Ngành hàng lúa gạo đang đi đúng hướng

Gạo thơm XK tăng cao

Theo Tổng cục Hải quan, ước khối lượng gạo XK trong tháng 10/2018 đạt 264,5 ngàn tấn, kim ngạch 135,56 triệu USD, so với cùng kỳ 2017 tăng 22,96% về lượng và tăng 31,8% về giá trị. Lũy kế 10 tháng đầu năm 2018, ước khối lượng gạo XK đạt 5,15 triệu tấn gạo với kim ngạch 2,6 tỷ USD. So với cùng kỳ tăng 6,62% về lượng và tăng 21,49% về kim ngạch.

Hiện nay gạo Việt XK đang có giá cao

Qua đó cho thấy ngành gạo đang đi đúng theo chiến lược phát triển thị trường của Thủ tướng Chính phủ giai đoạn 2017-2020, định hướng đến 2030, với mục tiêu là giảm dần về số lượng nhưng vẫn giữ ổn định và tăng về giá trị. Cùng với đó, ngành nông nghiệp đã đẩy mạnh SX các giống lúa chất lượng cao và tăng lượng gạo thơm ngon.

Cơ cấu gạo XK có sự chuyển dịch tích cực, giảm mạnh ở phân khúc gạo cấp trung bình và cấp thấp; tăng mạnh ở dòng gạo cao cấp, có chất lượng và giá trị cao. Chủng loại gạo XK thay đổi rất rõ, theo đó, gạo cao cấp 1,050 triệu tấn, gạo trung bình là 870,56 triệu tấn gạo; gạo cấp thấp 91,52 ngàn tấn; gạo thơm các loại 1,437 triệu tấn; gạo nếp đạt 637,484 ngàn tấn; gạo Japonica 86,86 ngàn tấn… Có được kết quả này là nhờ những thay đổi tích cực trong chiến lược xuất khẩu.

Ngành nông nghiệp ĐBSCL đã đẩy mạnh SX các giống lúa chất lượng cao và tăng lượng gạo thơm ngon để XK

Cụ thể phấn đấu vào năm 2030, tỷ trọng gạo trắng thường chỉ chiếm khoảng 25%, trong đó gạo phẩm cấp thấp và trung bình không vượt quá 10% tổng lượng gạo XK; gạo thơm, gạo đặc sản, gạo japonica chiếm khoảng 40%, gạo nếp chiếm khoảng 25%; tăng dần tỷ trọng các sản phẩm gạo có giá trị gia tăng cao như gạo tăng cường vi chất dinh dưỡng, gạo đồ, gạo hữu cơ, bột gạo, sản phẩm chế biến từ gạo, cám gạo và một số phụ phẩm khác từ lúa gạo (khoảng trên 10%).  

Vẫn phải quy hoạch lại

Ông Trần Văn Công, Phó Cục trưởng Cục chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT), trong số 4,686 triệu tấn gạo XK trong 10 tháng đầu năm, gạo phẩm cấp cao, chất lượng cao chiếm tới 80% cơ cấu XK. Đặc biệt, gạo thơm các loại có khối lượng XK lớn nhất, chiếm đến 1,438 triệu tấn. Qua đó cho thấy chúng ta đã và đang làm rất tốt công tác mở rộng thị trường, đa dạng hóa không phụ thuộc vào 1 thị trường, đã tạo ra cú hích với những thị trường mới, một số nước như Indonesia, Trung Đông và Châu Phi có thể là điều kiện thuận lợi cho việc XK gạo của Việt Nam trong thời gian tới.

Tuy nhiên, chất lượng gạo thơm hiện nay chưa đồng nhất mà có sự pha trộn, có thể làm ảnh hưởng đến uy tín gạo thơm của Việt Nam. Có một vấn đề đặt ra khi chuyển đổi cơ cấu diện tích trồng lúa từng địa phương chưa có một sự gắn kết, và thiếu quy hoạch đồng bộ cho nên diện tích trồng lúa thơm diễn ra manh mún.

Ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho rằng, hiện nay bà con trồng nhiều giống lúa thơm khác nhau nên khi thu hoạch không tạo ra được sản phẩm hàng hóa lớn, mỗi loại chỉ xuất bán được một vài container là hết hàng, muốn xuất bán số lượng lớn khoảng 30 – 40 ngàn tấn/tàu như trước đây thì không được vì không có đủ sản lượng.

Những năm gần đây nông dân ĐBSCL đã chuyển sang SX lúa gạo theo tính hiệu thị trường

“Để có khối lượng lớn, các DN phải đi mua gom các giống lúa thơm khác nhau trộn lại như vậy chất lượng sẽ không đồng nhất, làm ảnh hưởng tới chất lượng gạo thơm XK và ảnh hưởng uy tín DN. Nếu chất lượng gạo thơm không ổn định sẽ là một nguy cơ đối với thị trường và như vậy việc tạo dựng thương hiệu gạo thơm của Việt Nam sẽ có vấn đề”, ông Nam nói.