Xuất khẩu hồ tiêu: Giảm hầu khắp thị trường, cơ hội ở EU

Giá XK giảm tới 24,5%

Theo thông tin mới nhất từ Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT): 8 tháng đầu năm nay, khối lượng XK tiêu ước đạt 220 nghìn tấn, tương đương 561 triệu USD, tăng 27,4% về khối lượng nhưng giảm 3,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018. Đáng chú ý, giá tiêu XK bình quân 7 tháng đầu năm chỉ đạt 2.556 USD/tấn, giảm tới 24,5% so với cùng kỳ năm 2018.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đánh giá: Giá tiêu giảm do nguồn cung tăng trên toàn cầu. Tuy nhiên, riêng ở Việt Nam, chất lượng một phần hạt tiêu bị ảnh hưởng từ việc sử dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật quá mức nên giá giảm hơn so với hạt tiêu một số quốc gia khác.

Cục Xuất nhập khẩu phân tích thêm: 5 năm trước đây, hạt tiêu Việt Nam dẫn đầu thế giới về năng suất và sản lượng. 2 năm trở lại đây, nhiều quốc gia như Brazil, Ấn Độ, Indonesia trở thành đối thủ cạnh tranh với Việt Nam về sản lượng cũng như chất lượng. Trong đó, đáng quan tâm nhất là hạt tiêu Brazil có chất lượng tốt hơn với 80% lượng bán ra thị trường thế giới đạt tiêu chuẩn hữu cơ.

Bên cạnh đó, Việt Nam có khoảng 100.000 ha hạt tiêu cho thu hoạch với năng suất trung bình khoảng 24,7 tạ/ha, tương đương sản lượng khoảng 247.000 tấn. Đáng chú ý, trong khi giá hạt tiêu vẫn ở mức rất thấp thì chi phí sản xuất hạt tiêu lại có chiều hướng tăng. Chi phí sản xuất hạt tiêu năm 2018 của Việt Nam tăng ít nhất 10% so với năm 2017. Trong khi giá bán hạt tiêu lại giảm trên 30%, gây khó khăn rất lớn cho người trồng tiêu.

Cơ hội lớn từ EVFTA

Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản phân tích: 8 tháng đầu năm nay, trong khi XK tiêu sang hầu hết các thị trường đều giảm về giá trị do ảnh hưởng của xu hướng giảm giá trên thị trường toàn cầu thì cá biệt, XK tiêu sang thị trường Đức lại tăng mạnh về cả khối lượng và giá trị. Cụ thể, trong 7 tháng đầu năm, XK tiêu sang Đức đạt 8.000 tấn, tương đương 23,4 triệu USD, tăng 53,3% về lượng và tăng 14,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018. Đức tăng NK tiêu để phục vụ cho ngành công nghiệp chế biến hồ tiêu đang ngày càng phát triển tại nước này.

Từ câu chuyện XK hồ tiêu khởi sắc tại Đức, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định: Trong bối cảnh XK hồ tiêu của Việt Nam đang đối diện với nhiều khó khăn và sức ép cạnh tranh lớn thì việc Việt Nam ký kết thành công Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) sẽ là cơ hội tốt cho ngành hồ tiêu Việt Nam để thúc đẩy XK tiêu, đặc biệt là tiêu đã qua chế biến sang thị trường Đức cũng như các thị trường khác trong khối EU.

Thông tin từ Cục Xuất nhập khẩu cũng cho thấy, đối với Hiệp định EVFTA, các nước EU cam kết xóa bỏ thuế quan đối với sản phẩm hạt tiêu (mã HS 09.04) ngay khi hiệp định có hiệu lực. Do vậy, EVFTA có hiệu lực sẽ là đòn bẩy tốt để các DN Việt Nam tăng cường XK vào các nước EU (đặc biệt là đối với các sản phẩm chế biến trước đây có mức thuế từ 5-9%).

Một số chuyên gia phân tích: Trước đây, XK tiêu sang thị trường EU phải đáp ứng tiêu chuẩn riêng của từng nước thì sau khi EVFTA có hiệu lực, các DN chỉ cần đáp ứng tiêu chuẩn chung của toàn khối để có thể XK sang các thị trường thuộc khối EU. Việt Nam cũng sẽ tận dụng được cơ hội để phát triển ngành chế biến hồ tiêu khi các nhà đầu tư trong khối EU chuyển nhà máy chế biến về Việt Nam để tận dụng nguyên liệu và nhân công giá rẻ.

Cơ hội mở ra khá lớn nhưng ông Trần Công Thắng-Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (Bộ NN&PTNT) phân tích: Với EVFTA nói riêng và các thị trường khác nói chung, XK hồ tiêu Việt Nam hiện đang phải đối mặt với hàng rào kỹ thuật ngày càng cao tại các nước, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đã nhiều lần bị cảnh báo về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên hồ tiêu.

Tiêu biểu như vấn đề dư lượng hóa chất Metalaxyl trên hạt tiêu NK vào thị trường châu Âu. Trước đây, lượng tối đa cho phép của hóa chất Metalaxyl trên hạt tiêu NK vào EU là 0,1 ppm, nhưng Ủy ban châu Âu (EC) đã yêu cầu điều chỉnh mức này xuống còn 0,05 ppm. Đến năm 2018, mới chỉ có 46% hồ tiêu Việt Nam đạt tiêu chuẩn XK sang châu Âu. Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với rủi ro về truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm tiêu NK từ thị trường thứ ba. Việt Nam NK hạt tiêu từ các nước sản xuất khác, chiếm khoảng 10% trong tổng XK tiêu của Việt Nam, chủ yếu để phục vụ chế biến.

"Để Việt Nam giữ vững và phát triển vị thế đối với ngành hàng tiêu thì các doanh nghiệp, hộ sản xuất, các nhà quản lý không được chủ quan và phải không ngừng đổi mới nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, đảm bảo các yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm và các yêu cầu khác của các nước NK", ông Thắng nói.

Chỉ ra những việc cụ thể cần làm, đại diện Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn nhấn mạnh: Nhà nước cần xây dựng, phát triển vùng sản xuất, tuân thủ các biện pháp thực hành nông nghiệp tốt và theo tiêu chuẩn quốc tế; tăng cường kiểm soát, giảm thiểu tối đa mức sử dụng thuốc trừ sâu hóa học tổng hợp và tiến tới có giải pháp hỗ trợ các hộ sản xuất để phát triển các đồn điền tiêu hữu cơ; thúc đẩy xây dựng hệ thống thông tin, dự báo và phát triển thị trường đặc biệt là thị trường nước ngoài để tận dụng các cơ hội xâm nhập và mở rộng thị trường; đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại hồ tiêu sang các thị trường có tiềm năng như Mexico, duy trì và phát triển vị thế của tiêu Việt Nam trên các thị trường thuộc khối EU.

Từ góc độ DN, các DN cũng cần đẩy mạnh liên kết liên doanh để hình thành các hiệp hội có đủ năng lực quản lý hoạt động ngành hàng; chủ động trong công tác nghiên cứu nhu cầu thị trường và xu hướng tiêu dùng, đặc biệt tại thị trường EU...

Tại thị trường trong nước, giá hạt tiêu biến động giảm trong tháng 8. So với tháng trước, giá tiêu tại Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và Bà Rịa Vũng Tàu giảm 500 đ/kg xuống còn 43.500 - 45.500 đ/kg. Giá tiêu tại Đồng Nai giảm 1.000 đ/kg xuống mức 43.000 đ/kg. Áp lực dư cung trên thị trường thế giới tiếp tục tăng khi hai nước sản xuất lớn gồm Indonesia và Brazil đã bước vào vụ thu hoạch, và tồn kho của các nước sản xuất lớn vẫn còn nhiều.

Theo Thanh Nguyễn/Hải quan