NGƯỜI CANH GIỮ PHÙ DUNG – SỰ MONG MANH CỦA CÁI ĐẸP

 Trong hành trình nhọc nhằn trên con đường văn chương, các nhà văn của chúng ta đã nỗ lực không ngừng nghỉ để tiệm cận với cái Đẹp. Mỗi người một quan niệm, nhưng Nguyệt Chu với tập truyện ngắn lịch sử “Người canh giữ phù dung” (NXB Văn học, 2018) đã cho ta thấy, cái Đẹp cũng như một đóa phù dung, kiêu sa nhưng quá mỏng manh xa vời, làm ta khát khao nhưng cũng làm ta tuyệt vọng.

“Người canh giữ phù dung” là một tập truyện lịch sử gồm tám truyện ngắn xoay quanh những câu chuyện đẹp mà buồn của các giai nhân trong những chuyển giao quyền lực. Không tàn nhẫn, khắc nghiệt, cay độc, dù đó có là những người đẹp làm khuynh đảo triều chung thì cũng vẫn là phận má hồng yếu đuối và cô độc đến tận cùng. Tuyên phi Đặng Thị Huệ, người đàn bà gây ra biết bao sóng gió cho triều chính, rút cuộc vẫn chỉ là một cái Đẹp mỏng manh và tuyệt vọng. Trút bỏ những lấp lánh vàng son, chỉ còn lại “một người góa phụ nhìn sâu vào chính mình qua tấm gương đã vỡ. Khuôn mặt bị chia cắt thành từng mảnh. Những mảnh ghép vênh lệch, ứa máu.”. Cái Đẹp, hiện thân của sự tan tác, đau buồn, cái Đẹp không thể cứu rỗi con người khi cuộc đời đã có quá nhiều tội lỗi.

Nhà văn Nguyệt Chu

Giai nhân, vương triều hay vận nước, tất cả đều là những cái Đẹp mong manh. “Người canh giữ phù dung” với khát vọng canh giữ một vẻ đẹp vĩnh hằng, một vận nước cường thịnh nhưng cuối cùng vẫn chỉ là canh giữ một sự lụi tàn rực rỡ, canh giữ một giấc mộng hư ảo trong cái chớp mắt nghiệt ngã của lịch sử. Xuyên suốt tập truyện, những cái Đẹp mong manh gắn liền với những giai nhân và những loài hoa mang tính chất biểu tượng. Truyện ngắn đầu tiên được lấy tên cho tập truyện “Người canh giữ phù dung”, nàng Mị Châu cũng như đóa phù dung kia “Thánh thiện, sáng trong đến phiêu lãng, mong manh (…) Cái vẻ đẹp hiện hữu đấy nhưng lại xa vời chẳng thể nào nắm bắt”. Cái Đẹp đến đau đớn, xót xa, tội nghiệp “Chiếc áo quý quặn từng cơn đau thắt khi từng chiếc lông bị dứt khỏi da thịt của mình. Màu trắng ngây thơ tội lỗi vẫn có thể kiêu hãnh lấp lánh trên đường thiên lý” trước khát vọng đàn bà quá đỗi nhỏ nhoi: “Thiếp chỉ là đàn bà. Thiếp không ôm giấc mộng đế vương. Với “Bông ngọc lan phủ chúa”,tuyên phi Đặng Thị Huệ như những cánh ngọc lan, ngào ngạt hương thơm, quyến rũ mê đắm: “Những cánh ngọc lan ngập lối. Dạ khúc mộng mị chập chờn…”. Và cuối cùng, khi từ bỏ những tranh quyền đoạt vị, khép mắt vào thiên thu, giai nhân tóc trắng bừng sáng như cánh ngọc lan thơm thảo. Tiếp đến có thể kể mối tình của cung nữ Điểm Bích với Thiền sư Huyền Quang được giăng mắc trong những đóa “trà mi trắng trút hương thơm vào phiêu lãng”; cái sợi tơ vò khó nói của mối tình giang san Lý Chiêu Hoàng – Trần Cảnh trong một trời mẫu đơn đỏ ối và tan ra theo những tiếng chuông chùa; mối tình bà chúa Dâu với hoàng thượng Lý Thánh Tông phủ trong những cánh hoa lan và những giấc mơ về phương Nam; người con gái Sơn Tây tên Cầm trong vòng tay tướng cờ đen lưu Vĩnh Phúc: “Nàng thoảng qua như hơi thở, mỏng manh như cánh hoa.Trước mắt ta mờ mờ sương khói. Ta bỗng thấy một bóng trắng mơ hồ bay lên thoát khỏi thân thể nàng và nhẹ bẫng giữa muôn vàn cánh tầm xuân và tiếng đàn cầm tha thiết”; chàng nho sinh Nguyễn Ứng Long với tiểu thư lá ngọc cành vàng Trần Thị Thái- ái nữ của quan tư đồ Trần Nguyên Đán thăng hoa trong đêm trăng máu, khi đóa hoa lan tuyết bừng nở giữa giông gió cuộc đời để hoài thai nên một ngôi sao Khuê lấp lánh; hay tình yêu của nàng Dương Vân Nga và tướng quân Lê Hoàn phải giấu kín trong những cánh tử lăng còn nguyên nhụy tình khôi…

Như thế, với một giọng văn ngọt và mềm, Nguyệt Chu đã khiến người đọc không khỏi xót xa về sự mong manh của cái Đẹp trong những cuộc biến thiên của lịch sử. “Ai người canh giữ phù dung”? Một câu hỏi lớn cho cả một vận mệnh từ đóa phù dung bé nhỏ, khiêm nhường. Một câu hỏi đầy bí ẩn và khơi gợi sự giải mã của độc giả.

Yên Ninh