Bên cạnh đó, các thửa ruộng lớn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa máy móc vào phục vụ sản xuất, giải phóng sức lao động cho người dân. Hiện gia đình tôi có cả máy cày, máy gặt, máy cấy, máy phun thuốc trừ sâu, ngoài làm cho gia đình, anh còn làm dịch vụ cho bà con nông dân trong xã. Không có sự ngăn cách giữa các bờ ruộng, các khâu cày bừa, làm đất, tưới tiêu, bón phân, phun thuốc… giảm được thời gian mà hiệu quả lại cao hơn.

Để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp tại địa phương, trước khi bước vào sản xuất vụ xuân năm 2022, HTX DVNN xã Quỳnh Thọ đã chủ động đăng ký xây dựng mô hình dân vận khéo “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” tập trung tại cánh đồng phía Đông của 3 thôn: Hồng Thái, Đức Chính và Minh Đức. Đây là khu vực liền vùng, diện tích rộng, quy hoạch bờ vùng, bở thửa đồng bộ, đường giao thông nội đồng đúng quy chuẩn.

Theo ông Ngô Doãn Đô - Giám đốc HTX DVNN xã Quỳnh Thọ: sau khi đăng ký mô hình, HTX DVNN đã xây dựng kế hoạch triển khai tới các cơ sở thôn, hộ thành viên đồng thời tiến hành quy vùng sản xuất và tập huấn kỹ thuật cho bà con nông dân. Bên cạnh đó, HTX DVNN đã phối hợp với Đài Truyền thanh xã xây dựng chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh xã; phối hợp cùng các chi bộ, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ và cán bộ Ban công tác mặt trận của 3 thôn tổ chức các hội nghị tuyên truyền tới đảng viên và Nhân dân, nhất là các hộ có diện tích trong vùng quy hoạch xây dựng mô hình để mọi người thấy rõ được lợi ích khi triển khai thực hiện mô hình. Phân công cán bộ HTX cùng với cán bộ của các thôn tập trung tuyên truyền, vận động bà con nông dân tìm hiểu, tham quan một số mô hình ở một số địa phương.

Ngoài vận động nông dân bỏ bờ ngăn, HTX DVNN còn vận động người dân thực hiện phương châm 3 cùng: cùng giống - cùng đồng - cùng thời gian, nên việc điều tiết nước và chăm sóc được thuận lợi hơn nhiều so với trước. Lúa chín tập trung nên có thể ứng dụng cơ giới hóa trong thu hoạch, làm giảm chi phí nhân công, tăng hiệu quả sản xuất. Các khâu kỹ thuật được bà con áp dụng đúng quy trình 3 giảm - 3 tăng, nên lúa sinh trưởng đồng đều, sâu bệnh được khống chế. Nhờ đó hiệu quả kinh tế trong việc sản xuất cánh đồng không bờ tăng 14 - 20%; giảm 20 - 25% lượng giống, giảm 15 - 20% phân đạm, giảm 25% lượng nước tưới; mà năng suất cao hơn ruộng ngoài mô hình đối tăng từ 6 - 9 tạ/ha.

Cùng với đó, xã Quỳnh Thọ đang tập trung đồng bộ nhiều giải pháp xây dựng nông thôn mới, tiến hành dồn điền đổi thửa, quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung nên khi triển khai xây dựng “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” khá thuận lợi. Với kết cấu hạ tầng kinh tế nông thôn tương đối hoàn chỉnh đã tạo thuận lợi cho việc cơ giới hóa hiện đại hóa, liên kết trong sản xuất.

Ông Ngô Doãn Đô - Giám đốc HTX DVNN xã Quỳnh Thọ cho biết thêm: để thực hiện mô hình được bền vững, nhiều năm qua, HTX DVNN đã liên kết với một số công ty chuyên sản xuất và chế biến gạo xuất khẩu, trong đó có Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển công nghệ An Đình. Qua sản xuất vụ xuân năm 2022, các hộ dân trong vùng quy hoạch thực hiện mô hình rất phấn khởi bởi bà con không chỉ giảm được một số khâu trong sản xuất, mà việc chăm sóc, thu hoạch cũng thuận lợi hơn rất nhiều. sau thu hoạch, thóc được công ty thu mua luôn, người dân không cần tốn công phơi, giá cả ổn định và cao hơn thị trường khoảng 10%.

Mục tiêu lâu dài của “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” là từng bước hình thành những vùng sản xuất lúa thương phẩm tập trung với sản lượng lớn và gắn kết 4 nhà: Nhà nước - nhà khoa học - nhà nông - nhà doanh nghiệp, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ và chế biến sản phẩm. Hiệu quả rõ rệt nhất của mô hình này là giúp người nông dân tiếp cận và áp dụng được tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, chuyển từ thói quen canh tác theo kiểu truyền thống sang sản xuất theo quy trình khoa học, tạo ra sản phẩm chất lượng cao. Qua đánh giá kết quả chung cho thấy mô hình “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” đã đạt các mục tiêu là năng suất tăng hơn, chi phí giảm hơn và hiệu quả kinh tế đem lại cho bà con nông dân khá hơn, đặc biệt chú trọng sử dụng các loại phân hữu cơ chế phẩm vi sinh, chế phẩm sinh học, góp phần giảm được chi phí và tổ chức sản xuất bền vững.

Khó khăn cần tháo gỡ

Một trong những tồn tại lớn đối với ngành nông nghiệp không chỉ của riêng xã Quỳnh Thọ, đó là mối liên kết giữa 4 nhà còn thiếu bền vững, chưa đồng bộ; vai trò của doanh nghiệp trong việc gắn nông dân với thị trường, cung cấp đầu vào, tiêu thụ đầu ra đến nay chưa có giải pháp hữu hiệu. Trong khi tình trạng “được mùa mất giá” gây thất thu cho nông dân.

Hơn nữa, nông dân tham gia mô hình chưa nhận được nhiều hỗ trợ đáng kể về vốn, phân bón, cây giống, khoa học kỹ thuật và thị trường từ Nhà nước, nhà khoa học và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc thực hiện “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” cũng gặp khó khăn về điều kiện tự nhiên như địa hình không bằng phẳng, khó dồn điền đổi thửa; chưa hết, vụ đông xuân thường gặp thời tiết lạnh, nhiều sâu bệnh nên nông dân phải sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật, vụ hè thu thì bị khô hạn, làm tăng chi phí sản xuất, giảm năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế.

Ông Phạm Hồng Sơn, chủ máy làm đất xã Quỳnh Thọ cho biết: hầu hết ruộng đồng trên địa bàn xã đều nhỏ, bà con nông dân vẫn còn canh tác theo kiểu manh mún, tự phát, thửa ruộng lớn nhất cũng chỉ khoảng 1.500 m², nhỏ nhất khoảng 500 m². Điều này gây khó khăn trong việc sản xuất đồng loạt, tập trung, cũng như áp dụng cơ giới hóa vào canh tác.

Cũng theo Giám đốc HTX DVNN xã, sau thời gian phát triển mạnh, hiện nay, diện tích trồng lúa theo mô hình “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” ở Quỳnh Thọ đang có xu hướng giảm. Sự liên kết với doanh nghiệp chưa được tổ chức một cách rõ ràng, việc hợp tác giữa những người sản xuất với nhau còn lỏng lẻo. Trước khi tính đến liên kết với doanh nghiệp, phải định hình được hình thức hợp tác giữa những người sản xuất với nhau. Hợp tác lỏng lẻo, liên kết giữa người sản xuất với doanh nghiệp sẽ dễ đứt đoạn.

Để thực hiện “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” đạt hiệu quả cao, thời gian tới, HTX DVNN xã sẽ tập trung tổ chức tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nông dân. Đồng thời, liên kết với các doanh nghiệp hỗ trợ cho nông dân về vật tư nông nghiệp và thu mua theo giá thỏa thuận giữa 2 nhà (nhà nông - nhà doanh nghiệp), không để nông dân bị thiệt thòi.

Mặc dù còn những khó khăn nhất định, nhưng không thể phủ nhận mô hình “cánh đồng không bờ, sản xuất lúa thương phẩm” đã góp phần đắc lực vào việc nâng cao tính chủ động, sáng tạo của các hộ nông dân trong quá trình tích tụ ruộng đất để phát triển sản xuất, tiết kiệm chi phí, nhân công cũng như tạo điều kiện để máy móc phát huy được công năng, tác dụng trong sản xuất nông nghiệp. Hiện nay, ngoài xã Quỳnh Thọ còn có xã An Tràng và một số địa phương khác trong huyện Quỳnh Phụ đang tích cực thực hiện mô hình này và bước đầu đã có những hiệu quả nhất định.