Thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh bền vững tại Việt Nam

Xu hướng tất yếu

Ngày 30/7, tại Diễn đàn “Thu hút đầu tư phát triển nông nghiệp xanh 2024”, do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TP Hồ Chí Minh tổ chức, ông Lê Minh Dũng, Chủ tịch Hội Nông dân TP Hồ Chí Minh cho biết, phát triển nông nghiệp xanh là xu hướng tất yếu. Cụ thể, TP Hồ Chí Minh đã chú trọng phát triển nông nghiệp đô thị hiện đại, bền vững theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sinh học. Đây là hướng đi phải hướng đến khi quỹ đất nông nghiệp của TP Hồ Chí Minh ngày càng bị thu hẹp.

Ngoài ra, TP Hồ Chí Minh còn nghiên cứu, chuyển giao các mô hình nông nghiệp tiên tiến; nghiên cứu, lai tạo giống cây trồng, vật nuôi mới để tăng năng xuất lao động...; Thành phố cũng vận động hội viên nông dân thực hiện các phong trào như xây dựng nông thôn mới, phát triển giống cây nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn Thành phố. 

Theo ông Lê Minh Dũng, vừa qua, UBND TP Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định 1589/QĐ-UBND ngày 29/12/2023, phê duyệt kế hoạch triển khai chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh hướng đến phát triển bền vững trên địa bàn giai đoạn 2021-2030, trong đó xác định phát triển nông nghiệp gắn với nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn, gắn với nhu cầu thị trường được coi là định hướng phát triển quan trọng. Đây cũng là giải pháp hữu hiệu để hoàn thành mục tiêu quốc gia về tăng trưởng xanh, biến đổi khí hậu, phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững...

Theo đó, TP Hồ Chí Minh chú trọng thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao để tạo tiền đề thúc đẩy phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Cụ thể, TP Hồ Chí Minh đã có 87 ha đất trong Khu nông nghiệp công nghệ cao, trong khu công nghiệp này đã hoàn thiện hạ tầng và được lấp đầy các doanh nghiệp sản xuất theo hướng nông nghiệp công nghệ cao...

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cũng chia sẻ, hiện nay Việt Nam đang có những bước phát triển tích cực trong lĩnh vực nông nghiệp, phát huy vai trò của quốc gia có lợi thế về nông nghiệp, từng bước mở rộng, nâng cao quy mô và trình độ sản xuất, đáp ứng cả nhu cầu lương thực quốc gia lẫn xuất khẩu, đóng góp vào tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức khá cao. Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2024, tốc độ tăng GDP ngành nông lâm thủy sản đạt 3,5%, cao nhất trong nửa đầu năm của 5 năm gần đây. 

“Để đạt được kết quả trên, nước ta đã và đang cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững, thúc đẩy phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp xanh để tăng năng suất, chất lượng sản phẩm... Theo đó, nhiều địa phương đã tập trung các biện phát phát triển nông nghiệp xanh bằng việc sử dụng các phương pháp canh tác thông minh, sử dụng phân bón hữu cơ, giảm sử dụng hóa chất và thuốc trừ sâu, áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước; nhiều cánh đồng, vườn cây trái... đã ứng dụng công nghệ xử lý và tái sử dụng phụ phẩm, phế thải để giảm lượng rác thải ra môi trường, nâng cao hiệu quả sản xuất, sử dụng tiết kiệm tài nguyên để phát triển nông nghiệp bền vững”, ông Hoàng Quang Phòng cho biết thêm

Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp, hiệp hội... việc phát triển, đầu tư cho nông nghiệp xanh tại Việt Nam còn một số điểm nghẽn như: Chuỗi sản xuất nông nghiệp xanh còn thiếu liên kết, các đơn vị đầu tư cho nông nghiệp xanh còn nhỏ lẻ, vốn đầu tư cho nông nghiệp xanh còn khó tiếp cận... ThS. Nguyễn Văn Ngà, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Mebi Farm cho biết, gần đây mô hình nông nghiệp xanh được nhiều ngành, nhiều giới quan tâm xúc tiến để phát triển nền nông nghiệp bền vững, sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn, tăng năng suất và phẩm chất cây trồng, vật nuôi và ít gây ô nhiễm. Mặc dù lợi ích lâu dài đã được các nhà chuyên môn nghiên cứu và chỉ rõ, tuy nhiên khi triển khai vào thực tiễn, vẫn còn khá nhiều thách thức và thách thức lớn nhất là công nghệ và vốn đầu tư.

Tháo gỡ từng điểm nghẽn

Theo ThS. Nguyễn Văn Ngà, muốn tháo gỡ các điểm nghẽn, trước tiên các đơn vị, doanh nghiệp cần quan tâm đến các sản phẩm nông nghiệp sử dụng ít tài nguyên mà vẫn đạt năng suất cao, phẩm chất nông sản tốt. Theo đó, cần đầu tư vào công tác giống, quy trình công nghệ canh tác và công nghệ sơ chế, chế biến sau thu hoạch. Ở khía cạnh này, để kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ đáp ứng và triển khai được vào thực tiễn thì hoạt động nghiên cứu phải xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của nhà nông và đi cùng nhà nông. Mặt khác, để phát triển nông nghiệp xanh và bền vững thì phải đầu tư ứng dụng công nghệ canh tác, nuôi trồng theo quy trình nông nghiệp tuần hoàn, giảm lượng chất thải gây ô nhiễm môi trường đất, nước và không khí. Muốn đầu tư ứng dụng công nghệ thì phải có vốn nông nghiệp xanh. 

Trong khi đó, ông Lê Minh Dũng cho biết, muốn đầu tư phát triển nông nghiệp trước tiên cần quan tâm đến nguồn vốn đầu tư. Tại TP Hồ Chí Minh, hiện đang triển khai các chương trình hỗ trợ tài chính đặc biệt nhằm khuyến khích phát triển nông nghiệp xanh. Ví dụ, thành phố triển khai các chương trình hỗ trợ về chi phí mua sắm trang thiết bị công nghệ cao, chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng nông nghiệp, chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) với khoản vay không lãi suất hoặc có mức lãi suất ưu đãi thấp hơn so với lãi suất thị trường; thời hạn vay kéo dài từ 3 năm đến 10 và tuỳ thuộc vào mô hình, loại hình dự án để hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp; giới thiệu nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp tiếp cận các hình thức hỗ trợ tài chính khác thông qua hoạt động đầu tư...

Ngoài ra, theo các chuyên gia kinh tế, muốn tháo gỡ điểm nghẽn, vướng mắc thu hút đầu tư vào nông nghiệp xanh, trước tiên cần nỗ lực từ nhiều phía gồm: Doanh nghiệp - nhà đầu tư - nông dân - nhà quản lý. Ông Trịnh Minh Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho biết, vừa qua tỉnh cũng đã có nhiều chính sách, quyết định kêu gọi nhà đầu tư quan tâm nông nghiệp xanh, triển khai các dự án nông nghiệp phát triển theo hướng chất lượng, chuyển dịch mạnh hướng tới xuất khẩu một số sản phẩm. Đặc biệt, tỉnh còn có một số dự án ưu tiên, sản xuất theo hướng an toàn hữu cơ, xây dựng chứng chỉ carbon rừng, hỗ trợ hợp tác sản xuất để hình thành các vùng nguyên liệu xanh... Đối với thị trường đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp xanh, tỉnh cũng đã hỗ trợ nghiên cứu dự báo thị trường trong nước gắn với thị trường nước ngoài để phát triển đầu ra cho một số cây con đặc thù, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài về đầu tư...

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), nông nghiệp xanh là mô hình phát triển tối đa nguồn nông nghiệp sạch, từ đó cho ra một mô hình nông nghiệp phát triển một cách bền vững gắn liền với bảo vệ môi trường xanh sạch. Mô hình này đem lại cho người nông dân những năng suất, hiệu quả vượt trội, đồng thời cũng giúp bảo vệ môi trường và sức khỏe người dân một cách tốt hơn.