“Ngăn sông” để cứu cá Mát miền Tây xứ Nghệ

Cá mát đang bị tận diệt

Đây là một loại cá sống ở vùng nước ngọt, mình cá có từ 3 đến 6 chấm đen, còn vi cá thì màu hồng. Cá mát nhỏ con chỉ bằng hai ba ngón tay người lớn. Con to nhất cũng chỉ nặng từ 0,5kg đến 0,8kg. Cá mát sống từng đàn ở các khe đá và nơi nước chảy xiết, chúng thường bơi kiếm ăn vào ban đêm. Từ chập tối trở đi cá bắt đầu theo nhau đi tìm kiếm các loại côn trùng trên mặt nước, các loại rong tảo bám trong bờ bụi. Bắt đầu từ tháng 8 âm lịch là mùa cá mát. Cá mát vừa lành vừa bổ như chính cái tên của nó, thịt lại thơm ngon, mỡ béo, ít xương. Cá mát ngon nhất là cái đầu vì đầu cá Mát rất mềm, ăn thấu xương mùi vị thơm ngon, bùi, béo. Đặc biệt, ăn cá mát có tác dụng lợi sữa, hạn chế các chứng bệnh về tim mạch, rất thích hợp cho người già. Có thể nói Cá Mát là món đặc sản được bà con sử dụng thường xuyên và là món ngon dùng để đại khách phương xa. Bởi vậy để có được món ngon đó, ngoài các phương pháp đánh bắt truyền thống, họ sẵn sàng dùng cả mìn và kích điện một trong những cách mang tính chất hủy diệt. Việc đánh bắt cá Mát mang tính chất tận diệt gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc một giống loài cá có nguy cơ tuyệt chủng. Đứng trước thực trạng đó nhiều địa phương đã có nhiều biện pháp để cứu giống loài này nhưng kết quả không như mong muốn. Đến khi UBND xã Tam Hợp, Tương Dương, Nghệ An đề ra phương pháp “ngăn sông” để cứu giống cá này, bước đầu đã cho kết quả đáng ghi nhận.

Khu vực bảo vệ giống cá quý tại địa phương.

          Theo đó, UBND xã ban hành quy chế quản lý, khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn xã Tam Hợp. Trong đó nêu rõ thành lập các khu vực bảo vệ nguồn lợi thủy sản ở các địa điểm ở bản Phồng, bản Xốp Nặm, bản Văng Môn, bản Huồi Sơn, bản Phà Lõm. Tại các địa điểm này cấm các hình thức đánh bắt thủy sản để bảo vệ nguồn thủy sản chủ yếu bảo vệ giống cá Mát. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Anh Minh, Chủ tịch xã cho biết “Đề án đã đi vào thực hiện được hơn 6 tháng. Ban đầu người dân cũng không đồng tình lắm, nhưng qua nhiều bước vận động tuyên truyền đã nhận được chấp thuận cao trong nhân dân. Dự kiến trong thời gian tới, xã sẽ làm vệ sinh môi trường hai bên dòng suối và đang có kế hoạch phát triển khu vực tồn cá Mát thành điểm tham quan du lịch, kết hợp với kế hoạch phát triển du lịch của huyện”

Giống cá này chỉ cần rửa sạch là có thể chế biến món ăn

          Qua quan sát của chúng tôi dù thời gian bảo tồn chưa lâu, nhưng tại dòng suối được bảo vệ đã hình thành các đàn cá đông đúc và có biểu hiện dạn người. Thiết nghĩ chính quyền địa phương ngoài việc bảo tồn giống cá quý hiếm này. Nên thực hiện cải tạo môi trường hai bên bờ suối, thiết lập các điểm dừng chân để du khách có điểm tham quan và thưởng thức ẩm thực của bà con dân tộc. Giữa khung cảnh núi đồi trùng điệp, ngắm đàn cá bơi lội dưới dòng suối trong vắt nhìn tận đáy, ăn món ăn dân dã, mê đắm bên vò rượu cần và trong điệu múa truyền thống sẽ là một trải nghiệm khá thú vị.

                                                                                                     

    Ngọc Giáp