Bắc Ninh: “Tiền thướng” – mỹ tục đẹp trong quan họ

Có thể nói, lễ hội vùng Lim là một lễ hội lớn nhất vùng Bắc Ninh - Kinh Bắc từ xưa đến nay. Năm nay, đặc biệt hơn nữa, lần đầu tiên hội Lim có màn bắn pháo hoa rực rỡ gần 15 phút, mãn nhãn rất nhiều du khách khi về dự hội.

Bà Nguyễn Thị Hào – Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Du, Trưởng Ban tổ chức lễ hội Lim 2024 cho biết: dân ca quan họ Bắc Ninh, là nét đẹp truyền thống văn hóa của quê hương Bắc Ninh - Kinh Bắc nói chung, quê hương Tiên Du nói riêng, là văn hóa phi vật thể của Nhân loại đã được UNESCO công nhận, Vì vậy các cấp, các ngành và mọi người dân địa phương nói chung và những liền anh, liền chị, những người yêu Quan họ nói riêng cần tiếp tục giữ gìn và phát triển dân ca Quan họ Bắc Ninh để dân ca Quan họ Bắc Ninh mãi mãi được lưu truyền cho đời sau và là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với người dân Bắc Ninh - Kinh Bắc.

Tại hội Lim, du khách sẽ được thưởng thức những bài ca Quan họ từ các liền anh, liền chị với chất giọng mượt mà trữ tình. Ngày 30/9/2009, tại kỳ họp lần thứ 4 của Ủy ban Liên Chính phủ theo Công ước 2003, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã bỏ phiếu công nhận Dân ca Quan họ Bắc Ninh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là một động lực to lớn cho tỉnh Bắc Ninh trong việc phát huy di sản văn hóa, hội nhập và giao lưu, đối thoại văn hóa và tôn trọng sự đa dạng văn hóa. 

Ngày nay, Dân ca quan họ Bắc Ninh đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong cộng đồng nhất là đối với hội viên các Câu lạc bộ Quan họ đều có chung sở thích yêu dân ca Quan họ Bắc Ninh, tự nguyện tham gia sinh hoạt câu lạc bộ. Từ hoạt động của Câu lạc bộ thị xã đã thúc đẩy phong trào hát quan họ Bắc Ninh ở những thôn, làng, khu phố trong toàn thị xã ngày càng phát triển cả bề rộng và chiều sâu, với nhiều lứa tuổi tham gia... đặc biệt vào các dịp lễ Tết. Nhất là lễ hội Lim, thành viên các câu lạc bộ Quan họ ở các thôn, làng, khu phố đã thể hiện rõ vai trò của mình trong hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, qua đó càng khẳng định rõ hơn giá trị văn hóa đặc sắc của Quan họ Bắc Ninh, tạo không khí thi đua sôi nổi, phấn khởi trong nhân dân.

Năm nay, trước mùa lễ hội có những thông tin trái chiều về việc “liền anh, liền chị ngửa nón xin tiền”, Ban Tổ chức lễ hội đã có buổi họp báo và chia sẻ cởi mở về thông tin trên.

Nghệ sĩ ưu tú Xuân Mùi chia sẻ, việc “thướng tiền” không phải ai đó mới nghĩ ra mà cái này là mỹ tục đã có truyền thống từ lâu trong văn hóa dân gian của người Việt. Một người lao động nghệ thuật, một người “thướng tiền”, là thể hiện sự yêu mến những làn điệu dân ca quan họ của du khách thập phương dành tặng tới các liền anh, liền chị. Hành động “thướng tiền” là một nấc cao hơn của việc khen thưởng.

Và trong lễ hội Lim, hát quan họ trên thuyền rồng vẫn là địa điểm được du khách yêu thích nhất. Liền anh đóng áo the, khăn xếp, liền chị áo mớ, ba mớ bẩy xúng xính chèo thuyền rồng hát tại hồ trong khu vực đình Lim, mang đến cho du khách những bài dân ca quan họ ngọt ngào sâu lắng “người ơi, người ở đừng về… hay “Bâng khuâng trong gió/Ai bâng khuâng ai đứng trông. Gió lạnh, gió lạnh chiều hội Lim. Ai bâng khuâng mãi tìm trong chiều Hội Lim…”.

Người dân nô nức đi trẩy hội nghe hát, và khi “đã cái tai, đã cái mắt”, họ “thướng tiền” cho liền anh, liền chị là thể hiện sự mến mộ với làn điệu dân ca quan họ. Do đó, nếu nói “quan họ ngửa nón xin tiền” thì thật đau lòng và ảnh hưởng đến hình ảnh của người quan họ chúng tôi.

Ông Khuất Văn Tường, hơn 60 tuổi quê ở Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc -  một du khách về với hội Lim chia sẻ, tôi đi hội Lim hơn 12 lần rồi nhưng mỗi lần đến với hội Lim thì cảm xúc cứ như lần đầu. Tuy nhiên, mỗi ngày hội Lim mỗi khác, đất nước ngày càng giàu đẹp nên hội Lim cũng đẹp và vui hơn. Người bắc Ninh rất quý trọng khách thập phương, nên tôi cảm thấy rất vui khi về trẩy hội. Chia sẻ về nét đẹp “thướng tiền” cho liền anh, liền chị, ông Khuất Văn Tường cho biết, đây là nét văn hoá đẹp, là nhu cầu bình thường, và nếu tôi muốn hát, tôi cũng sẽ đóng góp thêm cho vui.