“Chiến dịch” ngoạn mục giải cứu chàng trai 19 tuổi khỏi khối u xương khổng lồ

Để tìm hiểu rõ hơn về kỳ tích này, phóng viên đã có cuộc trò chuyện với GS.TS. bác sĩ Trần Trung Dũng - Giám đốc Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình và Y học Thể thao - Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Times City.

Kẻ thù “tàng hình”, y văn chưa từng ghi nhận

Thưa Giáo sư, được biết vừa qua Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Times City đã có một “Chiến dịch” ngoạn mục giải cứu thành công chàng trai 19 tuổi khỏi khối u xương khổng lồ. Vậy ca bệnh này có gì đặc biệt?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: Phải khẳng định là cả đời làm về xương, mỗi năm mổ cả trăm ca ung thư nhưng tôi chưa bao giờ gặp trường hợp nào như thế!

Bệnh nhân là một nam thanh niên mới 19 tuổi ở Hà Nội. Từ khoảng đầu năm nay, bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng như tê bì vùng xương chậu gây khó khăn trong vận động, dáng đi bất thường. Bệnh nhân đã đi khám tại rất nhiều nơi nhưng đều được chẩn đoán là chấn thương nhẹ phần mềm do chơi thể thao. Chỉ khi bệnh nhân tới Vinmec, các bác sĩ mới phát hiện một khối u khổng lồ ở vùng tiểu khung sàn chậu.

Ngoài kích thước siêu lớn, trên 20 cm, và ở vị trí cực kỳ hiếm gặp, khối u còn lồi ra, giống như một bào thai trong ổ bụng nhưng thò một chân ra ngoài. Tra cứu y văn thế giới thì chưa từng có ca nào tương tự được ghi nhận.

Lúc đó, khối u như tảng đá khổng lồ dính vào khung chậu đã bắt đầu gây biến chứng, chèn ép lên các cơ quan nội tạng. Nếu không sớm loại bỏ khối u, người bệnh có thể bị teo cơ chân trái, đe dọa trực tiếp tới tính mạng.

Tại sao? Khối u to như vậy thì tại sao suốt một thời gian dài bệnh nhân đi khám các bác sĩ không phát hiện ra thưa Giáo sư?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: Đây là ca ung thư xương nhưng bản chất là ung thư sụn. U xương có tính cản quang còn u sụn thì không. Vì thế, nó gần như “tàng hình” trên phim X-quang.

Thứ hai, giải phẫu bệnh bước đầu xếp ca này vào nhóm ác tính thấp. Đó là lý do tại sao bệnh tiến triển trong thời gian dài, khoảng 3 - 4 năm, nhưng không có di căn. Khám lâm sàng cũng không sờ thấy vì u nằm sâu trong ổ bụng.

Ngoài ra, ung thư xương khá hiếm gặp, tại Việt Nam mỗi năm chỉ ghi nhận hơn 200 ca mắc mới, nên việc các bác sĩ bỏ sót là dễ hiểu. Còn với người chuyên về ung thư, chúng tôi đặt nghi vấn ngay. Khi có kết luận chính thức là u xương, cả bệnh nhân và gia đình đều rất sốc.

“Trận chiến” tổng lực với “100 kịch bản dùng 1”

Thưa Giáo sư! Với khối u hiểm như thế, chắc chắn đây cũng là một ca phẫu thuật rất thách thức?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: Đúng vậy! Với ung thư sụn thì điều trị phẫu thuật là “cửa sống” duy nhất bởi hóa chất không đáp ứng, xạ trị chỉ có tác dụng hỗ trợ sau mổ. Tuy nhiên, ngay từ đầu, chúng tôi đã xác định đây là một ca vô cùng khó, tỉ lệ rủi ro rất cao.

Khối u khổng lồ được nuôi dưỡng bởi hệ thống mạch máu lớn và phức tạp. Xung quanh khối u là các bộ phận quan trọng như: hệ tiêu hoá, tiết niệu, cột sống, khung chậu, mạch máu… nếu không xác định rõ mối tương quan giữa khối u và các thành phần này thì trong quá trình phẫu thuật khối u có thể chảy máu dữ dội, không thể kiểm soát được. Một số báo cáo cho thấy, bệnh nhân có thể mất tới hơn 10 lít máu trong quá trình mổ. Khi đó, người bệnh có thể tử vong vì mất máu, vì biến chứng trước cả khi tử vong vì ung thư. Chưa kể, do bệnh nhân còn rất trẻ, phẫu thuật cần phải tính toán bảo toàn chức năng sinh sản cho người bệnh.     

Vậy đội ngũ y bác sĩ Vinmec đã lên kế hoạch tác chiến như thế nào, để hoàn thành trận chiến này, thưa Giáo sư?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: Trước những kẻ thù mạnh và nguy hiểm, đấu pháp hiệu quả nhất là đánh từ nhiều hướng, phân tán lực lượng của quân địch để tiêu diệt. Với khối u khổng lồ này cũng vậy, một “chiến dịch” tổng thể và bài bản đã được thiết lập. Toàn bộ “trận chiến”, có sự tham gia của một lực lượng hùng hậu các chuyên khoa tại Vinmec, được chia làm 3 giai đoạn, với kế hoạch phối hợp, vào ra nhịp nhàng, ăn khớp.

Đầu tiên, trước phẫu thuật 1 ngày, các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh tiến hành nút các mạch máu lớn cung cấp cho khối u nhằm hạn chế tối đa lượng máu mất trong lúc mổ. Đây giống như việc cắt đường chi viện của kẻ thù trước trận đánh.

Tiếp đó, các bác sĩ tim mạch, tiêu hoá và tiết niệu nhập cuộc với 1 đường mổ ngang trên bụng, giống như các ca sinh mổ, cũng là để đảm bảo tính thẩm mỹ cho bệnh nhân. Ở giai đoạn này, nhiệm vụ của các bác sĩ là bóc tách, “giải phóng” các cơ quan như niệu quản, bàng quang, trực tràng… khỏi khối u.

Khi tất cả các lực lượng vào trước đã hoàn thành nhiệm vụ thì các chuyên gia chấn thương chỉnh hình mới lâm trận, mở đường mổ thứ 2 từ phía sau đùi để loại bỏ khối u. Lúc này, “kẻ thù” chính thức bị tiêu diệt.

Trong suốt “trận chiến”, đội ngũ bác sĩ gây mê giảm đau phải liên tục theo sát, căn chỉnh để giữ trạng thái ổn định cho bệnh nhân và hạn chế tối đa biến chứng sau mổ.

“Trận chiến” cam go kéo dài đến 8 tiếng nhưng đã diễn ra theo đúng kế hoạch và thành công mỹ mãn. Chỉ sau 1 tuần, nhờ được áp dụng thêm kỹ thuật không đau sau mổ, bệnh nhân đã đi lại bình thường, phục hồi nhanh và chính thức ra viện vào ngày 20/9 vừa qua.

Theo như Giáo sư, đây là "trận chiến cam go". Vậy các bác sĩ đã lên kịch bản thế nào để hạn chế rủi ro trong ca đại phẫu?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: Xác định đây là một “trận chiến” có ý nghĩa sống còn, chúng tôi thậm chí đã lên phương án “dự phòng 100 dùng 1”. Tiên phong trong công nghệ in 3D và y học chính xác tại Việt Nam

Giáo sư đánh giá chìa khóa thành công của ca mổ chưa từng có tiền lệ này là gì?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: Trong ca mổ này, phối hợp đa chuyên khoa chính là yếu tố mấu chốt góp phần tạo nên kỳ tích. Mỗi chuyên khoa lại phải dự phòng hàng chục tình huống rủi ro cũng như lên các phương án ứng phó. 

Ở Việt Nam hiện nay, do nhiều nguyên nhân mà phương pháp chẩn đoán và điều trị đa chuyên khoa sâu cho bệnh nhân ung thư còn chưa phổ biến. Trong khi đó, ở Vinmec đây là quy trình bắt buộc.

Hội đồng Ung thư bệnh viện có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài và các Giáo sư, bác sĩ đầu ngành trong nước đến từ tất cả các chuyên khoa. Khi chưa qua Hội đồng này thì chưa được điều trị. Đó là cách tiếp cận điều trị ung thư theo tiêu chuẩn quốc tế.

Được biết, ca mổ “kỳ tích” vừa rồi thành công là có sự đóng góp không nhỏ của công nghệ in 3D. Cụ thể, vai trò của in 3D ra sao, thưa Giáo sư?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: In 3D có thể xem là “vũ khí” quyết định trong chiến thắng của “trận chiến” này. Do khối u có kích thước khổng lồ và ở vị trí phức tạp, hình dung thông qua các hình ảnh chụp cắt lớp hay siêu âm là khá mơ hồ. Còn khi khối u được in 3D theo đúng nguyên mẫu với tỉ lệ 1:1, các phẫu thuật viên đã có được cái nhìn trực quan toàn bộ chân dung cùng cách “bày binh bố trận” của khối u, từ đó lên được kế hoạch tác chiến đánh đâu trúng đó, hạn chế thiệt hại.  

Tại Việt Nam, Vinmec là cơ sở y tế đầu tiên và duy nhất ở thời điểm này áp dụng công nghệ in 3D tạo mô hình bệnh. Hiện nay, các ca phẫu thuật về xương, khớp hay ung thư tại Vinmec 100% đều thực hiện quy trình 3 bước: một lần mổ ảo trên phần mềm và một lần mổ thực nghiệm trên mô hình, sau khi thấy chắc chắn thì mới mổ chính thức trên người bệnh.

Rõ ràng công nghệ in 3D đang góp phần tạo nên một “cuộc cách mạng” trong phẫu thuật?

GS.TS.BS. Trần Trung Dũng: Nói đúng hơn, in 3D là một trong những chìa khóa để mở cánh cửa của y học chính xác. Với y học chính xác, các phương án phẫu thuật đòi hỏi phải được cá thể hóa thay vì áp dụng kinh nghiệm, công thức chung cho tất cả người bệnh. Đây đang là xu hướng của thế giới và Vinmec đang đi đúng với xu hướng này.

Vinmec may mắn khi có sự hậu thuẫn của Vingroup, có sự đồng hành của Trường Đại học VinUni và được đầu tư những trang thiết bị hiện đại nhất tương tự các labo hàng đầu về in 3D trên toàn cầu. Nhờ đó, có thể khẳng định trình độ của Vinmec đang ngang tầm so với khu vực và thế giới.

- Xin cảm ơn Giáo sư!