Quang cảnh phiên họp
Báo cáo Ủy ban Kinh tế cho thấy, thảo luận dự án Luật Chứng khoán sửa đổi tại Kỳ họp thứ 7 vừa qua, các đại biểu Quốc hội đã đưa ra 2 nhóm ý kiến như sau: 18/34 lượt ý kiến nhất trí mô hình Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) độc lập và trực thuộc Chính phủ để quyết định nhiều vấn đề trực tiếp hơn theo thông lệ quốc tế; 11/34 lượt ý kiến cho rằng mô hình UBCKNN trực thuộc Bộ Tài chính đã và đang hoạt động tốt, phù hợp với chủ trương của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội.
Tuy nhiên, cần quy định theo hướng tăng thẩm quyền, bảo đảm tính độc lập cho UBCKNN trong hoạt động. Một số ý kiến khác cho rằng dù theo mô hình nào cũng cần bảo đảm tính độc lập cho UBCKNN trong hoạt động để có đủ thẩm quyền trực tiếp tổ chức quản lý và giám sát toàn diện đối với thị trường chứng khoán.
Ủy ban Kinh tế đưa ra 3 phương án. Cụ thể, phương án 1, UBCKNN trực thuộc Bộ Tài chính. Đây là phương án như Chính phủ đã trình nhưng có chỉnh lý theo hướng bổ sung thêm một số quyền hạn, nhiệm vụ tại Quyết định 48/2015/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của UBCKNN trực thuộc Bộ Tài chính. Đối với Sở Giao dịch chứng khoán và Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, UBCKNN có ý kiến trước khi Bộ Tài chính phê chuẩn Chủ tịch Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Tổng Giám đốc (Giám đốc) và phê chuẩn Điều lệ của các doanh nghiệp này.
Phương án 2, UBCKNN trực thuộc Bộ Tài chính nhưng cần tăng thêm tính độc lập, thẩm quyền của UBCKNN và thẩm quyền của UBCKNN đối với Sở Giao dịch chứng khoán, Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, sát với pháp luật của những nước có mô hình tương tự.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, theo phương án này, UBCKNN tương đối bảo đảm tính độc lập, quản lý và giám sát toàn diện thị trường, phù hợp với nguyên tắc của Tổ chức quốc tế các Ủy ban chứng khoán (IOSCO), khuyến nghị của Chương trình đánh giá khu vực tài chính (FSAP), quy định của các nước có cơ quan quản lý chứng khoán nằm trong Bộ Tài chính (như Malaysia, Bangladesh, Bồ Đào Nha) và giữ được ổn định, không làm xáo trộn về bộ máy tổ chức. Đa số Thường trực Ủy ban Kinh tế đề xuất lựa chọn phương án này.
Phương án 3 là UBCKNN độc lập, trực thuộc Chính phủ. Ủy ban có quyền chủ động xây dựng chiến lược, đề xuất chính sách với Chính phủ về chứng khoán và thị trường chứng khoán; là cơ quan đại diện chủ sở hữu Nhà nước của Sở Giao dịch chứng khoán, Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, có đầy đủ quyền hạn quản lý, giám sát toàn diện thị trường, bảo đảm tính độc lập, phù hợp với thông lệ quốc tế. UBCKNN độc lập giúp cho việc quản lý thống nhất ban hành quy chế, chủ động về tổ chức nhân sự, ngân sách sẽ tăng cường hiệu quả quản lý, tăng trách nhiệm của Ủy ban, nâng cao tính hiệu quả và hiệu lực của thị trường, góp phần quan trọng để nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, theo phương án này sẽ phát sinh thêm đầu mối trực thuộc Chính phủ.
Qua thảo luận, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với phương án UBCKNN trực thuộc Bộ Tài chính. Đây là phương án như Chính phủ đã trình nhưng có chỉnh lý theo hướng bổ sung thêm một số quyền hạn, nhiệm vụ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Thống nhất với phương án 1, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị tăng thẩm quyền cho UBCKNN. “Nếu nói phương án 2, phương án 3 tương thích với thông lệ quốc tế thì thực ra Việt Nam có nhiều thứ chưa tương thích với quốc tế. Việt Nam có đặc trưng của Việt Nam và ổn định rồi thì giữ nguyên để phát triển”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, để ổn định thị trường tài chính, UBCKNN nên trực thuộc Bộ Tài chính, đồng thời, cần bổ sung thêm một số quyền cho Ủy ban nhưng phải phù hợp với hệ thống pháp luật cũng như các quy định của Đảng; giữ mối quan hệ giữa Bộ Tài chính và Ủy ban như hiện nay.
Về mô hình của Sở giao dịch chứng khoán, đa số ý kiến nhất trí chỉ có Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và được đặt tại trung tâm tài chính quốc gia, là đầu mối quản trị điều hành, quản trị rủi ro và trực tiếp tổ chức giao dịch chứng khoán. Phương án này bảo đảm tính thống nhất và hiệu quả của thị trường, minh bạch, rõ ràng trong áp dụng quy định của pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư...
Vân Thanh
