Đặt chân đến Thành phố Hồ Chí Minh, được cậu em kể cho nghe câu chuyện về quán cà phê gia truyền tại con hẻm 330 Phan Đình Phùng, quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. Đến nơi vào khoảng 9 giờ, con hẻm nhỏ này đã đông nghẹt người đứng đợi để mua cho mình một ly cà phê. Hòa vào dòng người đó chúng tôi cùng xếp hàng và được nghe cậu em giới thiệu qua về lịch sử của quán. Trong lòng bồi hồi bao cảm xúc.
Đến lượt, tôi hơi ngỡ ngàng vì người đứng pha chế không phải là ông Côn mà là một người phụ nữ và anh Quý, con trai của ông Côn đứng pha chế, với đôi bàn tay thoăn thoắt chứ không từ từ như lời kể của cậu em về cách pha chế của bậc cao niên. Tuy vậy, hương cà phê vẫn đủ sức bay bổng trong khoảng không, len vào từng tế bào thần kinh gợi lên miền ký ức xưa. Chiếc bếp than đun nước pha cà phê được gia chủ coi là hồn của quán, gần 60 năm nay, bếp chưa bao giờ thôi đỏ lửa.
Điều đặc biệt nữa, quán không có bàn, chỉ có những chiếc ghế nhựa màu đỏ. Hai anh em lấy chiếc ghế kê sát bờ tường cạnh cửa quán, ngồi nhâm nhi ly cà phê sữa đá như bao nhiêu khách khác rồi phóng tầm mắt quan sát không gian không thể đơn giản hơn của quán cà phê có tuổi đời này. Cầm ly cà phê trên tay nhấm nháp từng chút và thả hồn vào những câu chuyện phiếm. Cà phê đá khiến bàn tay hơi lạnh, tôi kéo thêm chiếc ghế làm bàn.
Thời gian gần đây, để mở rộng kinh doanh gia đình ông Côn đã thuê thêm mấy nhà xung quanh để làm chỗ ngồi cho khách. Nhưng chỉ phần cho những vị khách nhanh chân mới chọn được vị trí ngồi trên lầu, những vị trí này tầm nhìn rất đẹp có thể quan sát phố phường và ngắm mọi người chen chúc xếp hàng mua cà phê.
Theo lời kể của bạn Tuấn, vài năm gần đây, ông Côn, chủ quán cà phê vợt do tuổi già, sức khỏe yếu không còn thường xuyên đứng pha nữa. Ông chỉ làm khi nhớ nghề, nhớ hương vị cà phê. Tuổi cao, ông vẫn không thích nghỉ ngơi mà chọn việc nhẹ nhàng để phụ con cháu.
Anh Quý chủ quán chia sẻ: “bố tôi giờ tuổi đã cao mà quán lại đông khách, làm không nổi nữa. Quán lại phục vụ khách cả ngày nên mọi người trong nhà phải chia ca ra đón khách, bán hàng. Nhưng thỉnh thoảng ông vẫn xuống kiểm tra tôi đấy! Tính đến đời tôi, quán đã tồn tại qua 3 thế hệ rồi”.
Tay vẫn thoăn thoắt với cái vợt và ấm nước, giọng anh như chùng lại, “nói về thương hiệu cà phê vợt có như hiện nay thì phải nói về trước đây. Thời của bố tôi cũng có lúc tưởng phải đóng cửa vì quán của gia đình chỉ bán mỗi cà phê mà không bán chung với các loại nước giải khát, phục vụ điểm tâm như các quán khác, nên vắng khách. Hơn nữa trong thời gian này cà phê phin và hòa tan đang lên ngôi hay những quán cà phê sang trọng mọc lên như nấm”.
Trời không phụ tấm lòng người có tâm, quán cà phê vợt nhỏ xíu, trong hẻm của gia đình anh vẫn níu được khách quen. Anh nói: “do quán có công thức rang xay, pha chế cà phê riêng biệt, đặc biệt sử dụng cà phê sạch, sữa đặc phải là sữa ‘ông Thọ’ đắt tiền mà giá thành của ly cà phê rất phải chăng, phục vụ đa dạng khách hàng. Tôi rất vui khi có nhiều bạn trẻ, Việt kiều, du khách trong và ngoài nước đến với quán. Điều đó chứng tỏ cà phê vợt vẫn có chỗ đứng trong lòng họ”.
Thấy tôi là người Hà Nội vào muốn tìm hiểu về sự đặc sắc của cà phê vợt bà Ba vợ ông Côn chia sẻ thêm về cách pha chế cà phê: “cà phê nhạt quá thì không ngon, đậm quá thì lại đắng. Pha cà phê ngon đâu có dễ. Muốn cà phê đủ độ phải nhìn màu cà phê. Hễ màu cà phê nhạt màu phải thay vợt ngay. Vợt phải làm bằng vải tám, khít vừa đủ, bởi khít quá không xuống cà phê mà không khít thì bã chảy xuống ly”.
Thời tiết tháng 3 Thành phố Hồ Chí Minh, cái nắng không quá gắt và đượm chút se lạnh, cầm ly cà phê đá làm bàn tay khá lạnh và buốt nhưng bù lại tôi thấy rất vui, vì ở đây tôi có thể gặp được những người Sài Gòn đúng chất, thân thiện và phóng khoáng.
Nhâm nhi ly cà phê với vị nhẹ nhàng, không đắng chát, thơm nồng, bạn Tuấn một người dân gốc ở đây chia sẻ: “quán cà phê vợt giống như một xã hội thu nhỏ. Chỉ cần ngồi ở đây một ngày đã có thể nhìn thấy được mọi người thuộc mọi tầng lớp, nhịp sống thường nhật. Buổi sáng sớm là lúc đa phần những người cao tuổi, tầm từ 7 giờ đến chiều là không gian của giới trí thức, văn phòng. Và buổi tối đầy sôi động của giới trẻ Sài Gòn. Khi màn đêm buông xuống, đa số quán cà phê khác đều đóng cửa thì cà phê vợt vẫn đón khách xuyên đêm. Sinh viên đi làm thêm, mấy anh xe ôm, người làm ca đêm… đều tạt qua quán mua ly cà phê sữa, đen đá… mang đi, nhấm nháp cho tỉnh táo.
Càng về đêm, cà phê vợt lại càng đông. Quán này dường như đã trở thành một nét văn hóa trẻ, một không gian sinh hoạt náo nhiệt. Từ 21 giờ đến 24 giờ, con hẻm nhỏ chật ních các bạn trẻ, mỗi người một chiếc ghế nhựa cùng li cà phê sữa, đen đá trò chuyện râm ran cả con hẻm. Nếu đến vào thời gian từ 1 giờ đến 3 giờ sáng ta sẽ bắt gặp những bóng người thu lu dưới ánh đèn đường, cầm ly cà phê chìm vào không gian tĩnh lặng, chiêm nghiệm nội tâm, thêm một đêm không ngủ bên ly cà phê vừa đủ vị như đời”.
Thật không phí khi bỏ ra một ngày để chiêm nghiệm cái vị đắng và thơm nồng giữa một không gian cũ kĩ, truyền thống và bình yên này. Để cùng nhau trò chuyện, chia sẻ những câu chuyện, cùng ngắm nhịp sống thường ngày và trao một nụ cười chào đến một người bạn chưa quen.
Quang Vinh
