Xoay chuyển lúc khó khăn

Trong quý I/2025, VN-Index giảm hơn 12%, vốn hóa toàn thị trường “bốc hơi” gần 15 tỷ USD, theo báo cáo từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Nỗi lo lan rộng trong cộng đồng nhà đầu tư khi cổ phiếu nhiều doanh nghiệp niêm yết – kể cả doanh nghiệp có nền tảng tài chính ổn – vẫn sụt mạnh không theo quy luật.

Sự sụt giảm không chỉ diễn ra ở nhóm cổ phiếu đầu cơ mà lan rộng sang cả nhóm cổ phiếu cơ bản. Chẳng hạn, CTCP May Sông Hồng (MSH) – một trong những doanh nghiệp dệt may có hiệu quả tốt – giá cổ phiếu đã giảm từ 68.000 đồng/cp hồi tháng 1 xuống còn 52.000 đồng/cp vào đầu tháng 4 và mới đây là 47.000, dù doanh thu quý I ước vẫn tăng nhẹ 4% so với cùng kỳ.

Tình trạng này phần lớn đến từ tâm lý e ngại dòng tiền và triển vọng vĩ mô, chứ không hoàn toàn do yếu tố nội tại doanh nghiệp. Dù vậy, các doanh nghiệp niêm yết vẫn buộc phải có hành động cụ thể để trấn an nhà đầu tư, nhất là trong bối cảnh khối ngoại đang quay lại xu hướng rút vốn – bán ròng hơn 3.000 tỷ đồng trên HOSE chỉ trong tháng 3.

Và MSH chỉ là thí dụ điển hình cho hàng ngàn doanh nghiệp đang trong lúc thị trường đảo chiều, gặp khó khăn.

Trong khi đó, theo Bộ Công Thương kim ngạch xuất khẩu trong quý I/2025 đạt khoảng 85,1 tỷ USD, giảm 5,4% so với cùng kỳ năm trước. Những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là dệt may, gỗ, thủy sản – vốn có số lượng doanh nghiệp niêm yết lớn.

Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) cho biết đơn hàng giảm từ 20–30% ở hầu hết các thị trường lớn như Mỹ, EU. Tương tự, kim ngạch xuất khẩu thủy sản 3 tháng đầu năm chỉ đạt 1,8 tỷ USD, giảm hơn 12%. Doanh nghiệp vừa và nhỏ, thiếu hợp đồng dài hạn, càng dễ bị “hất văng” khỏi chuỗi cung ứng.

Giữa bối cảnh bấp bênh, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đã chủ động “thu mình”, ưu tiên bảo toàn dòng tiền hơn là mở rộng.

Một ví dụ đáng chú ý là CTCP Sợi Thế Kỷ (STK), doanh nghiệp xuất khẩu sợi polyester, đã công bố chiến lược "giữ vững thanh khoản" và “giảm công suất 10% để phù hợp tình hình đơn hàng”. Trong khi đó, các doanh nghiệp như Thủy sản Minh Phú (MPC) và Vĩnh Hoàn (VHC) lại đẩy mạnh tìm kiếm thị trường ngách tại Trung Đông và Ấn Độ, nơi nhu cầu tiêu thụ đang có dấu hiệu tích cực.

Tái định vị sản phẩm, chuyển đổi số và liên kết chuỗi cũng được coi là những lối thoát chiến lược. Tập đoàn PAN Group, thông qua các công ty con như Bibica, Lafooco, đã thúc đẩy sản phẩm “bản địa hóa” phục vụ thị trường nội địa – vốn vẫn duy trì sức mua ở nhóm hàng tiêu dùng thiết yếu.

Chính phủ đã ban hành Nghị định 12/2025/NĐ-CP, cho phép gia hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và VAT đến hết quý III cho doanh nghiệp SME. Ngân hàng Nhà nước cũng thông báo duy trì mặt bằng lãi suất thấp cho nhóm ưu tiên, trong đó có doanh nghiệp sản xuất xuất khẩu.

Bên cạnh đó, nhiều chương trình xúc tiến thương mại sang Ấn Độ, UAE, châu Phi... đang được Bộ Công Thương triển khai. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa lại thiếu nhân lực, công nghệ và kỹ năng tiếp cận thị trường quốc tế, khiến hỗ trợ này chưa thể phát huy tối đa hiệu quả.

Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển nhận định: “Giai đoạn này không phải lúc tăng trưởng nóng, mà là thời điểm doanh nghiệp củng cố nội lực, tối ưu vận hành, giữ chân người lao động và nhà đầu tư bằng uy tín và sự minh bạch”.

Dù “trời không sáng ngay”, nhưng lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam từng chứng kiến những doanh nghiệp vượt khủng hoảng nhờ sự kiên định, chiến lược đúng thời điểm. Lối thoát vẫn luôn có – nhưng không dành cho những người nóng vội hoặc hoảng loạn.