Hướng đi nào cho gạo Việt Nam trước sức cạnh tranh từ Ấn Độ?

Ngoài những giải pháp đã đề cập, Việt Nam có thể thực hiện một số biện pháp cụ thể và thực tiễn hơn để cạnh tranh trong thị trường gạo xuất khẩu trước sự áp lực từ Ấn Độ:

1. Đàm phán các hiệp định thương mại song phương và đa phương để hưởng ưu đãi thuế quan
   Hiện nay, nhiều thị trường nhập khẩu gạo có chính sách thuế và hạn ngạch nhập khẩu khác nhau. Việt Nam có thể tận dụng các hiệp định thương mại như EVFTA (với EU), RCEP (châu Á - Thái Bình Dương), UKVFTA (với Anh) để mở rộng thị phần, giảm thuế suất và gia tăng lợi thế cạnh tranh với các đối thủ. Việc đàm phán mở thêm hạn ngạch nhập khẩu gạo với châu Âu và các thị trường mới nổi như Trung Đông, châu Phi là điều cần thiết.

2. Tận dụng ưu thế gạo thơm và đẩy mạnh đăng ký bảo hộ thương hiệu quốc tế
   Trong khi Ấn Độ tập trung vào các loại gạo phổ thông với giá rẻ, Việt Nam nên đẩy mạnh xuất khẩu các giống gạo đặc sản như ST24, ST25, Nàng Thơm Chợ Đào, Lài Miên... Việc đăng ký chỉ dẫn địa lý và thương hiệu gạo Việt tại các thị trường nhập khẩu sẽ giúp nâng cao giá trị và tránh bị giả mạo. Một số thị trường như EU, Mỹ, Nhật Bản rất quan tâm đến nguồn gốc xuất xứ và thương hiệu sản phẩm, đây là cơ hội để gạo Việt Nam khẳng định chỗ đứng.

3. Ứng dụng công nghệ blockchain trong truy xuất nguồn gốc và chứng nhận chất lượng
   Để tăng độ tin cậy và đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của các thị trường khó tính, doanh nghiệp xuất khẩu gạo có thể áp dụng công nghệ blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng. Việc minh bạch hóa thông tin từ khâu trồng trọt, thu hoạch, chế biến đến vận chuyển sẽ giúp người mua có đầy đủ dữ liệu về chất lượng, độ an toàn thực phẩm của sản phẩm. Một số doanh nghiệp đã thử nghiệm truy xuất nguồn gốc bằng mã QR trên bao bì gạo xuất khẩu, điều này cần được nhân rộng hơn nữa.

4. Hợp tác với các tập đoàn phân phối quốc tế để mở rộng kênh tiêu thụ
   Thay vì chỉ xuất khẩu qua các thương nhân trung gian, Việt Nam cần tăng cường hợp tác trực tiếp với các tập đoàn phân phối lớn như Walmart (Mỹ), Carrefour (Pháp), AEON (Nhật Bản), Lotte (Hàn Quốc)... để đưa gạo vào hệ thống siêu thị quốc tế. Điều này giúp sản phẩm Việt có chỗ đứng ổn định, hạn chế rủi ro về giá cả và phụ thuộc quá nhiều vào các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Philippines.

5. Phát triển vùng nguyên liệu theo mô hình cánh đồng lớn và áp dụng tiêu chuẩn GAP, hữu cơ
   Để nâng cao năng suất và chất lượng đồng đều, các doanh nghiệp xuất khẩu cần hợp tác với nông dân trong việc phát triển vùng trồng tập trung theo tiêu chuẩn GlobalGAP, VietGAP hoặc hữu cơ. Mô hình "cánh đồng lớn" đã giúp nhiều doanh nghiệp như Tân Long, Lộc Trời, Trung An duy trì chất lượng ổn định khi xuất khẩu sang EU và Nhật Bản. Các địa phương như An Giang, Đồng Tháp, Long An có thể nhân rộng mô hình này để đảm bảo nguồn cung đạt chuẩn quốc tế.

6. Tối ưu hóa chi phí logistics để giảm giá thành xuất khẩu
   Hiện nay, một trong những điểm yếu lớn nhất của gạo Việt Nam so với Ấn Độ là chi phí logistics cao, làm giảm khả năng cạnh tranh về giá. Chính phủ và doanh nghiệp cần đầu tư hơn vào hạ tầng cảng biển, kho bãi và tối ưu hóa tuyến vận chuyển để giảm chi phí. Một số doanh nghiệp đã chuyển hướng xuất khẩu qua cảng Cái Mép - Thị Vải (Bà Rịa - Vũng Tàu) thay vì cảng Sài Gòn để tiết kiệm thời gian và chi phí.

Việc kết hợp các giải pháp này sẽ giúp gạo Việt Nam không chỉ cạnh tranh tốt hơn với Ấn Độ mà còn có vị thế bền vững trên thị trường quốc tế.